श्रीशाकंमर्यैन्नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः ॥
आतां तृतीय उद्गार । परिसिजे कथा अतिमधुर ।
निरंजन प्रेमपुरः सर । कथी सतीस प्रमोदें ॥१॥
म्हणे पूर्णसशांकमुखी ! । नारद देवऋषी हरिखीं ।
कथा वदले बोधसुंखीं । असतां स्मरोनि श्रीकृष्णा ॥२॥
म्हणे मुनी सच्चिदानंदा । मांधातराजपुत्र मुचकुंदा ।
देवीं पार्थोनि नेला स्वपदा । रक्षणार्थ सुरलाका ॥३॥
दैत्याकांत स्वर्गलोक । पाहोनि भूपती स्वरक्षक ।
ठेविला इंद्रें अनेक । वर्षे मानें देवांच्या ॥४॥
लोटलीं युगाचीं युगगणें । मुचुकुंदें रक्षिले देवगण ।
युद्धीं जिंतिले दारुण । दानवनायक भूपाळें ॥५॥
दैत्य पळोनि पाताळलोका । जाते झाले मुनितिलका ।
देव पावले अशोका । स्वर्गमुखा निश्चिंत ॥६॥
झालें कंटक - निरशन । देव झाले प्रसन्न ।
गौरवोनि दिव्यभूषणें । वर माग ह्नणती नृपातें ॥७॥
मुचुकुंद ह्नणे देवेंद्रासि । मी मनुष्य असतां स्वर्गवासीं ।
निद्रा त्यजोनि अहर्निशी । रक्षक झालों युगगणना ॥८॥
मजला निद्रा पीडा करी । मनुजत्व आहे शरीरीं ।
धैर्यावलंबोनि राहिलों परि । निद्रा परिहारीं असमर्थ ॥९॥
कृपा करोनि मजप्रति । भूमिस्थळ योजिजे निश्चिती
तेथें पावतां सुषुप्ति । भंग न घडे तो जैसा ॥१०॥
माझी निद्रा करील भग । त्याचाच घडावा शरीरभंग
ऐसा वर सांग । द्यावा मातें सुरांहीं ॥११॥
ऐकोनि भूपाळवचन । अवश्य ह्नणे पाकशासन ।
तुझी निद्रा करील भग्न । तो तात्काळ दान होईल ॥१२॥
तुझिया नेत्राग्नीचेनि तेजें । शरीर दग्ध घडेल सहजें ।
जावोनि भूपती सुखों निजे । सहपर्वतीं गुहेसी ॥१३॥
ऐसें देवोनि वरदान । दाविली गुहा अतिगहन !
जैसें विस्तीर्ण गगन । तैशी तेहीं अनंत ॥१४॥
देखोनि ते महादरी । मुचुकुंद सानंद निद्रा करी ।
वर्षे लोटली असंख्य तरी । नये उजगरी भूपाळा ॥१५॥
श्रीकृष्णाराम द्वारारांतीं । भूभाभूगळनाशनाथीं ।
अवतार यादवकुळांतीं । वसुदेवगृहीं प्रसिद्ध ॥१६॥
बहुत मारिले दैत्य प्रबळ । कंसकेशीचाणूरमल्ल ।
गोकुळीं प्रलंबकधेनुकादि अतुळ । मारिले दैत्य विरोधी ॥१७॥
अठरा वेळ जरासंघ । करुं पातला द्वंद्ववृद्ध ।
तयासि न मारितां गोविंद । जीवमात्रें सोडिला ॥१८॥
काळयवन दुर्मद । लोकीं फिरे द्वंद्वयुद्ध ।
अपेक्षुनि ह्नणे मीं प्रसिद्ध । योद्धा पाहेन समान ॥१९॥
स्वर्ग मृत्यु पाताळ । त्रिलोक धांडोळीं अतिप्रबळ ।
परंतु आपणांसमान बळ । न देखतां विव्हळ मनीं घडे ॥२०॥
माझी दोईडकंहूनि । शमनकर्ता वीर आति ।
म्यां न देखिला त्रिलोकवर्ती । व्यर्थ जीवन हें माझें ॥२१॥
नमोनि मातें यव पती । वीर पुसे त्रिलोकसीं ।
स्वामी देवर्षी सर्वज्ञ मूर्ति । आर्ति माझी पुरवावी ॥२३॥
मजसमान वीर धरणी । अथवा असेल पाताळभुवनीं ।
स्वर्गी सुरामाजि कोणी । असेल तरि तो कथावा ॥२४॥
तयासीं करोनि द्वंद्वसमर । भुजदंड - कंडूचा परिहार
घडे ऐसा रणचतुर । महावीर तो दावीं ॥२५॥
ऐकोनि तयाची भारती । दुर्वार गर्वै न लेखी सुरपति ।
तयासि मीं वदलों गा यवनपत्तीं । अति बळवीर क्षिती असे एक ॥२६॥
जो वसुदेवाच्या नंदन । जेणें मर्दिले असुर दारुण ।
तो एक मथुरेमाजि श्रीकृष्ण । कंडू हरण तो करील ॥२७॥
तयासमान बळी । न देखे कोणी वसुधातळीं ।
स्वर्ग पाताळ देवदान कुळीं । म्हणोनि बळी अर्पिती भयें तया ॥२८॥
तयासीं करिसी द्वंद्वयुद्ध । तेव्हां जिरेल तुझा मद ।
ऐसें ऐकोनि परम मोद । पावता झला काळयवन ॥२९॥
काळ काळें ग्रासिला । काळ तयासि समीप आला ।
तत्काळ सुकाल वाटला । काळ पाहोनि समराचा ॥३०॥
त्रिकोटियवनाधीश्वर । परम उग्र जे रणशूर ।
तयांशीं वेढिलें मथुरापुर । युद्धभिलाषें मदत्तत ॥३१॥
देखोनि यवन महाबळी । द्वारका समुद्रीं वसविली ।
आपण निरायुध प्रातः काळीं । निघाला बळी श्रीकृष्ण ॥३२॥
द्वारदंशींहुनि एकला । निघतां वीर तेणें देखिला ।
सर्वलक्षणी घनसांवळा ! श्रीवत्स गळां कौस्तुभ ॥३३॥
अतिविशाळ वक्षस्थळ । नेत्रारुण कमळदळ ।
माथां शोभती अलिकुंतळ । किरीट सौज्वळ मस्तकों ।
भुजचतुष्ट्य लंबायमान । दिगिभशुंडादंडसमान ।
पीताबर परिधान । वैजयंती वनमाला ॥३५॥
