|
मृगः [mṛgḥ] [मृग्-क]
(a) A quadruped, an animal in general; नाभिषेको न संस्कारः सिंहस्य क्रियते मृगैः । विक्रमार्जित- राज्यस्य स्वयमेव मृगेन्द्रता; see मृगाधिप below. (b) A wild beast.
A deer, an antelope; विश्वासोपगमादभिन्नगतयः शब्दं सहन्ते मृगाः [Ś.1.] 14; [R.1.4,5;] आश्रममृगोऽयं न हन्तव्यः [Ś.1.]
Game in general.
The spots on the moon represented as an antelope.
Musk.
Seeking, search.
Pursuit, chase, hunting.
Inquiry, investigation.
Asking, soliciting.
A kind of elephant; N. of the third caste of elephants; [Mātaṅga L.1.26.29;] 'भद्रा मन्द्रा मृगाश्चेति विज्ञेयास्त्रिविधा गजाः । क्रमेण हिमवद्विन्ध्यसह्यजाः ।' com. on [Rām.1.6.25.]
N. N. of a particular class of men; मृगे तुष्टा च चित्रिणी; वदति मधुरवाणीं दीर्घनेत्राऽतिभीरुश्चपलमतिसुदेहः शीघ्रवेगो मृगोऽयम् Śabdak.
The lunar mansion called मृगशिरस्.
The lunar month called मार्गशीर्ष.
The sign Capricornus of the zodiac.
N. N. of a district in Śākadvīpa. -Comp.
-अक्षी a fawn-eyed or deer-eyed woman; त्वय्यासन्ने नयनमुपरिस्पन्दि शङ्के मृगाक्ष्याः [Me.97.]
अङ्कः the moon.
comphor.
the wind.
-अङ्गना a doe.
-अजिनम् a deer's skin.
-अण्डजा musk.
-अद् m. m.,
-अदनः, -अन्तकः a small tiger or hunting leopard, hyena.
-अधिपः, अधिराजः a lion; केसरी निष्ठुरक्षिप्तमृगयूथो मृगाधिपः [Śi.2.53;] -मृगाधिराजस्य वचो निशम्य [R.2.41.]
a lion; पतिते पतङ्गमृगराजि निजप्रतिबिम्बरोषित इवाम्बुनिधौ [Śi.9.18.]
a tiger.
the sign Leo of the zodiac.
राजः a lion; शिलाविभङ्गैर्मृगराजशावस्तुङ्गं नगोत्सङ्ग- मिवारुरोह [R.6.3.]
the moon. ˚धारिन्, ˚लक्ष्मन् m. the moon.
रिपुः a lion.
the sign Leo.
-रोमम् wool. ˚जम् a woollen cloth.
-रोचना yellow pigment.
-रोम, -रोमज a. a. woolen.-लाञ्छन,
-लक्ष्मन् m. m. the moon; अङ्काधिरोपितमृगश्चन्द्रमा मृगलाञ्छनः [Śi.2.53.] ˚जः the planet Mercury.
-लेखा the deer-like streak on the moon; मृगलेखामुषसीव चन्द्रमाः [R.8.42.]
-लोचनः the moon. (-ना,
-नी) a fawn-eyed woman.
-लोमिक woollen.
-वधू a female deer, doe.
-वल्लभः a kind of grass (कुन्दर).-वाहनः wind.
-वीथिका, -वीथी N. N. of that portion of the moon's course which includes the constellations श्रवणा, शतभिषज् and पूर्वाभाद्रपदा.
व्याधः a hunter.
Sirius or the dogstar.
an epithet of Śiva.
-शायिका the reclining posture of a deer.
-शावः a fawn; मृगशावैः सममेधितो जनः [Ś.2.19.]
-शिरः, -शिरस् n. n.,
-शिरा N. N. of the fifth lunar mansion consisting of three stars.-शीर्षम् the constellation मृगशिरस्. (-र्षः) the lunar month Mārgaśīrṣa.
