Dictionaries | References

वर्ष

   { varṣḥ, varṣa }
Script: Devanagari

वर्ष

Puranic Encyclopaedia  | English  English |   | 
VARṢA I   The teacher of Vararuci. (For details see under Vararuci).<br>VARṢA II   see under Kālamāna.<br>

वर्ष

हिन्दी (hindi) WN | Hindi  Hindi |   | 
 noun  बारह महीनों का समूह जो काल गणना में एक मान है   Ex. उसका लड़का अभी एक वर्ष का है । <br>
ONTOLOGY:
अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
marवर्ष
mniꯆꯍꯤ
nepवर्ष
urdسال , برس
 noun  वह समयावधि जिसमें कोई ग्रह सूर्य की पूरी परिक्रमा करता है   Ex. वृहस्पति का वर्ष पृथ्वी के वर्ष से बड़ा होता है । <br>
ONTOLOGY:
अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
   see : बहुत समय<br>

वर्ष

वर्ष n.  वसुदेव एवं उपदेवी के पुत्रों में से एक ।<br>वर्ष II. n.  (सो. सह.) एक राजा, जो वायु के अनुसार सहस्त्रार्जुन राजा का पुत्र था ।<br>वर्ष III. n.  एक व्याकरणाचार्य, जो पाणिनि का गुरु था ।<br>

वर्ष

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English |   | 
   A year. वर्षाच्या कांठीं within the or a year.<br>   varṣa m S A division of the continent as known or apprehended by the Hindús. nine वर्ष are reckoned; viz. कुरु, हिरण्मय, रोमानक, इलावृत्त, हरी, केतुमाला, भाद्रास्वा, किन्नर, भरत.<br>   varṣa m S Raining.<br>

वर्ष

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English |   | 
   A year. वर्षाच्या कांठीं within<br>   the or<br>   year. sometimes a division of the continent, भारतवर्ष.<br>  m  Raining.<br>

वर्ष

 ना.  बारा महिने , संवत्सर . साल .<br>

वर्ष

मराठी (Marathi) WN | Marathi  Marathi |   | 
 noun  बारा महिन्यांचा काळ   Ex. यंदाचे वर्ष चांगले जाईल अशी आशा आहे. <br>
ONTOLOGY:
अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
Wordnet:
hinवर्ष
mniꯆꯍꯤ
nepवर्ष
urdسال , برس
 noun  एखाद्या ग्रहाला सूर्याभोवती एक फेरा लावायला लागणारा वेळ   Ex. बृहस्पतीचा वर्ष पृथ्वीच्या वर्षापेक्षा मोठा असतो. <br>
ONTOLOGY:
अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
   see : खूप दिवस, सन<br>