कस्तूरीतिलक भाळ । अधराऊणबिंबफळ ।
चरणयुगुल रातत्पळ । नखचन्द्र किरळ फांकती ॥३६॥
ऐसा सर्वलक्षणगुणी । परि निरायुध चालिला चरणी ।
सकळ देवांचा मुकुटमणी । देखे लोचनीं यवनेश ॥३७॥
नारदें कथिला तो वीर । श्रीकृष्ण हाचि निर्धार ।
आयुध वाहन नसतां पाश्चार । फीरे निमित्त नेणवे ॥३८॥
असो मींहीं तयाप्रती । निरायुध भिडेन मुष्टिघातीं ।
पादचारी न बैसतां रथीं । धरीन यातें धावोनि ॥३९॥
ऐसा करोनि संकल्प । पाठीं लागला यवनभूप ।
जयासि योगी निष्कंप । मानसें ध्यातां नातुडे जो ॥४०॥
तयासि धरीन ह्नणोन । पाठलाग करे यवन ।
जयासि दुर्मदाभिमान । वारिधी वाढला गर्वाचा ॥४१॥
ह्नणे युदुकुळओरसुतवीरा । न पळतां राहे सामोरा ।
द्वंद्वयुद्धार्थ मीं आलों धुरा । धिरा धिरा बळवतां ॥४२॥
नारदें कथिली तुझी खुण । तेचि तु श्रीकृष्ण प्रमाण ।
युद्ध न देतां पलायमान । होणें न धर्म क्षत्रियां ॥४३॥
कांहीं करी स्तवन । कांही करी निर्भर्छन ।
कांहीं करी धावन । हांतीं धरीन ह्नणोनि ॥४४॥
कृष्ण न बोलतां कांहीं । पुढें चाले लवलाहीं ।
धरिला धरिलासि पळसील कायि । ह्नणोनि लागे पाठीसीं ॥४५॥
विष्णुमायामोहित । मागें फिरु न सके चित्त ।
काळें आयुष्य हरिलें भ्रांत । मृगलुब्धका लोधे तेंवि ॥४६॥
ऐसें चाळवीत चाळवीत । नेला मुचकुंद गुहेआंत
तेथें पुरुष निद्रित । देखोनि पीतांबर । कृष्ण समजोनि लत्ताप्रहर ।
करितां जागृत नृपवर । क्रोधें पाहतां तो यवन ॥४९॥
भस्म झाला तत्काळ । कर्पूरासि झगटतां अनळ ।
तेंचि परि जाहली भंवाळ । सर्व शरीरा ते क्षणीं ॥५०॥
आश्चर्य मानी मुचकुंद । हा कोण पापी झाला दग्ध ।
वर्तमान न कळतां संदिग्ध । स्तब्धपणें राहिला ॥५१॥
तंव गुहा देखिली प्रकाशित । साश्चर्य पाहे लोकनाथ ।
तंव घनशाम अकस्मात । मदनसुंदर देखिला ॥५२॥
सकळलक्षणी लक्षित । जो कां साक्षात लक्ष्मीकांत ।
श्रीवत्सकौस्तुभें मंडित । पीतांबर परिधान ॥५३॥
पदक कुंडलें विराजमान । मकराकृति सूर्यैदुसमान ।
कपोलयुग मुकुरायमान । तेजें सघन शोभती ॥५४॥
जाणोनि साक्षात परमपुरुष । मुचकुंदास झाला हर्ष ।
साष्टांग नमन करोनि संतोष । प्रश्न करी कृष्णातें ॥५५॥
ह्नणे स्वामी आपण कवण । सूर्यकोटिप्रकाशपूर्ण ।
स्वरुपीं जयाचे असित मदन । वोवाळणी सांडिजे ॥५६॥
हा कोण दग्ध झाला पापी । स्वकृत पापें अपापीं ।
तूं गा कोण दिव्यरुपीं । कथन देवा करावें ॥५७॥
म्हणोनि पुन्हा नमितां चरणीं । मंदस्मितें चक्रपाणी ।
भक्ति नम्र नृपमणी । तयासि कथनी तो कथी ॥५८॥
सांप्रत जन्मकर्म - नामरुपा । अंत नसे माझिया नृपा ।
भूमिरजातें मोजिता सोपा । परि माझ्या पडपा न गणवे ॥५९॥
यादव वसुदेवसुत । देवकीगर्भसंभूत ।
भूभार करावया शांत । अवतरलों मीं आदिविष्णु ॥६०॥
मारिले कंसादि असुर । जरासंध - सेना - परिवार ।
हा काळयवन दुर्धर । दुग्ध झाला तव नेत्रानळें ॥६१॥
मारीन पृथ्वीचे नुपकुमार । जे गर्वी अत्यंत शूरं ।
आतां पांडवपक्ष करोनि इतर । नाश करीत बहुतां मिसें ॥६२॥
करोनि कौरव निमित्तधारी । अठरा अक्षौहिणी भारी ।
सेना मारवीन अठरा वासरीं । पार्थाकरीं मीं चाळक ॥६३॥
बाण भौमादि असुर । तयांचा करीन संहार ।
मारीन शिशुपाळ दंतवक्र । क्रूर शाल्वशृगालादिक ॥६४॥
अनेकलीला भुवरी । करोनि परिणीन सोळा सहस्रनारी ।
लग्न लावीन एका वासरीं । सर्वाघरीं मीं मुहूर्ते एका ॥६५॥
अंतीं यादवकुळाचा नाश । करीन विप्रशापमिसें ।
उद्धव पार्था उपदेश । करीन आत्मज्ञानाचा ॥६६॥
कलिजनासि कीर्ति नौका । भवतारिणी करोनि लोकां ।
तारीन भाविकां अनेकां । कलिदोषपंका नातळतां ॥६७॥
अनिरुद्ध प्रद्युम्न संकर्षण । वासुदेव मीच नारायण ।
चतुर्व्यूह उपासन । प्रकट करीन सात्वतां ॥६८॥
जया नरां जेथें आवडी । अधिकारपत्वें बुद्धि गाढी ।
होतां संसार संकटवेडी । तुटे धडफुडी तात्काळ ॥६९॥
आतां येथें यावया कारण । पुण्यश्लोक तूं मद्भक्त पूर्ण ।
तुज द्यावया दर्शन । करणे तुझा उद्धार ॥७०॥
अलभ्य माझें दर्शन । अलभ्य माझें भजन ।
अलभ्य माझें कीर्तन । पावन करील मद्भक्ता ॥७१॥
