श्रीसुंदरकृष्णाय सुंदरीप्रियाय नमः ॥ श्रीशैलनिलाय ( निलयाय ? ) श्रीनिवासाय नमः ॥ ॐनमो भगवते वासुदेवाय ॥ ॐ श्रीमन्महागणाधिपाय नमः ॥ ॐ श्रीशारदायै नमः ॥ ॐ श्रीमल्लक्ष्मीधरकालिदासगुरुभ्यो नमः ॥ श्रीमहामौळिगुरुभ्यो नमः ॥ॐ॥
उद्धार पहिला.
आधी श्रीइष्टदैवत श्रीकृष्णनाथ । सुंदर सुंदरीप्राणनाथ ।
तोचि माझा सद्गुरुनाथ । शारदागणनाथ तो नमिला ॥१॥
एकचि अनेक नामें धरी । एकत्वीं न फुटोनि बहुत्व वरी ।
बहुत्वीं बहुत क्रीडा करी । तरीं एकत्वा नुपेक्षी ॥२॥
असोनि एक दावी बहुत । स्वयोगमाया विस्तारित ।
नामरुपत्वें मिरवत । अस्तिभातिप्रियत्व आछादोनि ॥३॥
पटें आछादिलें सुत । अलंकारें कनकवत ।
तरीं पाहतां शाश्वत । सुत्रकनकत्व यथास्थित ॥४॥
वस्त्रालंकार दोनी । नसोनि भासती आहेपणीं ।
तैशीच योगमायेची करणी । नसोनि भासवी आपणा ॥५॥
ऐशी जयाची योगमाया । नमन करुनि तया सदगुरुदेवराया ।
जयाचे कृपें तरावी माया । तयासि प्रार्थिलें अतिविनयें ॥६॥
स्वामीशिष्यकुळें बहुतें । देखों येती आकुलचित्तें ।
सदगुरुसांप्रदाय कळावयातें । आर्त्त धरिती म्हणौनि ॥७॥
तयांसि सांप्रदाय करावा प्रकट । तेणें तयांचें अविद्याकपाट ।
उघडतां बोधदीप चोखेंट । प्रकाश करील हदयसद्मीं ॥८॥
चकोर चंद्रकिरणाविना । न करिती अन्यरसप्राशना ।
तैसें या सच्छिष्यां गुरुचरितकथना - । वांचोनि तृप्ति न मानें ॥९॥
वनीं असतां पुष्पघोंस । भ्रमर तये रसीं उदास ।
ज्याती - पुष्पांचा विकास । इछिती माधुर्य - रसवेते ॥१०॥
तैशा अनंत लोककथा । लोकीं असतां न मानिती चित्ता ।
सद्गुरुवंशचरितगाथा । अखंड आवडे जयातें ॥११॥
गुरुवंशसूर्योदय होतां । घडेल सुजनहत्कमळा विकासता ।
ब्रह्मरसमकरंद आयिता । बोधरुप स्रवेल ॥१२॥
तयाच्या सेवोनि परिमळ । तृप्त होतील शिष्यअळिकुळ ।
तयासि बोधरस केवळ । देयील पुष्टि स्वभावें ॥१३॥
म्हणौनि कृपावचनी मातें । आज्ञा करावी महामहंतें ।
' सांप्रदायपरिमळ ' ग्रंथातें । रचावया करुणाब्धी ॥१४॥
एवं विनवितां सद्गुरुचरणीं । मान्य करोनि माझी दीनवाणी ।
म्हणती अवश्य शिष्यमणी । कीर्तिपरिमळ प्रकटवीं ॥१५॥
सदां परोपकारकरणी । तुझी इछा विलसे मनी ।
चंद्र निववी जनालागुनि । सहजस्वभावें तद्वत ॥१६॥
पर्जन्य तोहीं उपकारार्थ । काळीं काळीं वृष्टि करित ।
मंद वाहे मलय मारुत । निववावया बहु जना ॥१७॥