-शीर्षन् m. m. the constellation मृग- शिरस्.
-हन् m. m. a hunter.
अरातिः a lion.
a dog.
अरिः a lion.
N. N. of a tree.
-अशनः a lion.
आजीवः a hunter.
a hyena.
-आविधः a hunter.
-आस्यः the sign Capricornus of the zodiac.
इन्द्रः a lion; ततो मृगेन्द्रस्य मृगेन्द्रगामी [R.2.3.]
the sign Leo of the zodiac. ˚आसनम् a throne. ˚आस्यः an epithet of Śiva. ˚चटकः a hawk.
-इष्टः a variety of jasmine.
ईश्वरः a lion.
-उत्तमः the best antelope.
-उत्तमम्, -उत्तमाङ्गम् the constellation मृगशिरस्.
काननम् a park.
a forest abounding in game.
-केतनः the moon.
-गामिनी a kind of medicinal substance (Mar. वावडिंग).
-चर्या the acting like a deer (a kind of penance); अथैनामन्बवेक्षस्व मृगचर्या- मिवात्मनः [Mb.3.33.11.]
-चारिन् a. a. acting like a deer (as a devotee); leading a deer's life; [V.4.]
-चेटकः the civet-cat; L. D. B.
-जलम् mirage. ˚स्नानम् bathing in the waters of the mirage; i. e. an impossibility.-जालिकः,
-का a snare for catching deer.
-जीवनः a hunter, fowler.
-तृष्, -तृषा, -तृष्णा, -तृष्णिः, -तृष्णिका, f. f. mirage; मृगतृष्णाम्भसि स्नातः; see खपुष्प; जातः सखे प्रणयवान् मृगतृष्णिकायाम् [Ś.6.16;] [Bhāg.4.7.] 28; [Bh.2.5.] मृगतृष्णारूप means 'resembling a mirage', ill-founded; मृगतृष्णारूपमेतद् दर्शनम् ŚB. on [MS.9.1.31.] -तोयम् the water of a mirage.
-दंशः, -दंशकः a dog.-दर्पः musk.
-दावः a park, preserve.
-दृश् f. f. a fawneyed woman; तदीषद्विस्तारि स्तनयुगलमासीन्मृगदृशः [U.6.35.] (-m.) the sign Capricornus of the zodiac.
-दृष्टिः a lion.-द्युः a hunter.
-द्युव a. a. gambling for deer; हरामि राम- सौमित्री मृगो भूत्वा मृगद्युवौ [Bk.5.47.]
-द्विष् m. m. a lion.
-धूर्तः, -धूर्तकः a jackal.
नाभिः musk; प्रस्थं हिमाद्रेर्मृगनाभिगन्धि [Ku.1.54;] [Ṛs.6.13;] [Ch. P.8;] [R.17.24.]
the musk-deer; दृषदो वासितोत्सङ्गा निषण्णमृगनाभिभिः [R.4.74.] ˚जा musk.
पतिः a lion; नखानां पाण्डित्यं प्रकटयतु कस्मिन् मृगपतिः [Bv.1.1.]
a roe-buck.
-पालिका the musk-deer.
-पोतः, -पोतकः a fawn.-प्रभुः a lion.
-प्रियम् grass growing on mountains.-ब(व)धाजीव a hunter.
-बन्धिनी a net for catching deer.
-भोजनी bitter apple.
-मदः musk; कुचतटीगतो यावन्मातर्मिलति तव तोयैर्मृगमदः [G. L.7;] मृगमदतिलकं लिखति सपुलकं मृगमिव रजनीकरे [Gīt.7;] चन्दनमृगमद- लेपं गमितौ क्षोण्या नु वक्षोजौ [Mv.7.24;] also मृगमदसौरभ- रभसवशं ...... Gīt. ˚वासा a musk-bag.
-मन्द्रः N. N. of a class of elephants; [Rām.1.6.25.]
-मांसम् venison.
-मासः the month of Mārgaśīrṣa.
-यूथम् a herd of deer.-राज् m.
|