अनंत जन्माच्या कोटी । सरतां तयाच्या सेवटीं ।
अकस्मात माझी होतां भेटी । घडे तुटी संसारा ॥७२॥
माझें होतां दर्शन । तात्काळ घडे पापदहन ।
भक्ती घडे शुद्ध ज्ञान । तेणें जन्ममरण विनाशे ॥७३॥
जन्ममरण विनाशतां । मुक्ति चतुर्धा होती प्राप्ता ।
भेद भजका सालोक्य सामीप्य सरुपता ।
अभेदीं सायुज्यता निवाड ॥७४॥
सर्वहीं माझें भजन एक । घडे मुक्तिसंपादक ।
मींच एक मुक्तिदायक । हाचि विवेक आदरी तुं ॥७५॥
असो आतां नरेंद्रा । पुरली तुझी महानिद्रा ।
माझिया ध्यानें गुणसमुद्रा । सायुज्य माझें पावसी ॥७६॥
आतां तुज उपासन । कृष्णमंत्र घे पावन ।
तेणें तुझें पाप गहन । दग्ध होईल जपमात्रें ॥७७॥
ध्यान जपें तुतें मुक्ति । ऐशी कथिली युक्ति ।
दीधली करतळीं जीवन्मुक्ति । प्रापक विद्या प्रत्यक्ष ॥७८॥
जो मंत्र कृष्ण पडक्षर । मुंचकुंदासि उपदेशी जगदीश्वर ।
ह्नणे सेवीं विंध्य गिरिवर । तेथें आचार अनुष्ठान ॥७९॥
या मंत्रमूर्तीचें उपासन । हाचि जप हेंचि घ्यान ।
करितां घडेल कलुषहरण । होसि पावन नृपवर्या ॥८०॥
माझें करितां भजन । होईल अपरोक्ष्य परमज्ञान ।
जेणें मज सनातन । देखसी सर्वत्र जनीं वनीं ॥८१॥
ऐसा करिता उपदेश । मुचकुंद मानी परम हर्ष ।
ह्नणे हाचि महापुरुष । जगदीश आदिनारायण ॥८२॥
याचें करावया स्तोत्र । उद्युक्त झाला यौवनाश्चपुत्र ।
मुचकुंदराव पवित्र । गगे वचना स्मरोनि ॥८३॥
मुचकुंदस्तुतिः--
विमोहितो यजनं ईशमायया । त्वदीयया त्वां न भजत्यनर्थदृक् ।
सुखाय दुःखप्रभुवषु सज्जते । गृहेषु योपित्पुरुषेषु वंचितः ॥१॥
भगवंता ईश्वरा नारायणा ! पुराणापुरुषा करुणाघना ।
पावन केलें पुरातना । मज दर्शना देवोनि ॥८४॥
तुझिया भाये मोहित जन । न करितां तुझें भजन ।
अनर्थ दृष्टिते अर्थ जाणून । दुःखप्रभवीं सज्ज होती ॥८५॥
गृहीं होती आसक्त । सुखातें इछोनि अनुरक्त ।
स्त्रियानी वंचिले असक्त । पाशीं गुंतले ममतेच्या ॥८६॥
लब्धा जनो दुर्लभमंत्रमानुषं । कथंचिदव्यंगमयत्नतोऽनघ ।
पदारविंद नं भजत्यसन्मति - । र्गृहांधकूपे पतितो यथा पशुः ॥२॥
यालोकीं पावोन जनन । सर्व मुखाचें आयतन ।
मनुष्यत्व द्विजत्वहीं असोन । तूर्ते नभजो नवंचले ॥८७॥
परम यत्नें नव्हें प्राप्ती । ते सहजं पावोनि रमापती ।
तुझे पादारविंदाप्रती । न भजोनि गृहांधकूपीं ते पडले ॥८८॥
असोनि मनुष्यत्व काय तया । पशूच जाणावे देवराया ।
भारवाही विषय लोभियां । निर्गति घडे तेथोनि ॥८९॥
ममैष कालो जितनिष्फलो गतो । राज्यश्रियांन्नद्धमदस्य भूषते
मर्त्यात्मबुद्धेः सुतदारकोशभूष्वासज्जमानस्य दुरंतचिंतया ॥३॥
हे अजिता माझा काळ । आजिवरि सर्व गेला विफळ ।
राज्यश्रियें उन्मत्त केवळ । इच्छोनि सुतदारद्रव्यकोश ॥९०॥
भूमिराज्य आसक्त बुद्धि । अमित चित्तीं वाहोनि आधी ।
सज्ज जाहलों प्रमादीं । अर्थकामुक अभिमानी ॥९१॥
कलेवरेऽस्मिन्घटकुड्यसंन्निंभे । निरुढमानो नरदेव इत्यहं ।
वृतोरथेभाश्वपदात्पनीकपैर्गो पर्यटन् त्वामगणव्य दुर्सदः ॥४॥
हें कळेवर मृत्तिकामय । भित्ती सदृश रुपकार्य ।
येथें रुढला अभिमान कार्य । नरनाथ मी देव ह्नणोनि ॥९२॥
रथकुंजर अश्व पदाती । चतुरंग सेना सभौवती ।
पृथ्वी भ्रमोनि मंडळवर्ती । राजें सर्वहीं जिंतिले ॥९३॥
तेणें वाढला दुर्मद । तूंतें विसरलों आतमद ।
न गणोनि तुजला स्वछंद । विषय विषें भूललों ॥९४॥
प्रमत्तमुच्चैरितिकृत्य चिंतया । प्रवृद्धलोभं विषयेषु लालसें ।
त्वमप्रमत्तः सहसानिपद्यसे । क्षुल्ले लिहानोहिरिवाखुमंतकः ॥५॥
भान न धरोनि शरीरीं । इतिकर्तव्य चिंता अंतरीं ।
प्रवृद्ध लोभें निरंतरीं । विषयांधकारीं गुंतलों ॥९५॥
अत्यंत गोड विषयसुख । मानितों असतां महादुःख ।
असावध असतां अंतक । तुझा प्रेरित पातला ॥९६॥
महाकाळ तो जिभा । चाटित पुढें झालों उभा ।
क्रूर भुजंगं जैसा क्षोभा । पावोनि मूषका कंवटाळीं ॥९७॥
पुरारथैहमपरिष्कृतैश्वरन् । मतंग तुरगीं वेष्ठित अती ।
पादाक्रांत शत्रू भूपती । करीत फिरे मी नरनाथ ॥९८॥
अस्मिन्न वसरीं तुझा प्रेरित । काळ येवोनि अकस्मित ।
तेणें योजिला अनर्थ । तो तुं परिसे भगवंता ॥९९॥
