चतुर

{ catura }

हिन्दी (hindi) WN

   See : धोखेबाज, चालाक

A dictionary, Marathi and English

   Shrewd, sagacious, intelligent, ingenious, clever.

Aryabhushan School Dictionary

 a   Shrewd, sagacious, intelligent, ingenious, clever.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 वि.  चतुरस्त्र , चुणचुणीत , बुद्धिमान , हरहुन्नरी , हुषार ;
 वि.  कपटी , कावेबाज , चाणाक्ष , धूर्त , लबाड , व्यवहारी , हुषार .

मराठी (Marathi) WN

 adjective  तीव्र बुद्धीच्या जोरावर चातुर्याने कामे करणारा   Ex. चतुर माणसाला फसवता येत नाही

MODIFIES NOUN:

प्राणी

ONTOLOGY:

संबंधसूचक (Relational) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

चलाख हुशार चाणाक्ष डोकेबाज कल्पक युक्तीबाज वाकबगार प्रवीण निपुण कसबी खडाण खमक्या शीगबुद्धी

Wordnet:

asm চতুৰ

bd सियान

ben চালাক

hin चालाक

kan ಚುರುಕು ಬುದ್ಧಿಯ

kas چالاک

kok हुशार

mal സാമർത്ഥ്യമുള്ള

mni ꯍꯩ ꯁꯤꯡꯕ

nep चलाख

ori ଚାଲାକ

pan ਚਲਾਕ

san चतुर

tam திறமைவாய்ந்த

tel నేర్పరియైన

urd چالاک , بیدارمغز , باخبر , فرانٹ , پھرتیلا , ذہین , تیز

   See : बुद्धिमान

महाराष्ट्र शब्दकोश

 वि.  १ चार ; चतुर्गण - गणित इ० . २ श्रावक किंवा जैन लोकांमध्यें जे दोन भेद आहेत त्यांपैकीं एक . ह्यांचा धंदा शेतकीचा ; दुसरे पंचम हे व्यापारी आहेत . [ सं . ]
 वि.  १ अत्यंत हुषार ; बुध्दिमान ; तीव्र बुध्दीचा ; चुणचुणीत ; वाकबगार ; चाणाक्ष ; युक्तिवान ; हरहुन्नरी ; कुशल ; धूर्त ; सूज्ञ ; समंजस . चतुर तो चतुरांग जाणे । इतर तीं वेडीं । - दा १३ . १० . २५ . २ लेखन , चित्रें , कला , शास्त्रें इ० विद्यांत प्रवीण . ३ व्यवहारज्ञ ; व्यावहारिक . ४ ( संगीत ) गायनशास्त्रापेक्ष गायनकलेमध्यें जो अधिक प्रवीण तो . [ सं . ] चतुर , चतुकरण - न . ( नृत्य ) डावा हात वांकवून छातीसमोर आणणें व उजव्या हाताची करंगळीशिवाय सर्व बोटें मिटविणें व उजवा पाय जमीनीवर हळू हळू आपटणें . [ सं . ] चतुर , चतुभुवई - न . ( नृत्य ) भुवया मोहक दिसतील अशा तर्‍हेनें दोन्ही बाजूंस लांबविणें . सौम्य स्पर्श व ललित शृंगाराच्या वेळीं हें भ्रूकर्मं करावें . [ सं . ]

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

   चतुर साबाजी
   [साबाजी अनंत चतुर या नांवाचा एक हुषार मुत्‍सद्दी शहाजीच्या वेळेस मुसलमानांच्या दरबारी होता. त्‍याने जमीनघारे ठरवून दिले व रयतेच्या कल्‍याणार्थ बरीच कामे केली. याच्या हुषारीच्या गोष्‍टी बिरबलाप्रमाणें प्रसिद्ध आहेत. ‘महाराष्‍ट्र सारस्‍वतां’ त हा पेशवाई अखेरचा एक कवि असेहि म्‍हटले आहे.] (विपरीत लक्षणेनें) बेअकली, मूर्ख माणसास लावतात.