वर्ष

  पु. आर्य पुराणप्रथेप्रमाणे खंडाचा विभाग . हे पुढील नऊ आहेतः - कुरु , हिरण्मय , रम्यक , इलावृत्त , हरि , केतुमाला , भद्राश्व , किन्नर , भारत . [ सं . ]<br>  न. <br>  पु. <br>   वर्षाचे ; वृष्टि .<br>   सवत्सर ; बारा महिन्यांचा काळ ; साल .<br>   पाऊस पडणे ; पर्जन्य . सांगे वातवर्ष आतपु घरेऐसे अभ्रच्छायाचि जरी सरे । - ज्ञा ५ . ११४ . [ सं . तुल० जि . बेर्श ]<br>   सांवत्सरिक श्राद्ध ; वर्षश्राद्ध . सारी वर्षे प्रयागी प्रभु पदनिरतां त्यांसि भेटोनि तारी । - मो रामायणे २१ . [ सं .; तुल०फ्रेंजि . वेर्स ]<br>०गणना  स्त्री. वर्ष मोजण्याची पद्धत . याच्या सौरचांद्र अशा दोन गणना आहेत .<br>०ऋतु   वर्षतु - पु . षडऋतूंपैकी एक ; श्रावण - भाद्रपद या दोन महिन्यांचा काल ; पावसाळा . वर्षण - न . वृष्टि ; पर्जन्य . [ सं . ] वर्षणे - अक्रि . वृष्टि करणे ( मेघाने ). - उक्रि . ( ल . ) वर्षाव करणे ; फेंकणे ( बाण , फुले , गारा इ० ). तेथ बाणवरी धनुर्धर । वर्षताति निरंतर । - ज्ञा १ . १६६ . वर्षा वर्षाकाल - ऋतु - स्त्री . पु . पावसाळा ; वर्षर्तु . - ज्ञा १५ . २८५ . वर्षाव - पु .<br>०गांठ  स्त्री. वाढदिवस . ( पूर्वी दरसाल जन्मदिवशी दोरीला एकेक गांठ देऊन त्या गांठीवरुन वय मोजण्याची चाल असे ).<br>   पाऊस .<br>०धात  स्त्री. वर्षाचे सामर्थ्य ; वर्षफल ( मानवी व्यवहारावर परिणाम करणारे ). ( क्रि० जपणे ; सांभाळणे ). [ वर्ष + धातु = वीर्य ]<br>   वृष्टि ; फेंकणे ; भडिमार ( फळे , फुले इ० चा )<br>०वर्षित वि.  वृष्टि झालेला ( ल . व शब्दशः ) वर्षाव वर्षाव पहा . वाढावयालागी पुढती । सरसावली द्रौपदी सतीजैसा मेघ वर्षोन मागुती । वर्षोव करीअद्भुत । - ह ३४ . २७ .<br>०प्रतिपदा  स्त्री. चैत्र शुद्ध १ ; गुढीपाडवा .<br>०फल  न. ज्योतिषाच्या आधारे नव्या वर्षांत घडणार्‍या गोष्टींचे केलेले भविष्य ( पाडव्याच्या दिवशी हे वाचतात ); वर्षभविष्य .<br>०वीण वि.  वर्षाला विणारी ( गाय , म्हैस ).<br>०वृद्धि  स्त्री. एकाच राशींत गुरु राहतो ते वर्ष .<br>०सण  पु. लग्नाला वर्ष पूर्ण होते त्या प्रसंगी जांवयास दिलेली मेजवानी , अहेर इ० . वर्षल स्त्री . वतन इ० उपभोगण्याच्या पाळीचे वर्ष ; उत्पन्नाचे वर्ष . - पु . वर्षाचा वतनदार , पाळीदार . वर्षाचा दिवस सण पु .<br>   वर्ष श्राद्धाचा दिवस .<br>   वाढदिवस .<br>   सणाचा दिवस . ( तो दिवस वर्षांतून एकदांच येतो म्हणून ). वर्षाचा हा सण । करावा गोड सख्या आपण । - प्रला . वर्षादिसाचा दिवस - पु . वर्षाचा दिवस अर्थ १ , २ पहा . वर्षानकाळ - वर्ष - क्रिवि .<br>   प्रतिवर्षी .<br>   अनेक वर्षे ( टिकणे , इ० ). नवर्‍याला सोडून बायकांनी वर्षानवर्ष माहेरी राहणे म्हणजे वनवासच होय . - सवतीमत्सर ९४ . [ वर्ष आणि ( अन ) वर्ष ] वर्षायु - वि . ( खा . ) एक वर्ष टिकणारा . कापसाची एक जात . वर्षासन , वर्षाशन - न . वार्षिक नेमणूक ; उदरनिर्वाहासाठी ब्राह्मण इ०कास प्रतिवर्षी नियमाने धन , धान्य इ० देतात ते ( याबद्दल चाकरी करावी लागत नाही ).<br>   दरवर्षी करावयाची गोष्ट , देण्याचे द्रव्य इ० तंव इंद्राचे वर्षासनप्रतिवर्षी करावे हवन । - कथ ४ . ५ . ९३ . वर्षासनदार - पु . वर्षासन असणारा माणूस ; नेमणूकदार . वर्षिल - पु . पालटवाटा . - आडिवर्‍याची महाकाली ( प्रस्तावना ) ११ . वर्षल पहा . वर्षिलदार - वि . वर्षाच्या पाळीचा हक्कदार . वर्षोगणति - स्त्री . वर्षांत , वर्षांनी मोजणे . - क्रिवि . वर्षांनी ( मोजणे इ० ). वर्षोवर्षे - क्रिवि .<br>   कित्येक वर्षे ; वर्षे पर्यंत .<br>   दरसाल . वर्सल - स्त्री . वर्षल पहा .<br>