विष्टा कृमी भस्म भावत्रय । देहासि पावविलें निश्चयें ।
कोठं नेली साम्राज्यमय । नरदेव पदवी कळेना ॥
निर्जित्य दिक्चक्रमभूत विग्रहो । वरासनरथः समराजवंदितः ।
गृहेषु मैथुन्यमुखेषु योषितां । क्रीडामृगो पुरुष ईश नीयते ॥७॥
नूतन नूतन निर्मोनि कलह । अष्ट दिशेचे भूप समूह ।
जिणोनि सिंहासनी निः संदेह । समराज वंदना लाविले ॥१०१॥
बाह्यप्रताप उत्कर्ष । मनी न माय महाहर्ष ।
गृहांतरी मैथुन सुखाभिलाष । धरोनि प्रमदांस वश झालों ॥१०२॥
तेहीं नेत्रकटाक्ष पाशीं । बांधोनि मातें अनयासीं ।
मर्कटप्राय करोनि देहासि । नाचविती त्या विनोदें ॥१०३॥
करोति कर्माणि तपः सुनिष्ठितो । निवृत्त भोगस्तदपेक्षया ददत् ।
पुनश्च भूयेहमहं स्वराडिति । प्रबुद्धते न स्वसुखाय कल्पते ॥८॥
निष्ठा धरोनि करी तप । पंचाग्नि दहा उपवास अमुप ।
कर्मै करी साक्षेपें । यज्ञ याग ते कष्टसाध्य ॥१०४॥
भोग टाकोनि करी व्रत । परि अंतरीं महाभोग स्वार्थ ।
इंद्र होऊं इच्छित । स्वर्ग भोग सुख कामी ॥१०५॥
अथवा सार्वभौम पृथ्वीवरी । वरावयाचा हेत धरी ।
प्रवृद्ध तृष्णा अंतरीं । तयासि सौख्यतें घडेना ॥१०६॥
मत्रापवगों भ्रमतो यदा भवे - । ज्जनस्य तच्युततत्समागमः ।
सत्संगमोयहिंतदैवसद्गतो । परावरेशेत्व विजायते मतिः ॥९॥
ऐसा भ्रमतां संसारगव्हरीं । अच्युता तुझी कृपा होय जरी ।
मोक्षसिद्धि तयासि वरी । त्वज्जन संगमा पावतां ॥१०७॥
त्वज्जनसंगाची महिमा ऐशी । तात्काळ फिरवोनि दुर्बुद्धीसि ।
तुझिया चरणारविंदीं मतीसी । षटपद करोनि जे बसवी ॥१०८॥
मोक्षदाता तुं जगदीश्वर । त्याचा निदारिसी संसार ।
महादुःखाचा पार । निदर्शक तुं परमात्मा ॥१०९॥
मन्ये ममानुग्रह ईशते कृतो राज्यानुबंधापगमो यदृछया ।
यः प्रार्थ्यते साधुभिरेकचर्यया वनं विविक्षुद्भिरखंडभूमिपैः ॥१०॥
मीं मानितों ईशा मजवरी । अनुग्रह केला सर्वेपरी ।
यदृछेचि झाला दुरे । राज्यानुबंध तो परमात्मा ॥११०॥
साधु राजर्षी सत्वसंपन्न । सेऊं इछिती महावन ।
संपत्ती बंधापासून मोचन । तूज प्रार्थिती परेशा ॥१११॥
तें मज घडलें अनायासें । तुझिया करुणा कटाक्ष लेशें ।
अखंड मुख तें सावकाशें । भोगुं सके मीं आतां ॥११२॥
न कामयेन्यं तव पादसंवनादकिंचन प्रार्थ्य तमाद्वरं विभो ।
आराध्यकस्त्वांह्य पवर्गदंहरे वृणीत आयों परमात्म बंधन ॥११॥
तुझिया पादसेवनावांचोनि । अन्य वासना न धरीं मनीं ।
उत्कृष्ट नसे यावांचोनि । आणीक दुसरें सुखनाम ॥११३॥
तुं निस्पृहाराध्य वरिष्ट । आराधोनि सकळेष्ट ।
पुन्हां इछील निकृष्ट ऐसा अनार्य तो कोण ॥११४॥
जेथें पुन्हा पुन्हा बंधन । जेथें पुनः पुन्हा पतन ।
तुज भजो न इछील कोण । साधु संपन्न शुद्धसत्व ॥११५॥
तस्माद्विसृज्याशिष ईशमक्षरं । रजस्तमः सत्वगुणानुबंधनाः ।
निरंजनं निर्गुण मद्वयं परं । त्वां ज्ञतिमात्रं पुरुषं व्रजाम्पहे ॥१२॥
आतां सकळ टाकोनि आशा । त्रिगुण बंध विनाशा ।
तुज आधाधितों जगदीशा । मोहपाशा संहारी ॥११६॥
तुं निरंजन निर्गुण अद्वय । चिन्मात्र पुरुष ज्योतिर्मय ।
तुंचि परात्पर निश्चय । अनंतपार परपार ॥११७॥
तव पदाची प्राप्ति इछोनि । आजि निघालों भर्वसेनी ।
जेथें पावलिया प्राणी । पुनरागमनी घडतीना ॥११८॥
चिरमिह वृजिनार्यस्तप्यमानो नुतापै रवितृषडमित्रो लब्धशांतिं कथंचित् ।
शरणदसमुपेतस्त्वत्पदाब्जं परात्मन्न भयमृतशोकं पाहिमपन्नमीश ॥१३॥
मीं चिरकाळ दुःखसागरीं । त्रिविधतापवडवाग्निदाहाभीतरी ।
पडोनि अखंड नरहरे । व्यथा अत्यंत पावलों ॥११९॥
षडवैरी ते नक्रगण । अतिक्षुधित दारुण ।
पीडाकर ते कठिण । सांप्रत शांतींते पावले ॥१२०॥
तुझिया पादांबुजा शरण । मीं पातलों परमदीन ।
तुं अशोक अमृत सत्यसंपन्न । पाहि पाहि मज जगदीश ॥१२१॥
ऐसा मुचकुंदें स्तविला हरी । परम तोषोनि कृपा करी ।
म्हणे राया तरोनि संसारीं । माझिया पदा पावसी ॥१२२॥
ऐसें कथोनि नारायण । तात्काळ घडला अंतर्धान ।
मुचकुद नृपाळ प्रेमसंपन्न । जाता जाला तेथोनि ॥१२३॥
नृपाळ बोलिला पुढारीं । विंध्याचळी वस्ती करी ।
ध्यानद्रव्यें पूजी हरी । हदयकल्हारीं चिंतोन ॥१२४॥