ऐसाचि सज्जनाचा स्वभाव । तैसाचि तुझाहीं सद्भाव ।
प्रकट करी अवश्यमेव । सांप्रदायपरिमळ ग्रंथराज ॥१८॥
जेथें साधकषटपदां विश्राति । सज्जनहंस जेथें निवसती ।
सर्व जनाच्या मानस - गती । आकर्षती ज्याविषयीं ॥!९॥
आमुचा कृपावरदहस्त । तुझे मस्तकीं सदोदत ॥
छत्रप्रायें असतां उचित । जगतारण तां करावें ॥२०॥
म्हणवोनि आज्ञापितां स्वामि । साष्टांग दंडवत करोनि भूमि ॥
शिष्य गर्जत सद्गुरुनामीं । प्रेमाल्हादें नाचत ॥२१॥
अष्टभावपुरः सर । पुनः पुन्हा चरणकल्हार ।
नमोनि स्तवोनि अत्यादर - । युक्त परिमळ प्रकाशवी ॥२२॥
निरंजन योगी समाधिविरामीं । स्वानुभवसुखानंदपरमीं ।
रमोनि असतां चिद्धनधामीं । गंगा नमी पादपद्मा ॥२३॥
म्हणे '' कृपासुधाकरा । तूंचि जीवन शिष्यचकोरा ।
निजजनमनोरथमंदारा । चिंतामणी चिंतकां ॥२४॥
तूंचि विज्ञानधाराधर । संतप्त जगदानंदकर ।
माझें मानसकासार । पूर्णकर्ता तूं एक ॥२५॥
त्रिविधतापग्रीष्मतरणी । तापवी सदा देहधरणी ।
क्षणक्षणी चित्तपाणी । आटे तेणें गुरुवर्या ॥२६॥
देहबुद्धीचा कर्दम । एवढाच राहिला निः शीम ।
शिष्यजलौकसां अत्यंत श्रम । आला आतां परिसावा ॥२७॥
नव्हे बुद्धिकंजविकास । न थिरे विचारराजहंस ।
यमादिसाधनपक्षिकुळांस । वस्ती तेथें घडेना ॥२८॥
मनमीनासि उद्विग्नता । आशामकरी धांवती सर्वता ।
वासनाषटपदाची काय वार्ता । पुष्पितलता धुंडितां ॥२९॥
विषयकुटजें प्रफुल्लित । तद्रसीं होय आसक्त ।
इछा चातकाचा आर्त्त । पुरविता कोण स्वामीविना ॥३०॥
आतां करोनि करुणावृष्टि । मेघधारा कृपादृष्टी ।
वर्षतां बोधामृतपुष्टि । घडों सकेल सर्वातें ॥३१॥
बुद्धिकंजाचा विकास । क्रीडा करील विवेकहंस ।
मकरंद साधक षटूपदास । प्राप्त होयील सदोदित ॥३२॥
संसारपांथिकांचा हरेल श्रम । लसलसीत वाढेल बोधद्रुम ।
मुक्तिफळें अतिललाम । अर्पील सर्वा ॥३३॥
वृद्धि पावेल कवितालता । विज्ञानामोदमंडिता ।
सर्वही एक तुझी सत्ता । विश्रामदाता तूं एक ॥३४॥
ऐसें भावें विनवितां । प्रेम उचंबळे योगीनाथा ।
बद्धपाणि पतिव्रता । अनुव्रतापुढें लक्षोनि ॥३५॥
पुसे आवडि तुझे मनीं । काय असे वो भामिनी ! ।
पुसतां कथीन संशयमार्जनी । कथा विचित्र जे असे ॥३६॥
पाहोनि नाथाची प्रसन्नता । पुन्हा चरणीं ठेविला माया ।
म्हणे स्वामी कृपावंता । गुरुसांप्रदायकथा कथावी ॥३७॥
