कृकल

{ kṛkalḥ }

महाराष्ट्र शब्दकोश

 पु. १ ढेंकरेंच्या वेळच्या वायु . पंच उपप्राणांपैकीं एक कूर्म पहा . ' आणि जांभई शिंक ढेंकर । ऐसैसा होतसें व्यापार । नाग कूर्म कृकर । इत्यादि होय । ' - ज्ञा . १८ . ३४१ . ' नागकूर्मं कृकल देवदत्त । ' - एभा १२ . ३२१ . ' शिंका ज्या . करितां येती । कृकल म्हणोनी त्यास म्हणती । ' - यथा १८ . १००४ . ( सं .)

A Sanskrit English Dictionary

कृकल  m.  m. (= °कर) a kind of partridge, [R. vii, 53, 19]
one of the five vital airs

The Practical Sanskrit-English Dictionary

कृकलः [kṛkalḥ]   1 A kind of partridge; [Rām.7.]
One of the five vital airs (that which assists in digestion).
कृकलः [kṛkalḥ] कृकलासः [kṛkalāsḥ] शः [śḥ]   कृकलासः शः A lizard, chameleon; प्राणं न विच्छिन्द्यादपि कृकलासस्य [Bṛi. Up.1.5.14;] पत्रोर्णं चोरयित्वा तु कृकलत्वं निगच्छति [Mb.13.111.14;] कृकलासं गिरिनिभं वीक्ष्य विस्मितमानसाः [Bhāg.1.64.3.]