परि ध्याननिष्ठा बहुत धरी । मानसीं न प्रकटे श्रीहरी ।
तदां पुन्हा क्लेशसागरीं । मज्जन पावे तो नृप ॥१२५॥
ऐशिया समयीं अकस्मात । माझें दर्शन झालें प्राप्त ।
बहुतां दिवसां विंध्यपर्वत । पाहावया पातलों ॥१२६॥
अकल्पित मुचकुंद । आश्रम देखीला विशुद्ध ।
जयासि प्रसन्न गोविंद । तयासि भेटणें मज इष्ट ॥१२७॥
पाहतां मातें हर्षित । पूजोनि बैसवी यथास्थित ।
कथोनि सर्व वृत्तांत । ध्यान साधन पुसे मातें ॥१२८॥
म्हणे देवर्षी तपोधन । मीं संकटसागरीं पावतां मज्जन ।
अकस्मात करुणाधन । तारक आलासि धावोनि ॥१२९॥
म्हणोनि देवा गुणनिधाना । मूर्ति आकळे जैशी ध्याना ।
तैसा उपाय विज्ञानधना । कथन कीजे दयाळे ॥१३०॥
ऐकोनि नृपाचें भाषण । म्यांच उपाय कथिला पूर्ण ।
आधीं मूर्ति करोनि स्थापन । सन्मुख ध्यान धरी तूं ॥१३१॥
तेणें तुज न घडतां भ्रम । ध्यानसिद्धि घडेल परम ।
अभ्यासितां निः शीम । मूर्ति हदयीं प्रकटेल ॥१३२॥
पुन्हा पुसे भूपती । मज मूर्ति कैशी घडेल प्राप्ती ।
तेहीं वंदिजे कृपामूर्ति । दीनवत्सल तूं एक ॥१३३॥
ऐकोनि तयाचें वचन । मूर्ति कथिली परम पावन ।
ब्रह्मा विधाता चतुरानन । मृष्टिकर्ता जो विश्वाय ॥१३४॥
तयाचिये हदयकमळीं । जे मूर्ति सदोदित सांवळीं ।
जे ध्यानद्रव्यें पूजिली । मानसपूजाउपचारें ॥१३५॥
करोनि ब्रह्मयाचें आराधान । ते मूर्ति पावसी संपन्न ।
तेव्हां तुझें बैसेल ध्यान । अन्यसाधन असेना ॥१३६॥
ऐसा करोनि तयास उपदेश । गगनपंथें नामघोष ।
करित चालिलों अत्यंत हर्ष । घडला साधूचिया दर्शनें ॥१३७॥
तदा मुचकंद राजर्षी । तपें ब्रह्मयासि उपासी ।
एक हर्ष निराहारेंशीं । वायुभोजनमात्रें तो ॥१३८॥
होतां ब्रह्मा प्रसन्न । राया द्यावया वरदान ।
मजसहित विंध्याचला लागुन । येता झाला विधाता ॥१३९॥
राजा करोनि दंडवत । प्रणाम भूमंडळी पतित ।
पूजा करी यथास्थित । भक्तिरसें जो अतिआर्द्र ॥१४०॥
देखोनि तयाची शुद्धमती । अनुग्रह करी सत्यलोकपती ।
पाचारोनि विश्वकर्म्याप्रति । मूर्ति निश्चिती करविली ॥१४१॥
अखंड हदयीं जीचें स्थान । अखंड हदयीं जीचें ध्यान ।
ते मूर्ति परम पावन । कृष्णरुपिणी सुंदर ॥१४२॥
बाळभाव जीच्या शरीरीं । काळीयमर्दन कंडुक करीं ।
सर्वाभरण भूषित बरी । मूर्ति घडी विश्वकर्मा ॥१४३॥
बाळभावाचा अर्थ । हाचि कीं परिणाम नसे जेथें ।
तारुण्यजरादि गणना तेथें । नसे सर्वथा हें दावी ॥१४४॥
काळ तोचि काळीय सर्प । सर्व जगीं ज्याचा दर्प ।
स्वभक्तांचिये अनुकंपें । मर्दिला तो काळ्या ॥१४५॥
स्वभक्ता बाध न घडो त्याचा । ह्नणोनि पादतळीं पीडिला साचा ।
यास्तव भजका काळाचा । बाध न घडे त्रिकाळीं ॥१४६॥
हातीं विराजे कंडुक । याचा अर्थ अनेक ।
कंदुकप्राय ब्रह्मांडगोळक । होय तथा करतळीं ॥१४७॥
अथवा कंटुकक्रीडन । भक्ताशीं करी नारायण ।
भक्त तयांसीं अभिन्न । गडी पूर्ण तयाचे ॥१४८॥
बाळभावीं नित्यानंदता । नित्यानंदीं क्रीडापूर्णता ।
हें जाणोनि विश्वकर्ता । मूर्ति करी निर्माण ॥१४९॥
घडली अभिनवमूर्ति । त्रिभुवनीं ऐशी झाली ख्याति ।
पाहूं पातले दिक्पती । सिद्ध साध्य गंधर्व ॥१५०॥
चारण विद्याधर अप्सरागण । मनु मानव पितृगण ।
तेथे पावला पंचबाण । रतीसहित सानंदें ॥१५२॥
पाहोनि मूर्तीचें दिव्यरुप । हरपला कंदर्पाचा दर्प ।
मोह पावला तद्रूप । ठसावलें त्याहदयीं ॥१५२॥
म्हणोनि मदनमोहन । देवीं केलें नामाभिधान ।
सुंदर रुप देखोन । सुंदर कृष्ण हे दुसरें ॥१५३॥
काळीयदमन तृतीय । वासुदेव चतुर्थ नाम होय ।
मुचकुंद वारद पांचवें होय । नाम पावन देवाचें ॥१५४॥
काळयवन निपात केला । म्हणोनि काळयवनांतक नाम पावला ।
गोपिकांसीं करी लीला । गोपीवल्लभ श्रीकृष्ण ॥१५५॥
नंद गोपकुमार । हें अष्टम नाम निर्धार ।
विश्वकर्मनिर्मित सादर । नवम नाम ॥१५६॥
पार्थसारथी दशम । उद्धववरदा एकादशम ।
भक्तेष्टदायक द्वादशम । नामसुंदर जयाचें ॥१५७॥
जो अनंत नामीं आळविला । तोचि द्वादश नामें पावला ।
पाहतां नांवांनिराळा । ठाव रुपाला कैंचा तेथें ॥१५८॥
जेथें नामरुपा ठाव नाहीं । तेथेंचि सर्व दिसे पाहीं ।
