स्फुट अभंग - २१ ते २३

२१
संसार देखिला तरी पाहे सार । वाया येरझार पाडूं नको ॥१॥
पाडूं नको दुःखसागरीं आपणा । म्हणे नारायणा वोळखावें ॥२॥
वोळखावें वेगीं आपआपणासी । संसारीं सुटसी दास म्हणे ॥३॥

२२
विचारें संसार होतो देशधडी । सोनियची धडी जात आहे ॥१॥
डावा तास गेला मोक्षपंथा जातां । विवेक तत्वता याचि नांव ॥२॥
सदा श्रीरामाचे भजन करितां । दास म्हणे चिंता दूर होय ॥३॥
 
२३
राम माझा स्वामी राव अयोध्येचा । त्रिदश देवांचा कैवारी ॥१॥
कैवारी थोर सामर्थें आगळा । तारिलें चांडाळ वाल्मीकासी ॥२॥
वाल्मीकासी फळ जाहालें नामाचें । चरित्र रामाचें शतकोटी ॥३॥
शतकोटी रामचरित्र बोलिला । अवतार जाला नाहीं तोंचि ॥४॥
नाहीं तोंचि रामचरित्र बोलिला । श्रावण वधिला दशरथें ॥५॥
दशरथ राजा तया पुत्र नाहीं । पुत्रशोक पाहीं शाप त्यासी ॥६॥
श्रापाचा आनंद थोर तया जाला । तेणें पोटा आला रामचंद्र ॥७॥
रामचंद्रें वनीं ताटीका वधीली । सर्व सुखी केलीं ऋषिकुळें ॥८॥
ऋषी संतोषले कर्य सिद्धी जालें । तंव पत्र आलें जनकाचें ॥९॥
जनकाचे घरीं मांडलें सैंवर । तेथें ऋषीश्वर पाचारिले ॥१०॥
पाचारिले तेथें मार्गीं अवलीळा । रामें चंडशीळा उद्धरीली ॥११॥
उद्धरीली रामें गौतमाची वधू । पुढे कृपासिंधु स्वयेंवर ॥१२॥
स्वयंवर पण त्र्यबक कठक्षर । राम सुलक्षण सकुमार ॥१३॥
सकुमार बाळा जनकनंदिनी । राम चिंतीं मनीं अहर्निशी ॥१४॥
अहर्निशी पाहेराम जगजेठी । राजे लक्ष कोटी सांडूनीयां ॥१५॥
सांडूनी विक्रम सर्वहि निवांत । धनुष्य अद्भुत देखीयेलें ॥१६॥
देखीयेलें कोण्ही कोण्हासी न बोले । तंव राव बोले धिक्कारूनी ॥१७॥
धिक्कारूनी बोले जनक सर्वांसी । म्हणे ‘ पृथ्वीयेसी वीर नाहीं ’ ॥१८॥
वीर नाही ऐसें विदेही बोलीला । ऐकोनी उठिला लक्षुमण ॥१९॥
लक्षुमण उभा सर्वांगे वीरश्री । तंव ऋषेश्वरीं वारीयेलें ॥२०॥
वारीयेलें मग दैत्य क्रूरबुद्धी । क्रोधें गर्वनिधी उकावला ॥२१॥
उकावला थोर गर्वें लंकापती । भ्रष्टला हांसती सर्व राजे ॥२२॥
राजे राजेश्वर पाहाती समस्त । रावणा देहांत काळ आला ॥२३॥
काळ आला थोर धनुष्य वाहातां । मग कृपावंता उठविलें ॥२४॥
उठविती ऋषी ते काळीं रामासी । देईं रावणासी जीवदान ॥२५॥
दान देईं ऐसे ऋषी बोलीयेलें । मग उचलीलें वामांगुष्ठीं ॥२६॥
वासांगुष्ठें धनुष्य काढुनी टाकीलें । मग चढउनी वाईयेले ॥२७॥
वाईयेलें बळें वोढितां कडाडी । पर्वत घडाडी मेरूशृंग ॥२८॥
मेरूशृंगीं थोर कडक विझाला । सैंवरीं जिंकीला पण रामें ॥२९॥