नेपाली (Nepali) WN

   See : चलाख

A Sanskrit English Dictionary

चतुर  mfn.  1. mfn. ifc. = °तु॑र् ( cf. उप- and त्रि-, [Pāṇ. 5-4, 77], Vārtt.; अ-, वि-, सु-, [Vop. vi, 29])
चतुर  mfn.  2. mf( आ cf. g. अर्श-आदि)n. (√ चत्, [Uṇ.]) swift, quick, [Kathās. x, 108]; [Rājat. iii, 176]
   dexterous, clever, ingenious, shrewd, [Ragh.]; [Vikr.]; [Kum.]; [Pañcat.] &c.
   charming, agreeable, [Ragh.]; [Bhartṛ.]
   visible, [L.]
चतुर  m.  m. a round pillow ( cf. चात्°), [L.]
   the fish Cyprinus Rohita, [Gal.]
हस्त   ( scil.) a particular position of the hand, [PSarv.]
चतुर  n.  n. = -ता g. अर्श-आदि
   an elephant's stable, [L.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

चतुर [catura] a.  a. [चत्-उरच्]
   Clever, skilful, ingenious, sharp-witted; सर्वात्मना रतिकथाचतुरेव दूती [Mu.3.9;] [Amaru.15.44;] मृगया जहार चतुरेव कामिनी [R.9.69;18.15.]
   Quick, swift.
   Charming, beautiful, lovely, agreeable; न पुनरेति गतं चतुरं वयः [R.9.47;] [Ku.1.47;] 3.5;5.49.
   रः A round pillow.
   Crooked gait.
   An elephant's stable.
   रम् Cleverness, ingenuity.

Shabda-Sagara

चतुर  mfn.  ( -रः-रा-रं)
   1. Dexterous, ingenious, clever.
   2. Visible, percepti- ble.
  m.  ( -रः)
   1. A round pillow, one for the cheek.
   3. An elephant stable.
    E. चत् to ask, Unadi affix उरच्.

ROOTS:

चत् उरच्

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 adjective  यः चातुर्येण कार्यं करोति।   Ex. चतुरेण आरक्षकेण अपराद्धानां एकः सङ्घः गृहीतः।

MODIFIES NOUN:

प्राणी

ONTOLOGY:

संबंधसूचक (Relational) ➜ विशेषण (Adjective)

SYNONYM:

चतुरक निपुण निष्ण निष्णात विशारद पटु प्रवीण प्राज्ञ विचक्षण विदग्ध पटुमति पटिष्ठ पटीयस् पेशल प्रणत प्रतीत अणुक अभिज्ञ उल्लाघ ऋभु ऋभुमत् ऋभुष्ठिर ऋभ्व ऋभ्वन् ऋभ्वस् करण कर्मठ कर्मण्य कलाप कलिङ्ग कल्य कारयितव्यदक्ष कुशल कुशलिन् कृतकर्मन् कृतमुख कृतिन् कृत्नु क्रियापटु छेक छेकल छेकाल तूर्णि तेजीयस् धीवन् धीवर धृत्वन् धृषु नदीष्ण नयक नागर नागरक नागरिक निर्ग्रन्थक निर्ग्रन्थिक प्रोह प्रौण बहुपट बुध बुध्द मतिमत् मनस्विन् मर्मज्ञ विज्ञ विडङ्ग विदुर विद्वल शिक्व सुधी सुविचक्षण समाप्त

Wordnet:

asm চতুৰ

bd सियान

ben চালাক

hin चालाक

kan ಚುರುಕು ಬುದ್ಧಿಯ

kas چالاک

kok हुशार

mal സാമർത്ഥ്യമുള്ള

mar चतुर

mni ꯍꯩ ꯁꯤꯡꯕ

nep चलाख

ori ଚାଲାକ

pan ਚਲਾਕ

tam திறமைவாய்ந்த

tel నేర్పరియైన

urd چالاک , بیدارمغز , باخبر , فرانٹ , پھرتیلا , ذہین , تیز

   See : निपुण