सकळ निष्फळपणें दोहीं । वसणें जगत्कारणत्वें ॥१५९॥
सारांश हाचि आत्मा हरी । सच्चिदानंद अनेक परीं ।
लीलाविलासी क्रीडा करी । मायाधारी प्रेमक ॥१६०॥
ऐशी मूर्ति जे घडली । तया नृपास दीधली ।
तेणें ते बहुतकाल अर्चिली । ध्यानीसिद्धि घडली तयातें ॥१६१॥
सगुण साधीनि निर्गुण । ध्यान पावला मांधान नंदन ।
कार्यसिद्धि घडली पूर्ण । झाला मुक्त संसारीं ॥१६२॥
तो अपेक्षी परलोकगमन । म्हणे मूर्ति द्यावी कवण ।
हेंचि चिंती गुणनिधान । चल जाऊं ते स्थळीं ॥१६३॥
तुजलागि ते दिव्यमूर्ति । जाण अर्पील भूपति ।
ऐसें कथोनि चिदानंदाप्रति । नेलें विध्यपर्वती नारदें ॥१६४॥
जेथें राजर्षीचे स्थळ । तपोवन पवित्र केवळ ।
तेथें पातले योगशील । उभयतां हे योगिराज ॥१६५॥
मुचकृंदें देखोनि नारद । विष्णुभक्तिविशारद ।
वंदिला पूजिला भावशुद्ध । सच्चिदानंदसमवेत ॥१६६॥
नारदमुखें सकळार्थ । कळतां तुष्टला नरनाथ ।
म्हणे पात्र झालें प्राप्त । दैवयोगें सुरमुनि ॥१६७॥
मूर्ति बोलिली मुनीहातीं । योगाग्निदग्ध देह निगुती ।
जाळोनि केली विभूती । गेला ब्रह्मभुवनासि ॥१६८॥
नारदगुरुसि करोनि वंदन । दिव्यदेही नृपनंदन ।
स्वर्गा गेला विमानें । बाळसूर्यासन्निमें ॥१६९॥
नारदस्वामीही आपण । पाहूं इच्छोनि ब्रह्मभुवन ।
जात सच्चिदानंदवंदन । करुनि पातले स्वस्थळीं ॥१७०॥
त्यानंतर ते परममूर्ति । पुजिति सच्चिदानंद अतिभक्ती ।
झाली सर्वलोकीं ख्याति । सर्व देखती अभिनव ॥१७१॥
तयांच्या प्रसादें कलिजना । भक्ति लाधली सद्गुणा ।
तरले जे भजले अनन्या । भक्तियोगें पावनें ॥१७२॥
तयांनीं शिष्य ब्रह्मानंद । परम सत्वगुण विशुद्ध ।
अनुग्रह करोनि योगसिद्ध । मूर्ति तया अर्पिली ॥१७३॥
तेही बहुत काळवरी । मूर्ति पूजोनि द्वादशाक्षर ।
येही बहुत शिष्य उदार । केला श्रीविद्याप्रदानें ॥१७५॥
तयां शतांमाजि एकु । मीही उद्धरलों रंक ।
श्रीविद्या प्राप्त झाली सम्यक । द्वादशाक्षर समवेत ॥१७६॥
ब्रह्मानंद पुत्र साक्षात । शिवानंद ते परम भक्त ।
ते स्वमटीं असतां पूजित । बैलूर ग्रामीं यथोचित ॥१७७॥
तेही शिष्य न करितां । सांप्रदाय विस्तार न पावतां ।
देहावसान प्राप्त होतां । जाते झाले शिवपुरा ॥१७८॥
संपूर्ण लक्ष्मीधरावतार । घडतां त्यागिलें पार्थिव शरीर ।
परंतु मूर्ति सुस्थिर । मठीं असतां बैलूरीं ॥१७९॥
मात्र राहिला प्रमदाजन । पूजाधिकार अन्यासि नसोन ।
घडलें कपाट दृढबंधन । नुघडे कवणा बळवंतां ॥१८०॥
बहुत करिती यत्न । परि न घडे कपाट उद्धाटण ।
जाहलें निशिकाळीं स्वप्न । तत्रत्य जनालागुनि ॥१८१॥
येतां पूजाधिकारी । कपाट उघडेल निर्धारीं ।
आतां पूजन करा द्वारीं । भक्तिमंती साक्षेपें ॥१८२॥
तदा सर्वही लोक । द्वारपूजा करिती सम्यक ।
ऐशीं वर्षे कितेक । क्रमलीं तेथें ॥१८३॥
सती अत्यंत माझिया मना । उच्चाट वाटे जाइजे श्रीपाददर्शना ।
दक्षिणयात्रा भ्रमणा । जाऊं गोकर्णा सुतीयां ॥१८४॥
पाहूं बैलूर मूळस्थान । जेथें विराजे सुंदर कृष्ण ।
सर्वजनमनमोहन । मदनमोहन जो होय ॥१८५॥
परंतु बाजी भूपाळनंदन । नानाप्रभू अति प्रवीण ।
तत्सेवनीं रात्रिदिन । अवकाश न घडे सुटाया ॥१८६॥
सर्व संस्थानीं मजप्रति । पाठवितांझ राजकार्यार्थी ।
दाक्षिणात्य सर्व नृपति । करिती प्रीति गुणाग्राही ॥१८७॥
बहुत कार्यभागभार । सुटावया नसे अवसर ।
चित्तीं ध्यास लागला फार । तीर्थयात्रा घडावी ॥१८८॥
अस्मिन्नवसरी पिशुनजनीं । असत्य भाषणें कथोनि ।
अप्रीति उत्पन्न केली मनीं । बाळाजी पंडित प्रधानवर्या ॥१८९॥
हेही देवमाया घडली । संदेह नसतां चित्तवृत्ति फिरली ।
पर्ववत न देखतां ममता झाली । बुद्धि उद्विग्र माझीही ॥१९०॥
इंगितें भाव कळतां जाण । तेंच निमित्त करोनि पूर्ण ।
केलें दक्षिणदेशाटण । तीर्थाटण मुख्यत्वें ॥१९१॥
काशीप्रयागादि त्रिस्थळीं । यात्रा पूर्वीच होती केली ।
दक्षिणयात्रा करणं राहिलीं । मानसीं होती उत्कंठा ॥१९२॥
श्रीशैल वेंकटेश रामेश्वर । मध्यें तीर्थे अनेक तर ।
कांची काळहस्ती चिदंबर । अरुणाचल वृद्धाचलादि ॥१९३॥