आपण रचिलीं ग्रंथरत्नें । तें म्यां केलीं हदयाभरणें ।
आतां स्वसांप्रदायकथन । शिरोभूषण मज द्यावें ॥३८॥
जगीं एकाच गुरुचे शिष्य । प्रकट दिसती अनंत लक्ष ।
सांप्रदाय तयांचे प्रत्यक्ष । आम्हीं पाहों या लोकीं ॥३९॥
आपण गुरुद्वयाचें स्मरण । सदैव करितां काय कारण ।
अद्वैतभावने एकपण । मानोनि गुरुपद अद्वय ॥४०॥
तथापि माझा संशयछेद । येवढा देवें कीजे विशद ।
माज्ञी प्रज्ञा आहे मंद । म्हणोनि छंद पुसायाचा ॥४१॥
दोंपणीं वस्तु एक । हेंही स्थळस्थळीं सम्यक ।
ग्रंथीं दाविला विवेक । तरी संशयीं हें मन ॥४२॥
हा उघडा दावोनि अर्थ । मनासि बोधितां परमार्थ ।
अढळपदीं विश्रांत । पावोनि राहेल अचंचळ '' ॥४३॥
ऐशी निजप्रिया मधुरवाणी । भक्तिनम्र ऐकतां श्रवणी ।
जितेंद्रिय महामुनी । अनासक्तपणी जो वर्ते ॥४४॥
दीनवत्सळ म्हणोन केवळ । असत, कांतासती प्रेमळ ।
गंगावती सदगुणशील । गुरुबोध विमळ दे तीतें ॥४५॥
म्हणे '' धन्य धन्य हो भामिनी । गुरुसांप्रदाय पुससी झणी ।
गुरुवंशतरणी तुझे कारणी । उदय करील प्रबोधकरें ॥४६॥
चक्रवाकीच्या आर्तीकारणें । उदय पावे सहस्रकिरण ।
त्रैलोक्याचें तमहरण । तया व्याजें होतसे ॥४७॥
एका चातकाचे आर्ती । महामेघ वर्षे जगती ।
तेणें सर्व जीवां जीवनप्राप्ति । सहज घडे तद्वत हें ॥४८॥
तुझें कारणीं कथितां । विश्राम होईल जना बहुतां ।
हाहीं उपकार तुझा तत्वता । झाला दिसे या लोकीं ॥४९॥
आम्हासि सदगुरुचरिताचें स्मरण । तुवां करविलें परमपावन ।
हा उपकार आम्हीं मानिला पूर्ण । त्याचें उत्तीर्ण न घडेचि ॥५०॥
गुरुसांप्रदायबोध । तुज मी करीन विशद ।
तेणें कांही घडेल सिद्ध । उत्तीर्णता सत्य या ललने ॥५१॥
पाहतां आमचा पंथ अगोचर । कोणासि न केला गोचर ।
रत्नें आपुलीं सागर । सांटवोनि असे तद्वत ॥५२॥
तुझ्याच अर्थी जाण । म्यां पूर्वी ग्रंथ रचिले पावन ।
आतां सांप्रदायप्रकाशन । करणें वल्लभे तुजसाठीं ॥५३॥
आतां होऊन सावधान । सांप्रत कथा करी श्रवण ।
आधीं निजवंशप्रकाशन । पूर्वजचरित दावोनि ॥५४॥
श्रीगोदावरीदक्षिणतीरीं । रामडोह नाम ग्रामांतरीं ।
श्रीसामराज क्षेत्रीं । जेथें संगम शिवनदाचा ॥५५॥
प्रतिष्ठानासि पश्चिमेसी । योजनद्वयीं विशेषीं ।
सिद्धेश्वराचे पूर्वेसी । सार्द्ध योजनी ॥५६॥
वरखेडाची शींव । रामडोह प्रसिद्ध नांव ।
ते मातृभूमि निः शीम । ग्रामलेखक ते स्थळीं ॥५७॥