वर्ष

नेपाली (Nepali) WN | Nepali  Nepali |   | 
 noun  बाह्र महिनाको समूहको जुन कालगणनामा एक मानिन्छ   Ex. उनको छोरो अहिले एक वर्षको भयो <br>
ONTOLOGY:
अमूर्त (Abstract)निर्जीव (Inanimate)संज्ञा (Noun)
SYNONYM:
Wordnet:
hinवर्ष
marवर्ष
mniꯆꯍꯤ
urdسال , برس

वर्ष

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English |   | 
वर्ष  mfn. amf()n. (fr.वृष्) raining (ifc.e.g.काम-व्°, raining according to one's wish), [BhP.] <br>वर्ष  f. m. and (older) n. (ifc.f(). ) rain, raining, a shower (either ‘of rain’, or fig. ‘of flowers, arrows, dust &c.’; also applied to seminal effusion), [RV.] &c. &c.<br>वर्षा  f. (number.">pl.) the rains, [AV.] (cf.f.)<br>   a cloud, [L.] <br>आ वर्षात्   a year (commonly applied to age), [Br.] &c. &c. (, for a whole year; वर्षात्, after a year; वर्षेण within a year; वर्षे every year)<br>   a day (?), vii, 73, 5">[R. vii, 73, 5] (Sch.)<br>   a division of the earth as separated off by certain mountain ranges (9 such divisions are enumerated, viz.कुरु, हिरण्मय, रम्यक, इलावृत, हरि; केतु-माला, भद्राश्व, किंनर, and भारत; sometimes the number given is 7), [MBh.] ; [Pur.] (cf.[IW. 420] )<br>भारतवर्ष   india (= and जम्बु-द्वीप), [L.] <br>   also title or epithet).">N. of a grammarian, [Kathās.] <br>वर्ष   b see p.926&c.<br>