श्रीस्वेत वराह उत्तम । सिंह्याळी वैद्यनाथ परम ।
गौरी मायूर निः सीम । मध्यार्जुन कुंभकोण ॥१९४॥
शाङ्गंपाणी चक्रपाणी । नागेश कुंभेश आदिकरुनि ।
चोलमंडळीं नाना स्थानीं । पंचनदादि चंदाउरीं ॥१९५॥
मनार कृष्ण दक्षिणद्वारका । राजगोपाळ मोक्षदायका ।
सेतुंबंधांत अनेक । कमलालयादि सत्क्षेत्रीं ॥१९६॥
सर्व देवतादर्शनें । महानदीतीर्थस्नानें ।
महाक्षेत्रसंवनें । पाप हरलें जन्माचें ॥१९७॥
श्रीरंगशायी भगवान । जंबुकेश्वर आपलिंगस्थान ।
कपिलासंगम गरळपुरीदर्शन । श्रीरंगपट्टणीं श्रीरंग ॥१९८॥
मेलकोट वेलूरचंन केशव । मार्कडेय महाशिव ।
नानास्थळीं नानावैभव । हरिहरमूर्तिदर्शन ॥१९९॥
श्रिंगेरी शंकर शारदांबा । सुब्रह्नण्य अन्नदानशोभा ।
उडपी कृष्ण तो उभा । वैष्णवा मोक्षदायक ॥२००॥
कलूर मूकांबादिशक्ती । त्याहि नमिल्या अत्यंत भक्ती ।
पूजन करोनि यथाशक्ती । गोकर्ण प्रांत पावलीं ॥२०१॥
जेथें आदिगुरुत्थान । बैलूरग्राम परम पावन ।
देखतां झालें समाधान । सिद्धस्थान तें रमणीय ॥२०२॥
जेथें श्रीचक्रप्रतिष्ठापन । सच्चिदानंदकृतदैदीप्यमान ।
तेथील महिमा गहन । वर्णितां मौन वाचेसि पडे ॥२०३॥
केरळ देशिचे मंत्रज्ञ । जे सामर्थ्यवंत महाप्राज्ञ ।
ते असतांही अभिज्ञ । मुद्राधारी या मतिचे ॥२०४॥
संशयाचा परिहार । येथें घडे निश्चयतर ।
ह्नणोनि येती महाचतुर । पुसावया संकटीं ॥२०५॥
ऐसें प्रसिद्ध गुरुपीठ । तें पाहिलें परम इष्ट ।
श्रीचक्रदर्शन करोनि श्रीकृष्ण । देवालया नमस्कारितां ॥२०६॥
अमाप कपाटबंधन । मुक्त होतां झालें दर्शन ।
तत्रत्य जना निदर्शन । घडतां आल्हाद सर्वासि ॥२०७॥
बहुतकाळ पूजा विवर्जित । असतां ह्नणती तेथील समस्त ।
पूजा तुह्मी श्रीकृष्णनाथ । यथान्यायें उपचारें ॥२०८॥
अवश्य म्हणोनि शतदिन । तेथें राहिलों लाभ मानोन ।
त्यांची कृपा संपादीन । आनंद पूर्ण मानसीं ॥२०९॥
स्वप्न झालें तेथिल्यांसी । हे मूर्ति अर्पिजे निरंजनासी ।
हे नेवोनि महाराष्ट्रदेशी । प्रसिद्ध करितील मद्भक्ति ॥२१०॥
अवश्य म्हणोनि तत्रत्य जनी । आमुची वृत्ति ही पाहोनी ।
श्रीकृष्ण वरद जाणोनी । श्रीकृष्ण मूर्ति अर्पिली ॥२११॥
सांप्रदाय संकेत । सर्वासि कळला वृत्तांत ।
लक्ष्मीधरानुग्रहीत । पूर्वपुण्यें असतां कीं ॥२१२॥
शतवार वसतां ते स्थानीं । सर्वासि अत्यंत प्रीति मनीं ।
उत्पन्न झाली देखोनि । लीनता माझी दीनाची ॥२१३॥
वेदांतग्रंथश्रूवणें । अर्थ ऐकतां अति गहन ।
मानिती परम साधन । धन्य ह्नणोनि पूजिती ॥२१४॥
तयांसि होतां निदर्शन । प्रतिमालाभ परम पावन ।
होतां निघालों तेथुन । गोकर्ण स्थान पावलों ॥२१५॥
श्रीमत्पश्चिमरत्नाकर - तीरीं महाबळेश्वर ।
कोटितीर्थ सरोवर । ताम्रगौरी महानदी ॥२१६॥
गोकर्णप्रमाण शिवलिंग । जेथील महिमा अभंग ।
अष्टादशपुराणें सांग । वर्णिती सर्वही आगमें ॥२१७॥
त्रिलोक्यप्रसिद्ध गोकर्ण । सिद्धिस्थळ परम पावन ।
त्रैलोक्य राज्य संपत्ति रावण । पावला गणत्व तदर्चनें ॥२१८॥
तेथील तीर्थविधि संपादोन । महाबळेश्वर पूजन ।
यथा सामर्थ्यकरुन । चालतां तेथुन स्वदेशा ॥२१९॥
अकस्मात एका ब्राह्मणें । तेणें अर्पिला लक्ष्मीनारायण ।
तोही महालाभ गहना । महास्थळीं अकल्पित ॥२२०॥
ऐशी होतां देवता प्राप्ति । संतोषा कोण मापील किती ।
तेथोनि देशी आलों निश्चिती । कोल्हापुरासि श्रीक्षेत्रीं ॥२२१॥
करोनि महालक्ष्मी दर्शन । करवीर क्षेत्र पावन ।
पुन्हा पुण्यनगर निवासस्थान । जेथें सुजन आपुले ॥२२२॥
करोनि महा समाराधन । केलं यात्रांग विसर्जन ।
मंदिरीं स्थापोनि श्रीकृष्ण । यथाशक्ति पूजितां ॥२२३॥
बाळाजी पंडित प्रभुवर । मुख्य प्रधान परिराजेश्वर ।
कृपा करोनि महत्तर । स्वाधिकार यथापूर्वक ॥२२४॥
शिविकादि सकळ संपदा । देवोनि अर्पिलें महत्पदा ।
श्रीरंगपट्टनीं नियोग धंदा । कथिला जेणें ॥२२५॥
महाकार्यभाग घटणा । प्रारब्धप्रवाहें घडली पूर्णा ।
परिमुख्य विश्रांति या मना । अध्यात्म चिंतन हरिभक्ति ॥२२६॥
नित्य ब्राह्मण सहवास । अखंड असतां अध्यास ।
कवितां प्रेरणा मनास । घडविलास शारदेचा ॥२२७॥
आधीं कृष्णानंद सिंधु । रचावया हा प्रबंधु ।
उल्हास घडला सीच्च - । स्वप्न श्लोक स्फुरण होतां ॥२२८॥
पुण्यग्रामीं ग्रंथोत्पत्ति । श्रीरंगपट्टणीं समाप्ति ।
कृष्णानंद सिंधु श्रेष्ठ आति । आनंद दाता सर्वजना ॥२२९॥
समाप्त पावतां हा ग्रंथ । चिद्वोध रामायण उद्वोध घडत ।
निरंतर अंतर स्थित । प्रेरणा करी या मना ॥२३०॥
अध्यात्म रामायण टीका । चिद्वोध रामायण ग्रंथ निका ।
जो आवडतां रघुनायका । प्रेरिला तेणें या वाचे ॥२३१॥
जडवाणी मतिहीन । नसतां कदापि काव्यस्फुरण ।
महाग्रंथ रामायण । अनायासें विरचिला ॥२३२॥
श्रीरंगपट्टणीं आरंभ ग्रंथ । पुण्य नगरीं समाप्त ।
मान्य बहुतां पंडितांत । होतां तोही पाहिला ॥२३३॥
सुंदर कांड पावतां सिद्धि । रामवरद होउनि सत्सिद्धी ।
आपणा पंडित विद्यानिधी । रुपें होवोनि प्रत्यक्ष ॥२३४॥
राममंत्र षडाक्षर । तो उपदेशिला महत्तर ।
रामरहस्य समग्र । प्रकट दाविलें महंतें ॥२३५॥
वर्षद्वय समागम चांग । घडोनि आला प्रारब्धयोगें ।
निरंजन रामायण सांगा । तत्संनिधानी विरचिलें ॥२३६॥
लक्ष्मीधर बाप देव दोन्ही । या रुपें अवतार पावोनि ।
उद्धरावया कृपा करोनि । कळवावया रामतत्त्व ॥२३७॥
आत्माराम मंत्र गहन । षडक्षर तारक ॥२३८॥
जो शिव काशीपुरीं । उपदेश करोनि जन उद्धरी ।
तो मंत्र आह्मासि असतां घरीं । ब्रह्मरुपें अर्पिला ॥२३९॥
शांतदांत पावन गुण । सर्वज्ञ सर्वकळानिपुण ।
रामचि होवोनि आपणा अभिदान । वेदशास्त्रसंपन्न वेदिक ॥२४०॥
रामतत्त्व विचक्षण । अमाय व्यवहार संपूर्ण ।
सर्व जगात्मित्रता पूर्ण । सर्व संपन्न गुणरासी ॥२४१॥
चिद्वोध रामायण । तत्संमतें झालें पूर्ण ।
हें सर्व महिमान गहन । श्रीकृष्ण प्रेरण घटण करितां ॥२४२॥
तेणें मज दीनासाठीं । केवढी केली अटाटी ।
माझी करुणा तयासि मोठी । वाटली दीन उद्धरावा ॥२४३॥
ह्नणोनि अनेक गुरुरुपें । ब्रह्मतत्त्व केलें सोपं ।
सर्व जग आत्माराम रुपें । प्रत्यक्ष देखें अभिज ॥२४४॥
नाना देश संचार करितां । नानास्थळीं फिरतां ।
नानापरिचें सत्पुरुष संता । पाहोनि झालों कृतार्थ ॥२४५॥
भिन्न भिन्न ज्ञान कळाकुसरी । अभिनव बोध चमत्कारीं ।
डोलती आनंद निर्भरीं । परिपूर्ण अंतरीं अनुभवें ॥२४६॥
कोणी राजयोगी हठयोगी । कोणी मंत्रयोगी लययोगी ।
कोणी देखिले शिवयोगी । धुरंधर जे शिवमया ॥२४७॥
निस्पृह कोणी निरभिमानी । कोणी ब्रह्मविद्ये साभिमानी ।
कोणी प्रपंची असोनि । पद्मपत्र समान ॥२४८॥
कोणी लक्ष साधनी दक्ष । कोणी विहंगम मार्ग ।
कोणी लंबिकायोगी दक्ष । प्राशन करिती सुधेचें ॥२४९॥
मंत्र तंत्र साधनी । ते तो अनंतानंत देखिले नयनीं ।
तयातें दुरोनि वंदोनि । सेविले पूर्वील सत्पुरुष ॥२५०॥
याची एक एक कळा । विशेषात्कारें पडलीं डोळां ।
त्यांची कृपा संपादोनि निर्मळा । संग्रह केला त्या विद्येचा ॥२५१॥
जे विद्याब्रह्म वियेसि अनुकूळ । जीच्या साधनीं अनंत फळ ।
दावी प्रत्यक्ष आनंदकल्लोळ । परम सोज्वळ सांप्रदायीं ॥२५२॥
तेचि कळा कळा ह्नणिजे । साजणी इतर नातळिजे ।
जीणें पूर्णता न भजिज तरि ते कळाही अवकळा ॥२५३॥
सकळ कळापूर्ण लक्ष्मीधर । महामौळीचे चरणकल्हार ।
त्याचें करितां स्मरण मात्र । परमानंद मज वाढे ॥२५४॥
ह्नणोनि अहर्निशीं जाण । करोनि तत्पादुकाचिंतन ।
अखंडानंद परिपूर्ण । असों उन्मन सदोदित ॥२५५॥
लोक व व्यवहार । वाद्य दावोनि निरंतर ।
अंतरीं निस्पृह जगदाकार । ब्रह्म देखोनि सुख पूर्ण ॥२५६॥
जेणें स्थिती नये शोच्यता । जेणें स्थिती नये उद्विग्रता ।
जेणें स्थिती राहतां । क्रामक्रोध चित्तां न स्पर्शती ॥२५७॥
जेणें चिंताभिमान । नोहे मोह ममता दारुण ।
अभिलाष वैर मित्रतादि दुर्गुण । जेथे दिसों न सकती ॥२५८॥
ऐशिया स्थितीनें वर्तनां । पाविजे संसारसिंधु पारता ।
याहोनि उपाय कोणता । भवीं तारिता नेणवे ॥२५९॥
त्वां जें पुसिलें रमणी । आह्मी तें घातलें श्रवणीं ।
पुढती आवड असें मनीं । तें तूं पुस प्रियतसे ॥२६०॥
ऐसें निरंजन निजसतीतें । कथन करी प्रेमें बहुतें ।
दास विनवी सज्जनातें । पुढें कथा परिसावी ॥२६१॥