हे वृत्ति असतां वडिलीं । व्यापारमुळें सोडिली ।
विज्यापुरीं वस्ती केली । कीर्ति मेळविली अपाडें ॥५८॥
तेथील पृथ्वीपतीचें सेवन । तेणे प्रतिष्ठा वाढली पूर्ण ।
परोपकारी धुरीण । सदाचारी अतिशयें ॥५९॥
माहदो बनाजी नाम प्रख्यात । वैष्णवामाजि धुरीण वर्त्तत ।
पूर्वी कथिले प्रल्हादादि भागवत । त्यांमाजि गणना जयांची ॥६०॥
चौघे पुत्र केले उत्पन्न । तेहीं साधू परमनिपुण ।
दीनवत्सल सज्जन मान्य । कुशल पंडित सकळकळीं ॥६१॥
तयांसि वोपुनि अधिकार । आपण झाले तीर्थचर ॥
यात्रा करोनि दक्षिणोत्तर । वैराग्यपूर्वक परमशीळ ॥६२॥
शूर्पार क्षेत्र कृष्णातीरीं । जेथें अश्वत्थरुपें वसे नरहरी ।
सेवोनि हरिभक्तिसुधामाधुरी । अंतीं निजधाम पावले ॥६३॥
त्यांचें करितां महत्व वर्णन । ग्रंथ अगाध वाढेल जाण ।
तत्रापि विष्णुभक्ताचे गुण । वर्णनीं कोण समर्थ ॥६४॥
जैसे नारायणाचे अगाध गुण । वर्णनी निगमहीं नव्हे निपुण ।
तैसें सद्भक्तांचें चरित्रवर्णन । नव्हे कोणासि निश्चयें ॥६५॥
चौघां पुत्रांमाजि मध्यम । तिमाजी पंडित हें जया नाम ।
तयांचेंहीं ऐसें कर्म । दुष्कर सर्वथा कलियुगीं ॥६६॥
विष्णुभक्त महोदार । परमगुणी परमचतुर ।
सव्यापसव्यविद्याप्रचुर । गायन गंधर्वसमान ॥६७॥
सकळकळारत्नाकर । वसती विज्यापुर नगर ।
तें टाकिलें अवांतर । होतां दिल्लीपतीचे ॥६८॥
श्रीशेषाचला जाउन । केलें कुळदैवत दर्शन ।
महत्व होतें केलें अर्पण । ज्या स्थळिचें त्या स्थळीं ॥६९॥
चौघे पुत्र एकी कन्या । गोदावरी ते अंगना धन्या ।
पतिव्रतांमाजि मान्या । अरुंधतीसमान ॥७०॥
रुपौदार्य भूतदया । स्वपरविषयीं समान माया ।
इतुकें कुटुंबसहित पायां । शरण गेले वेंकोबाच्या ॥७१॥
करोनि स्वामि पुष्करणीस्नान । संपादिलें श्रीचरणदर्शन ।
त्रिरात्रि क्रमितां स्वप्न । ज्ञालें यांसि ॥७२॥
ज्येष्ठ पुत्र भीमराय । चतुर्दश वर्षे त्याचें वय ।
तत्कनिष्ठ वेंकटेश माधवराय । त्याहोनि अवर ॥७३॥
त्याचे पाठी हनुमंतराव । कन्या भगवती शुद्धस्वभाव ।
पांच अपत्यें महानुभाव । देवगर्भवत कर्तृत्वें ॥७४॥
ज्येष्ठ पुत्रातें अधिकार । त्या देशीं कथोनि वेंकटेश्वरें ।
कर्नाटकीं केले स्थिर । स्वप्नीं दृष्टांत होवोनि ॥७५॥
न करितां मनुजांचें सेवन । तिमाजीपंतीं आमरण ।
भगवद्भजन पुस्तकलेखन । करोनि काळ दवडिला ॥७६॥
सर्वोपनिषदें भारत । गीताभागवतादि ग्रंथाच्या प्रति बहुत ।
लेखन करोनि ब्राह्मणातें । समर्पिल्या असंख्य ॥७७॥
त्यांचे पुत्र भीमराव । अधिकार करितां महानुभाव ।
स्थापिलें तेथतेथें भूमिदेव । विष्णुभक्त सदाचारी ॥७८॥
त्यांसि वृत्ति दिधल्या कल्पुन । ते अद्यापि भोगिती ब्राह्मण ।
जयासि आचंद्रार्क निधन । घडेचिना ॥७९॥
लोकां वाटे स्वल्प देणें । म्हणोनि चालविती अधिकारी जन ।
तेणें संतुष्ट ब्राह्मण । अन्नाछादन निश्चित ॥८०॥
असो; तेहीं केली कीर्ति । काशी रामेश्वर मध्यवर्ती ।
त्या समयीचे पुरुष नेणती । ऐसें नाहीं वर्त्तले ॥८१॥
त्यामाजि आमुचे जनक । धातुमाजि जैसें कनक ।
तद्वत हरिभक्त गुणविवेक । लेखनकर्मी अप्रतिम ॥८२॥
साधु संपन्न सकळगुणी । येकाकार अमत्सरें ॥८३॥
आमुची माता भागीरभी । पतिव्रता सद्गुणकीर्त्ति ।
देवभक्ता प्रसन्नमती । कुळदेवता भगवती प्रसन्न ॥८४॥
प्रत्यक्ष स्वप्रदर्शन । प्रत्यक्ष करावें भाषण ।
ऐसें महिमान गहन । असतां पावन तिचे कुसीं ॥८५॥
आमुचा जन्म तेथें होतां । कर्नाट देशीं असतां ।
कंचीप्रांतीं पुण्यसरिता । वेगवती अतिधन्या ॥८६॥
पक्षितीर्थसमीप भूमि । तेच आमची जन्मभूमी ।
तेथेंच पितरां वैकुंठधामीं । गमन करणें तें घडलें ॥८७॥
काळकर्मरणानुबंधें । तो देश सूटला सात्सिद्ध ।
आम्हा येणें घडलें शुद्ध । महाराष्ट्रदेशांतरीं ॥८८॥
शाहू भूपतीचा प्रधान । बाजीराव बल्लाळ पृथ्वीरत्न ।
परमयशस्वी पावन गुण । भूपाळमंडणशिरोमणी ॥८९॥
गुणरत्नाचा परीक्षक । स्वयें सद्वगुणपूर्ण अशेख ।
तेणें संग्रह केला सम्यक । ज्येष्ठ बंधूसह आमुचा ॥९०॥
त्यामुळें वसतां सप्तऋषी । शाहूनगर वायीं देशीं ।
राजधानी पुण्यविशेषीं । घडो आली प्रसिद्ध ॥९१॥
तेथें वसतां आमुची स्थिति । अल्पवयसा विद्यार्थी ।
संस्कृतविद्याग्रहणार्थी । आवडि जीवीं निःशीम ॥९२॥
आस्थापूर्वक सांगणार । न मिळती कोणी विप्रवर ।
सर्वहीं अर्थकामातुर । भरणें उदर मुख्य स्वार्थ ॥९३॥
तेणें न घडतां समाधान । पंडितशोध करितां ममें ।
नाम ऐकिलें परम पावन । लक्ष्मीघर स्वामि सद्गगुरुचें ॥९४॥
प्रातःकाळीं पुण्यवेळा । दर्शनार्थ जातां सदनाला ।
अमृतसिद्धियोग फावला । अकल्पित काकताळें ॥९५॥
असतां समाधिविरामीं । पद्मासनीं एकांतसद्मीं ।
साष्टांग नमन पादपद्मीं । केलें नामगोत्र कधोनि ॥९६॥