वर्ष

The Practical Sanskrit-English Dictionary | Sanskrit  English |   | 
वर्षः [varṣḥ] र्षम् [rṣam]   र्षम् [वृष् भावे घञ् कर्तरि अच् वा]<br>   Raining, rain, a shower of rain; तपाम्यहमहं वर्षं निगृह्णाभ्युत्सृजामि च [Bg.9.19;] विद्युत्स्तनितवर्षेषु [Ms.4.13;] [Me.37.] <br>   sprinkling, effusion, throwing down, a shower of anything; सुरभि सुरविमुक्तं पुष्पवर्षं पपात [R.12.12;] so शरवर्षः, शिलावर्षः, लाजवर्षः &c.<br>   seminal effusion.<br>   A year (usually only n.); इयन्ति वर्षाणि तया सहोग्रमभ्यस्यतीव व्रतमासिधारम् [R.13.67;] न ववर्ष वर्षाणि द्वादश दशशताक्षः Dk.; वर्षभोग्येण शापेन [Me.1.] <br>   A division of the world, a continent; (nine such divisions are usually enumerated: 1 कुरु; 2 हिर- ण्मय; 3 रम्यक; 4 इलावृत; 5 हरि; 6 केतुमाला; 7 भद्राश्व; 8 किंनर; and 9 भारत); यस्मिन् नव वर्षाणि [Bhāg.5.16.6.] एतदूढगुरुभारभारतं वर्षमद्य मम वर्तते वशे [Śi.14.5.] <br>   india (= भारतवर्ष).<br>   A cloud (only m. according to Hemachandra).<br>   A day; अप्राप्तयौवनं बालं पञ्चवर्षसहस्रकम् [Rām.7.73.5.] (com. वर्षशब्दोऽत्र दिनपरः).<br>   A place of residence; वर्षमस्य गिरेर्मध्ये रामेण श्रीमता कृतम् [Mb.3.] 13.12. -Comp.<br>-अंशः, -अंशकः, -अङ्गः   a month.-अम्बु n. rain-water.<br>-अयुतम्   ten thousand years.-अर्चिस् m. the planet mars.<br>-अवसानम्   the autumn or Śarat season.<br>-आघोषः   a frog.<br>-आमदः   a peacock.<br>   उपलः hail stone<br>   a kind of sweetmeat ball; घनैरमीषां परिवेषकैर्जनैरवर्षि वर्षोपलगोलकावली [N.16.1.] <br>-करः   a cloud. (-री) a cricket.<br>-कालः   the rainy season.-केतुः a red-flowering Punar-navā.<br>   कोशः, षः a month.<br>   an astrologer.<br>-गणः   (pl.) a long series of years; बहून् वर्षगणान् घोरान् [Ms.12.54.] <br>-गिरिः, -पर्वतः   'a Varṣa mountain', i. e. one of the mountain-ranges supposed to separate the different divisions of the world from one another; (they are seven: हिमवान् हेमकूटश्च निषधो मेरुरेव च । चैत्रः कर्णीशृङ्गी च सप्तैते वर्षपर्वताः).<br>-घ्न a.  a. protecting from rain.<br>-ज a.  a. (वर्षेज also)<br>   produced in the rainy season.<br>   one year old.<br>-त्रम्   an umbrella; छायां ते दिनकरभाः प्रबाधमानं वर्षत्रं भरत करोतु मूर्ध्नि शीताम् [Rām. 2.17.18.] <br>   धरः a cloud.<br>   a eunuch, an attendant on the women's apartments; (वर्षधर्ष in the same sense). see वर्षवर.<br>   the ruler of a Varṣa; वर्षधराभिवादिताभि- वन्दितचरणः [Bhāg.5.3.16;] also वर्षप-पति.<br>   a mountain bounding a Varṣa.<br>-पदम्   a calender.<br>-पाकिन्  m. m. the hog-plum.<br>-पूगः   a series or collection of years.<br>-प्रति- बन्धः   a drought.<br>-प्रवेगः   a heavy shower of rain; वर्ष- प्रवेगा विपुलाः पतन्ति [Rām.4.28.45.] <br>-प्रियः   the Chātaka bird.<br>-रात्रः   the rainy season; वर्षरात्रे स्थितो रामः [Rām. 4.3.1.] <br>-वरः   a eunuch, an attendant on the women's apartments; वर्षवराभ्यागारिकैः [Kau.A.1.21;] ये स्वल्पसत्त्वाः प्रथममात्मीयाः स्त्रीस्वभाविनः । जात्या न दुष्टाः कार्येषु ते वै वर्षवराः स्मृताः ॥ ak.; [M.4.4] /5; [Rām.2.65.7;] [Mb.9.62.5.] -वृद्धिः f. birth-day.<br>-शतम्   a century, one hundred years.<br>-सहस्रम्   a thousand years.<br>

वर्ष

Shabda-Sagara | Sanskrit  English |   | 
वर्ष   r. 1st cl. (वर्षति) To be wet.<br>वर्ष  mn.  (-र्षः-र्षं)<br>   1. rain, raining.<br>   2. sprinkling, effusion.<br>   3. seminal effusion.<br>   4. A year.<br>   5. A Varsha, or division of the known con- tinent; nine such are reckoned; viz:--kuru, HIRANMAYA, RAMYAKA, ILĀVRITA, HARI, KETUMĀLĀ, BHADRĀŚHWA, kin- NARA, and BHĀRATA.<br>   5. JAMBU-DWIPA, or india.<br>   6. A cloud.<br>  m.  plu. (-र्षाः) The rains or rainy season, containing two months, according to the hindu classification of the seasons, which some systems consider to be Śrāvaṇa and Bhādra, and others, Bhādra and Āśhwin; the duration of the monsoon is however longer, being reckoned from A sārha to Kārtika, or from the middle of june to the beginning of october. f. sing. (-र्षा) A sort of gramineous plant: see पृक्का.<br>   E. वृष् to sprinkle, aff. अच् or घञ्; or वॄ to screen, &c., Unādi aff. स .<br>
ROOTS:
वृष् अच् घञ्; वॄ स .

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP