चोदनालक्षणोsर्थो धर्मः - श्लोक ७६ ते १००

कस्य चित्तु यदीष्येत स्वत एव प्रमाणता । ] ( १ )
प्रथमस्य तथाभावे प्रद्वेषः किंनिबन्धनः ॥७६॥
श्रोत्रधीश्चाप्रमाणं स्यादितराभिरसङ्गतेः ।
स्याच्चेत्तज्जनितेनैव ज्ञानेनान्येन सङ्गतिः ॥७७॥
वेदेsपि शतकृत्वः स्याद्बुद्धिरुच्चारणाsनुगा ।
साधनान्तरजन्या तु बुद्धिर्नास्ति द्वयोरपि ॥७८॥
यथा त्वेकोन्द्रियाधीनज्ञानान्तरनिबन्धना ।
सङ्गतिः कारणं प्राप्य तथा वेदेsपि कल्प्यताम् ॥७९॥
तस्माद् दृढं यदुत्पन्नं नापि संवादमृच्छति ।
ज्ञानान्तरेण, विज्ञानं तत्प्रमाणं प्रतीयताम् ॥८०॥
न चाsनुमानतः साध्या शब्दादीनां प्रमाणता ।
सर्वस्यैव हि मा प्रापत्प्रमाणान्तरसाध्यता ॥८१॥
ननु प्रमाणमित्येवं प्रत्यत्तादि न गृह्यते ।
न चेत्थमगृहीतेन व्यवहारोsवकल्पते ॥८२॥
प्रमाणं ग्रहणात्पूर्वं स्वरूपेणैव संस्थितम् ।
निरपेक्षं स्वकार्येशहु गुह्यते प्रत्ययान्तरैः ॥८३॥
तेनास्य ज्ञानमानत्वं ( १ ) प्रामाण्ये नोपयुज्यते ।
विषयानुभवो ह्यत्र पूर्वस्मादेव लभ्यते ॥८४॥
अप्रमाणं पुनः स्वार्थग्राहकं स्यात्स्वरूपतः ।
निवृत्तिस्तस्य मिथ्यात्वे नागृहीते परैर्भवेत् ॥८५॥
न ह्यर्थस्याsतथाभावः पूर्वेणातस्तथात्ववत् ।
तत्राप्यर्थाsन्यथाभावे धीर्यद्वा दुष्टकारणे ॥८६॥
तावतैव च मिथ्यात्वं गृह्यते नान्यहेतुकम् ।
उत्पत्त्यवस्थं चैवेदं प्रमाणमिति गीयते ॥८७॥
अतो यत्रापि मिथ्यात्वं परेभ्यः प्रतिपाद्यते ।
तत्राप्येतद् द्वयं वाच्यं न तु साधर्म्यमात्रकम् ॥८८॥
चोदनार्थाsन्यथाभावं कुर्वतश्चाsनुमानतः ।
तज्ज्ञानेनैव यो बाधः स कथं विनिवार्यते ॥८९॥
तन्मिथ्यात्वादबाधश्चेत्, प्राप्तमन्योन्यसंश्रयम् ।
नानुमानादतोsन्यद्धि बाधकं किं चिदस्ति ते ॥९०॥
न चान्यैरग्रहेsर्थस्य स्यादभावो रसादिवत् ।
तेषां जिह्वादिभिर्यस्मान्नियमो ग्रहणेsस्ति हि ॥९१॥
तद्दियैवाsर्थबोधश्चेत्तादृग्धर्मे भविष्यति ।
ममाsसिद्धमिदं किं तु वेदाज्जातेsवबोधने ॥९२॥
वक्तुं न द्वेषमात्रेण युज्यते सत्यवादिना ( १ ) ।
द्वेषादसंमतत्वाद्वा न च स्यादप्रमाणता ॥९३॥
न चात्मेच्छाsभ्यनुज्ञाभ्यां प्रामाण्यमवकल्पते ।
अग्निदाहादिदुःखस्य न ह्यप्रत्यक्षतेष्यते ॥९४॥
न चाभिलापिकं ज्ञानं प्रामाण्येनावधार्यते ( २ ) ।
‘ तस्मादालोकवद्वेदे सर्वसाधारणे सति ॥९५॥
नैवं विप्रतिपत्तव्यं ’ बौद्धादेर्वक्ष्यतेsन्तरम् ।
पुरुषाsशक्तितस्तत्र सापवादत्वसम्भवः ॥९६॥
वेदस्याs पौरुषेयत्वे सिद्धात्वेवं प्रमाणता ।
‘ कर्तृमत्त्वे ( ३ ) तु वेदस्य सम्यड्मिथ्यात्ववादिभि ॥९७॥
कर्ता गुणाश्च दोषाश्च महाजनपरिग्रहः ।
एवमादि विना युक्त्या कल्प्यं मीमांसकैः पुनः ॥९८॥
इदानीमिव सर्वत्र दृष्टान्नाsधिकमिष्यते ।
एवंभूतस्य वेदस्य ज्ञानोत्पत्तिं प्रकुर्वतः ॥९९॥
स्वरूपविपरीतत्वसंशयौ भाष्यवारितौ ।
निवारयिष्यते चापि दुष्टकारणकल्पना ॥१००॥