कथिला साकल्य वृत्तांत । विद्याभ्यासमनोगत ।
धन्य दिवस कीं समर्थ । लाभ घडला चरणाचा ॥९७॥
ऐकोनि आर्थिक विनवणी । मंदस्मितपूर्वक वाणी ।
बोलती गंभीर मेघध्वनि । मनमयूरा आनंदकर ॥९८॥
हातीं महारुद्र वीणा । स्वरें ज्ञानेश्वरीपारायणा ।
करित असतां आनंद मना । झाला ज्यांच्या श्लोकार्थे ॥९९॥
' अनन्याश्चिंतयंतो मां ' हा श्लोक । जेथें व्याख्यान सम्यक ।
त्याच समयीं मज दीनाचा उल्लेख । ऐकतां हरिख वाटला ॥१००॥
म्हणती अवश्य यावें नित्य । व्याकरण पढत जा पढवीन सत्य ।
हेंचि आमुचें आहे कृत्य । विद्या दीजे विद्यार्थियां ॥१०१॥
पूगीफळ अर्पिलें हातीं । निरोप दीधला गृहाप्रती ।
प्रारंभ कीजे सन्मुहूर्ती । ह्नणोनि काळ नेमिला ॥१०२॥
पुण्य दिवस सुमुहूर्तकाळीं । सिद्धांतकौमुदी आरंभिली ।
नित्य सहवासीं कळों आली । बुद्धि अर्थग्रहणाची ॥१०३॥
कुलशीळ आचार चातुरी । लीनता वचनमाधुरी ।
एकनिष्ठताही बरी । जाणों आली मानसा ॥१०४॥
कित्येक ब्राह्मण विद्यार्थी जन । नाना शास्त्रें करिती पठण ।
तयांत मज दीनावरि मन । विशेष बैसलें सप्रेमें ॥१०५॥
पूर्वजन्मकर्मयोगें । या देहीं कृपा घडली चांग ।
अंतरंग अथवा बहिरंग । सांगणें निः संग मज दीना ॥१०६॥
येकांतीं लोकांतीं असतां स्थिति । तेथेंही निः शंक माझी गति ।
कांकीं पाचारोनि प्रीति । बैसविती मज सन्निध ॥१०७॥
सहवासें सर्वार्थविशद । कळों आला परिशुद्ध ।
परस्परें मनाचा अद्वंद । प्रेमा वाढला चंद्रचकोरवत ॥१०८॥
षण्मासपर्यंत संघट्टणीं । कृपा उपजली अत्यंत मनीं ।
माझीही निष्ठा जडली चरणीं । महिमा देखोनि निः शीम ॥१०९॥
सकळविद्या सकळकळा । तेहीं येथेंचि आश्रय केला ।
सारांश मुख्य ज्ञानकळा । व्यासवशिष्ठवाल्मीकतुल्य ॥११०॥
मंत्रशास्त्रीं दक्षिणामूर्ति । व्याख्यानकथनीं बृहस्पती ।
स्वरुप पाहतां मदनमूर्ति । त्रैलोक्यप्रमदामोहक ॥१११॥
आचार महाऋषीप्रमाणें । नारद तैसं वीणावादन ।
आलाप गंधर्वासमान । कविता प्रत्यक्ष काळिदास ॥११२॥
ज्यांची कविता ऐकतां श्रवणी । ब्रह्मानंदस्वामि सद्गगुरुनीं ।
लक्ष्मीधर काळिदास या अभिधानीं । गौरविलें सत्कृपें ॥११३॥
ज्यांचे ग्रंथ गीतप्रबंध । सर्व गाताति गायक सुविद ।
जैसे पूर्वी रामानंद । वरदराज तत्तुल्य ॥११४॥
भूतदया निः संगता । संसारविषयीं अलोलुपता ।
लक्ष्मी आनंदी उभयता । महासती असतां कळत्र ॥११५॥
