|
अधिष्ठानम् [adhiṣṭhānam] [अधि-स्था-ल्युट्]
Standing or being near, being at hand, approach (सन्निधि); अत्राधिष्ठानं कुरु take a seat here.
Resting upon, occupying, inhabiting, dwelling in, locating oneself in; प्राणाधिष्ठानं देहस्य &c.
A position, site, basis, seat; त्र्यधिष्ठानस्य देहिनः [Ms.12.4;] इन्द्रियाणि मनो बुद्धिरस्याधिष्ठानमुच्यते [Bg.3.4,] 18.14 the seat (of that desire.)
Residence, abode; नगरं राजाधिष्ठानम् [Pt.1.;] so धर्म˚; a place, locality, town; सर्वाविनयाधिष्ठानतां गच्छन्ति [K.16;] कस्मिंश्चिदधिष्ठाने in a certain place.
Authority, power, power of control, presiding over; अनधिष्ठानम् [H.3.83.] lose of position, dimissal from a post (of authority); समर्थस्त्वमिमं जेतुमधिष्ठानपराक्रमैः Rām.; ययेह अश्वैर्युक्तो रथः सार- थिनाऽधिष्ठितः प्रवर्तते तथा आत्माधिष्ठानाच्छरीरम् Gaudapāda; महाश्वेताकृताच्च सत्याधिष्ठानात् [K.346] appeal or reference to truth.
Government, dominion.
A wheel (of a car &c.) अधिष्ठानं मनश्चासीत्परिरथ्या सरस्वती [Mb.8.34.34;] 5.178.74.
A precedent, prescribed rule.
A benediction. cf. अधिष्ठानं चक्रपुरप्रभावाध्यासनेष्वपि । [Nm.]
Destruction (?); अमित्राणामधिष्ठानाद्वधाद् दुर्योधनस्य च । भीम दिष्ट्या पृथिव्यां ते प्रथितं सुमहद्यशः ॥ [Mb.9.61.14.]
Couch, seat, bed; साधिष्ठानानि सर्वशः [Rām.6.75.19.]
A butt (for an allurement.) तस्माद् ब्राह्ममधिष्ठानं कृत्वा कार्ये चतुर्विधे । [Kau.A.1.1.] -Comp.
-अधिकरणम् Municipal Board. (अधिष्ठान = city; अधिकरण = court and office of administration) EI,XV, [p.143;] XVII. p. 193 f; XX, [pp.61] ff.
-शरीरम् A body which forms the medium between the subtle and the gross body.
|