रामें भग्न केलें धनुष्य कठोर । सर्व ऋषीश्वर संतोषले ॥३०॥
संतोषला राव मांडिला उत्साव । सर्व समुदाय आनंदला ॥३१॥
आनंदले सर्व वाद्य येकवेळां । माळ घाली बाळा जनकाची ॥३२॥
जनकाची बाळा सैंवर सोहळा । शीघ्र रघुकुळा मूळ गेलें ॥३३॥
मूळ गेलें शीघ्र पाचारूं विवाहा । लगबग राया जनकासी ॥३४॥
जनकासी थोर आनंद जाहाला । जावई जोडला रामराणा ॥३५॥
रामराणा शोभे सर्वांगें सुंदर । वामे सकुमार भूमीबाळा ॥३६॥
भूमीबाळा राम शोभे सिंहासनीं । विप्र वेदध्वनी गर्जताती ॥३७॥
गर्जताती भाट ब्रीदें वाखणीती । बासींगी फांकतीं रत्नकीळा ॥३८॥
रत्नकीळा बहू भूषणें सुंदरें । दिव्य मकराकारें तळपताती ॥३९॥
तळपताती माळा पदकीं रत्नकीळा । कासे सोनेसळा कासीयेला ॥४०॥
कासीयेली कोस कींकीणी वाजटा । वरी क्षुद्र घटा झणत्कार ॥४१॥
झणत्कार वांकी मुर्डीव नेंपुरें । गर्जती गजरें आंदु पाई ॥४२॥
पांई चंडशीळा जाली दिव्य नारी । जानकी न करी दंडवत ॥४३॥
दंडवंती होती बहुसाल बाळा । म्हणोनी भांगटीळा काढीयेला ॥४४॥
काढीयेला मग केला नमस्कार । लावण्य वोहर रम्य शोभा ॥४५॥
रम्य शोभा आली मंडपीं वोहरें । चारी मनाहरें शोभताती ॥४६॥
शोभती मंडपीं मुक्ताफळ घोष । माळा बहुवस कुसुमाच्या ॥४७॥
कुसुमाचो हार शोभती अपार । परिमळ धुसर पुष्ययाती ॥४८॥
पुष्पयाती दिव्य पंचक मालती । जाई जुई सेवंती पारीजात ॥४९॥
पारिजात गभ केतकी कोंवळें । मोगरे नव्हाळे बकुळ पुष्पें ॥५०॥
पुष्पें सुवर्णाचीं करवीर कमळांची । परिमळ द्रव्यांची दिव्य गंधें ॥५१॥
दिव्य गंधें माळा सर्वांस सोहळा । सुरंग आगळा तुषाराचा ॥५२॥
दिव्यानें भोजनें तृप्त सर्वां जना । सर्वांसी पूजन उपचार ॥५३॥
उपचार जाले अंबरीं पूजीले । रायें नीरवीले दुहितेसी ॥५४॥
सर्व एकसरें निघाले गजरें । अंबरें धूसरें पूर्ण झाले ॥५५॥
पूर्ण चंद्राकारें त्राहाटीलीं छत्रें । थरकती अपारें मेघड्म्ब्रें ॥५६॥
मेघडंब्रें माही निशाणें थरकती । रोमांच फरकती देखतांची ॥५७॥
देखतांची मार्गें जातां गजभार । निशाणीं अंबर आछ्यादीलें ॥५८॥
आछ्यादिलें मार्गें जातां भूमंडळ । रथवरूदळभार चाले ॥५९॥
भार चाले पुढें दिव्य सुखासनें । शिबिका आंदणें चौर डोल ॥६०॥
चौर डाल जाती मालती कुंजरें । हिंसती गजरें तुरंगम ॥६१॥
तुरंग उसाळें जाती अंतराळें । उफाळती बळे दोंचि पांई ॥६२॥
दोनी दळें मार्गें जातांई थोकलीं । तेथें आज्ञा जाली विदेहासी ॥६३॥
रायें लोटांगण घालुनी समस्तां । म्हणे माझी सीता तुम्हापासीं ॥६४॥
ऐसें बोलोनीयां उद्वेगला चित्तीं । वियोगें गळती अश्रुपात ॥६५॥