त्यांहीं परस्परें अभेदपणीं । प्रीतीनें वर्तती जैशा बहिणी ।
एकास एक न देखतां क्षणीं । हानि वाटे परस्परें ॥११६॥
श्रीमंत, कीर्त्तिमंत, प्रतापवंत । विद्या कुळशीळ आचारवंत ।
सर्व येवोनि संत महंत । नित्य दर्शन सेविती ॥११७॥
जितुके कळाधर पृथ्वीवरी । जे जे आले शाहूनगरीं ।
तेही प्रथम येवोनिया मंदिरीं । कृपा पावोनि उद्धरावें ॥११८॥
ऐशी अनंत गुणाची ख्याति । किती मी वर्णीन मूढमती ।
बरवे उपनाम कोंकणप्रांतीं । उत्पन्न चित्तपावन सत्कुळीं ॥११९॥
ज्ञानेश्वरीचा करोनि शोध । लोकीं केली प्रसिद्ध ।
ते गोविंदभट्ट बरवे सत्सिद्ध । तीर्थस्वरुप या स्वामीचे ॥१२०॥
प्रसिद्ध नाम बापुभट्ट । ऐसें आळविती श्रेष्ठ श्रेष्ठ ।
सकळ राजप्रधान इष्ट । दैवततुल्य मानिती ॥१२१॥
शाहु राजयाची परम प्रीति । ग्रामभूमि देउन स्थिति ।
चालविती जैशी निश्चिंती । घडे यांच्या तपाची ॥१२२॥
कोण्याविषयीं अपूर्णता । तेथें न वाटली चित्ता ।
मी रंक काय ते गुणगाता । होईन समर्थ एकमुखें ॥१२३॥
ऐसें वर्त्ततां शुभदिनीं । माझी उघडली भाग्यखाणी ।
तेव्हां आदरें बाहोनिं । कथिला दृष्टांत स्वप्नींचा ॥१२४॥
तुजवरि श्रीची कृपा पूर्ण । कळों आलें आम्हां निदर्शन ।
म्हणोनि केलें हस्तग्रहण । सानंदपूर्वक आलंगिलें ॥१२५॥
तेचि रात्रि उपः काळीं । मजही स्वप्नप्रतीति झाली ।
साक्षात् चित्कळा आनंदवल्ली । दृष्टी देखिली प्रसन्न ॥१२६॥
मंदस्मितपूर्वक बोलोनि । मछ दीधला माजे पाणी ।
तात्काळ जागृति झाली झणी । अद्यापि ते मूर्ति मनीं आहेचि ॥
काय वर्णु ते कळा । काय वर्णु ते बाळा ।
काय वर्णु ते लीळा । अद्यापी डोळां दिसतसे ॥१२८॥
ऐशी चित्कळासुंदरी । प्रत्यक्ष होतां स्वप्नांतरीं ।
तया आनंदाच्या लहरी । मानसी उठतां निः शीम ॥१२९॥
त्या आनंदाची होती मिठी । त्यांतचि पडली ऐशी गांठि ।
महा गुरुच्या मुखें गोष्टि । ऐकिली देवताप्रसादाची ॥१३०॥
म्याहीं पाहोनि प्रसन्नता । स्वप्नार्थ निवेदिला सदगुरुनाथा ।
प्रिये ! त्या समयीची आनंदउद्धोधता । झाली गुरुचित्ता काय वर्णु ।
तेच क्षणीं कृपा करुन । महानंदपुरः सर मनें ।
महाविद्या प्रदान । पंचाम्नाय तत्क्षणीं ॥१३२॥
सद्गगुरुसांप्रदायपूर्वक । वासुदेवविद्यांत अशेख ।
गुरुपादुका महावाक्य । चतुष्टयसह सम्यक उपदेशिलें ॥१३३॥
सर्व समुद्रजीवन । उदरीं सांठवोनि महाघन ।
