श्लेष अलंकार - लक्षण २

 आतां वरील प्रकारांचीं क्रमानें उदाहरणें देतों :---
“सगळ्या जागाच्या संभूतीकरतां, [(१) उत्पत्तीकरतां (२) कल्याणाकरतां अथवा उत्कर्षाकरतां], जें विष्णुनाभिप्रपन्न आहे. (विष्णुनाभि व प्रपन्न यांच्या समासानें होणारा पहिला अर्थ विष्णुच्या नाभीचा आश्रय करणारें, व विष्णुना अभिप्रपन्न अशीं दोन पदें पाडून दुसरा अर्थ विष्णूनें स्वीकारलेलें); आणि त्रिभुवनाचा गुरु व वेदांचा स्वामी जो ब्रम्हा तो ज्याचें नाल (म्ह० देठ) आहे हा एक अर्थ, व ज्याला त्रिभुवनाचा गुरु ब्रम्हादेवही पूर्णपणें जाणूं शाकत नाहीं असें (हा दुसरा अर्थ); जें स्वप्रकाशस्वरूप असून, पुण्यशाली भक्तरूपी भुंग्यांनीम ध्यान करायला अत्यंत योग्य आहे (हा एक अर्थ) व धन्य म्ह० धनिक. त्यांच्या पंक्तींनीं ध्यान करायाल योग्य (हा दुसरा अर्थ); अशीं पदम (कमळ) नांवाची अवर्णनीय सूंदर (हा एक अर्थ), व लक्ष्मी नांवाची अत्यंत सुंदर वस्तु (हा दुसरा अर्थ) तुमच्या संतोषाला कारणीभूत होवो.”
हा श्लोक आशीर्वादाच्या प्रकरणांत येत असल्यानें, संतोष देणास समर्थ म्हणून लक्ष्मी व विष्णूचें नाभिकमल हीं दोन्हींही प्रकृत आहेत. त्यामुळें केवल प्रकृतांचा (प्रकृत धर्मीचा) आश्रय करणारा व एकाच पदानें दोन दोन (अथवा अनेक पदांचें) भान करून देऊन त्यांचें द्वारा भिन्न धर्मांचा पुरस्कार करून अनेक अर्थांचें प्रतिपादन करणारा असा हा सभंग श्लेष आहे. या प्रकारांत विशेष्यें श्लिष्ट नसलीं तरी सुद्धां चालतें. उदा) :--- या श्लोकांतल्या चौथ्या चरणांत, ‘पायादाद्यं कमलमथवा योगमायास्वरूपम्’ असा फरक केला असतांही सभंग श्लेष होऊ शकतो. (विशेष्यवाचकपदें श्लिष्ट न करतां निराळीं ठेवलीं तरी सुद्धां येथें सभंग श्लेष होऊ शकतो.) प्रकृताचाच आश्रय करणार्‍या अशा अभंग श्लेषाचें उदाहरण हें :---
“ज्यानें हातात चक्र धारण केलें आहे, व जो नित्य पीतांबर परिधान करतो, जो राहूचा शत्रू आहे व जो स्वत:ची उपासना करणार्‍या भक्तांचें अज्ञान दूर करण्यांत चतुर आहे, तो भगवान् श्रीहरी तुमच्या उत्कर्षाला कारण होवो.”