न तथास्य भवेत् क्लेशो बन्धश्चान्यप्रसङ्गतः ।
योषित्सङ्गाद् यथा पुंसो यथा तत्सङ्गिसङ्गतः ॥ ३० ॥
अविद्येच्या अनंतकोटी । जाण पां स्त्रीसंगाचे पोटीं ।
अधर्माचा भडका उठी । योषिता दृष्टीं देखतां ॥६६॥
जें महामोहाचें मेळवण । जें खवळल्या कामाचे इंधन ।
जें जीवाचें परम मोहन । अधःपतन ते योषिता ॥६७॥
जे मदनाचे तिखट बाण । जें मायेचें चक्र जाण ।
जें अंधतमाचें पूर्ण । भरितें तें जाण योषिता ॥६८॥
हो कां जीचिये संगतीं । आंधळी होय ज्ञानशक्ती ।
जे वाढवी नाना आसक्ती । जिचेनि विस्मृती निजस्वार्था ॥६९॥
जिचेनि संसार बहुवस । जिचेनि असोस गर्भवास ।
जिचेनि विषयविलास । जे वज्रपाश जीवाचा ॥३७०॥
जे अखंड सोशी दुःखशोक । जे सदा सोशी नरकवोक ।
ते माता अनाप्त करूनि देख । स्त्री आवश्यक आप्त होय ॥७१॥
जे मातृस्नेहातें तोडवी । जे बंधुस्नेहातें बिघडवी ।
जे सदा गोंवी हावभावीं । अधर्म‍अटवीं जे पाडी ॥७२॥
जिचे कटाक्ष अतितिख । जिव्हारीं रुतले देख ।
जे जीवाची व्यामोहक । जिचें चढलें विख उतरेना ॥७३॥
एवढी बाधा जाण स्त्रीसंगती । जो वांछूं पाहे माझी प्राप्ती ।
तेणें सांडावी स्त्रियेची आसक्ती । हृदयीं प्रीती न राखावी ॥७४॥
स्त्री आठवतांचि चित्ता । उच्छेदी ज्ञानध्यान अवस्था ।
एवढी स्त्रीसंगबाधकता । त्याहूनि अधिकता स्त्रैणसंगें ॥७५॥
स्त्रीसंगाच्या मोहमदा । सुटका आहे यदाकदा ।
परी स्त्रैणसंगतीची बाधा । ते आपदा अनिवार ॥७६॥
चूडाला स्त्रियेचें संगतीं । तरला शिखिध्वज भूपती ।
नातरी मदालसेचे संगतीं । तरला नृपती कुवलयाश्चु ॥७७॥
हो कां लीलेनें करोनि भक्ती । प्रसन्न केली सरस्वती ।
तिचा उद्धरिला निजपती । हें बोलिलें ग्रंथीं वसिष्ठें ॥७८॥
यापरी स्त्रीसंगतीं । उद्धरले ऐकिजेती ।
परी स्त्रैणाचे संगतीं । उद्धारा गती असेना ॥७९॥
जो कां स्त्रियेचा अंकिला । जो स्त्रियेसी जीवें विकिला ।
जो स्त्रियेचा पोसणा झाला । तिचे बोलामाजीं वर्ते ॥३८०॥
जैशी कुलदेवता खेचरी । तैसें स्त्रियेसी पूज्य करी ।
मग तिचेचि सेवेवरी । नाना उपचारीं नाचत ॥८१॥
पाळिल्या श्वानाचे परिपाटीं । लाविल्या लागे सुहृदापाठीं ।
त्या हडकिलिया शेवटीं । कामथाळोरां पुसाटी घालूनि पडे ॥८२॥
धड गोड उत्तम पदार्था । आपण भोगीना सर्वथा ।
तें देऊन स्त्रियेच्या हाता । आपुली सत्ता निवर्तवी ॥८३॥
इसी जैं विरुद्ध वाटेल । तैं हें ब्रह्मांड पालथेल ।
इचा उल्लंघितां बोल । क्षीराब्धि सुकेल सुखाचा ॥८४॥
नाहीं देवोकुळदेवां पूजणें । मायबापांतें वंचणें ।
शेखीं गुरूतेंही ठकणें । परी सर्वस्व देणें स्त्रियेसी ॥८५॥
एवं माकड जैसें गारुड्याचें । तैसा स्त्रियेचेनि छंदें नाचे ।
ऐशिया स्त्रैणाचे संगतीचें । तेथें सुख कैंचें साधका ॥८६॥
ज्याच्या ऐकतां स्त्रियेच्या गोठी । सज्ञानासही काम उठी ।
जो लावी योषितापाठीं । उठाउठी सकामत्वें ॥८७॥
ऐशिया स्त्रैणाचे संगतीं । कैंची साधकां सुखप्राप्ती ।
तो घालील अधोगतीं । अंधतमाप्रती नेईल ॥८८॥
यालागीं स्त्रैणाची कथा । कानीं नायकावी वार्ता ।
त्याचा वाराही लागतां । तेथूनि सर्वथा पळावें ॥८९॥
त्याची न घ्यावी भेटी । त्यासी न करावी गोठी ।
तो न पहावा दिठीं । न लागावें पाठीं स्त्रैणाचिये ॥३९०॥
स्त्रैण पुढें वाटे जाय । त्याच्या मार्गीं मागू उरला राहे ।
तेही आपण चुकवावी भोये । येथवरी पाहें त्यागावा ॥९१॥
स्त्री आणि स्त्रैणाचे संगतीं । जैसी होय दुःख प्राप्ती ।
तैसे दुःख त्रिजगती । माजीं निश्चितीं असेना ॥९२॥
अत्यंत स्त्रीकामी वशता । ती नांव मुख्य स्त्रैणता ।
केवळ स्त्रियेची अधीनता । तो बाधू परमार्था अतिनिंद्यत्वें ॥९३॥
आपुले हृदयींची कामासक्ती । तेचि स्त्रीसंगाची दृढ प्राप्ती ।
तेथ उपजलिया विरक्ती । मग स्त्रियेची प्राप्ती कोण पुसे ॥९४॥
ऐसें हृदयींचे कणवे । उद्धवासी सांगीतले देवें ।
हें ऐकोनियां उद्धवें । विचारु जीवें आदरिला ॥९५॥
अनिवार उपजे विरक्ती । जेणें बाधीना विषयासक्ती ।
ऐशी जे ध्यानस्थिती । तेचि देवाप्रती पुसत ॥९६॥
जें लागलिया ध्यान । न दिसे स्त्रीपुरुषभान ।
जीवीं उपजे चित्समाधान । तैसें विधान पुसत ॥९७॥