एका चातकार्थ संपूर्ण । वृष्टी करी तद्वत ॥१३४॥
मीं दीन रंक पतित । अपात्र असतांहीं सद्गगुरुनाथ ।
महामेध वर्षत । खदिरनिंबचंपक हें न ह्नणतां ॥१३५॥
जो समद्रष्टा महाराज । त्याचें वर्षण एकचि काज ।
खदिरचंपक भेद नुपजे । कदापि त्यासि ॥१३६॥
जाति कुळ वयसा । हेही नाठवे तया पुरुषा ।
प्रसन्न काळीं जगदीशा । विष्णूसि तद्वत येथेंहीं ॥१३७॥
ध्रुव बाळक गजेंद्र पशु । अजामीळ पापाचा कळसु ।
गणिका पिंगळा तीचा दोषु । न पाहतां ते उद्धरिली ॥१३८॥
अनंतानंत जीव कोटी । उद्धरोनि वसविलें वैकुंठीं ।
तैशीच हेंहीं घडली गोष्टि । लक्ष्मीधरें माझा उद्धार केला ॥१३९॥
मी सहज असतां भेदमती । अल्पवयसा हीन मती ।
नसतां साधनचतुष्टय संपत्ति । मुमुक्षुता ते स्वप्नींहीं ॥१४०॥
नेणों काय घडली कृपा । दीनबंधु या नांवाची त्रपा ।
धरोनि अपल्या रक्षोनि पडपा । मीं रंक पापा उद्धरिलें ॥१४१॥
सहज घडतां कृपादृष्टि । जळोनि जन्मांतरपातकोटी ।
अधिकार घडला उठाउठी । महाविद्येची भेटी मज पामरा ॥१४२॥
हा करुणाकटाक्षाचा प्रसर । वांचोनि मत्साधनाचा नोहे प्रकार ।
म्यां कोणता संपादिला संस्कार । कीं मज महाविद्या ते द्यावी ॥१४३॥
कमळ पाहतां पंकजात । तत्रापि कंटकें वेष्टित ।
तेथें सूर्यानुग्रहें घडत । इंदिरावास तद्वत ॥१४४॥
मलय पर्वतीं उत्पन्न । कंटकीं वृक्ष अति दुर्गुण ।
तेहीं घडती चंदन । वायुप्रसादें ते स्थळीं ॥१४५॥
तैसा मीहीं रंक । नसतां योग्यतेचा अंश येक ।
कृपारसघनोदक । वृष्टि होतां उद्धरलों ॥१४६॥
लोह परिसाची भेटी । घडतां सहज सुवर्ण खोटी ।
तैशीच हेहीं महिमा मोठी । काळिमा निरसोनि सुवर्ण करी ॥१४७॥
असो सद्गगुरुमहिमा थोर । वर्णू नेणती ब्रह्महरिहर ।
तेथें मीं काय किंकर । वर्णु सकेन अल्पबुद्धि ॥१४८॥
आतां सद्गगुरुपरंपरा । तुज वर्णितां महोदारा ।
जे श्रवण करितां पापसागरा । शोषण घडे तात्काळ ॥१४९॥
म्हणोनि सुंदरी ! एकभावें । श्रवणी सादर असावें ।
जें श्रवण करितां स्वभावें । भुक्ति मुक्ति सत्सिद्ध ॥१५०॥
ऐसें गंगावतीप्रति । योगी निरंजन स्वकथा कथी ।
दास विनवी संतांप्रती । महिमा पुढती परिसावीं ॥१५१॥
इतिश्रीमत्सद्गगुरुसंततिसंतानलतिकायाः प्रबोधमंगळमंजर्याः ॥ प्रसादपरिमळवर्णनं नाम प्रथमोद्वारः ॥ श्रेसुंदरकृष्णार्पणमस्तु ॥ श्रीरस्तु ॥ शुभमस्तु ॥ वोव्या ॥१५१॥