गौळणी
१.
गोपिका वेल्हाळा । अवघ्या मिळोनी सकळा । चालिल्या यमुना जळां । तंव सन्मुख देखिला सांवळा वो ॥ १ ॥
राधा म्हणे बहु चालक होसी । नसतां आळ कां आम्हांवर घेसी । त्यां देखिलें येशोदेसी । हां लबाडा लटका ऋषीकेशी बा ॥ २ ॥
यशोदा म्हणे कवटाळिणी । नसती खोडा करितां देखूनी । सांगतां गार्हाणें येऊनी । गुणातीत हा चक्रपाणी वो ॥ ३ ॥
राधा म्हणे यशोदा सुंदरी । चोरटा शिंदळ तुझा मुरारी । आम्हां ठाऊक अंतरीं । हा न करी तें करी काय सांगु वो ॥ ४ ॥
हा ब्रह्मांडनायक । येणें मोहिले तिन्ही लोक । सेना म्हणे यदुनायक । कर्मातीत परिपूर्ण वो ॥ ५ ॥
२.
दूती जाणवित स्वामिनी । काम दाटला ह्रदयभुवनीं । कोपा नयेची सारंगपाणी । सेजे पाहतां न दिसे नयनी ॥ १ ॥
मज भेटवागे श्रीहरी । लागला वेध त्याचा अंतरीं । ध्यानीं बिंबलागे मुरारी । प्राण रिघो पाहे जरी ॥ २ ॥
गोड न लगे काम धंदा कांहीं । नावरे चीर चोळी पाही । सुमनसेज रुपती बाई । चित्त वेधलें हरी पायीं हो ॥ ३ ॥
वृत्ति स्वानंदीं निमग्न । गेली देहभाव विसरून । रंगीं रंगली परिपूर्ण । धन्य धन्य सेना म्हणे ॥ ४ ॥
३.
गाय चारी घननीळा । सवें गोपाळांचा मेळा । मोहिलें वेणुनादें सकळां । स्वानंदे गाई नाचती । गोपिका परमानंदें गाती । गोपाळ प्रेमें डुल्लती ॥ १ ॥
भला भला तूं श्रीहरी रे ॥ ध्रु० ॥
वेडे वांकुडे पांगुळे । बोबडे मुके आंधळे । धांवतां पडे अडखळे । हरी म्हणे गोपाळांसी । तुम्ही बैसा मजपाशीं । मिळवितों गाईसी ॥ भला० २ ॥
नसो संगती ऋषीकेशी । आम्हां गाई वळी म्हणसी । आम्हां दुरी दवडीसी । मज ठाऊक अंतरीं । तुज ओळखी खरीच । भला०३ ॥
गाय पाळुनी दुधासी । आपण सगळेची खाशी । आम्हां धमकावुनी ठेविसी । काय सांगूं तुझी मात । भेद नाहीं तुम्हां आम्हांत । सेना म्हणे गोपीनाथ । समाधान कर्तारे । भला० ॥ ४ ॥
४.
पोवा घोंगडी घेऊनी पाही । संगें गोपाळ घेउनि गाई । वृंदावनीं आले लवलाही । वेणू वाजविला सुस्वरें बाई हो ॥ १ ॥
उतावेळ झाल्या गौळणी । वेणुनाद पडियेला कानीं । भोवत्या पाहती अवलोकुनी । नयना न दिसे सारंगपाणी हो ॥ २ ॥
विसरल्या कामधंदा । सासु सासर्याची नाहीं मर्यादा । कोण जाणे त्या कोण जावा नणंदा । वृत्ति वेधली परमानंदा हो ॥ ३ ॥
अवघा हरपला देहभाव । पुसिला जन्ममरणाचा ठाव ।वृत्ति स्वानंदें मुराली पहावो । सेना म्हणे भाग्य उदया हो ॥ ४ ॥
५.
जाती मिळोनि पांच सात गवळणी । गोरस विकूं मथुरे लागोनी । वाटे आडवोनी । दान मागे चक्रपाणी ॥ध्रु०॥
सोडी सोडी मज जाऊं दे हरी । नको वाटा आडवूं म्हणे मुरारी । घरीं जावा नणंदा जाचिती कीं भारी ॥ १ ॥
म्हणती गवळणी हरिसि हसुनी । देऊं तुज लागिं नवनीत चोरुनी । जाऊं पाहती ठकवूनी हरीसी गवळणी ॥ २ ॥
ब्रह्मांडाचा नायक म्हणे गोपिकांसी । ब्रह्मज्ञानी महान चाळविले ऋषी । गाई गोपाळ रिघाल्या शरण । वृत्तिसहित बिंबल्या अवघ्या परिपूर्ण । सेना म्हणे विसरल्या कार्य आठवण ॥ ५ ॥
६.
ऐक येश्वदे साजणी । या कृष्णाची करणी । दहीं दूध खातो चोरुनी । टाकी माजणें फोडोनी ॥ध्र०॥ १ ॥
सांभाळ आपुला हरी गे । उगा न राहे क्षणभरी गे । येणें धमकाविल्या पोरिगे । काय सांगों भांडखोरी गे ॥ २ ॥
करी करणें कळेना गे । ह्रदयीं धरितो सुना गे । भोग भोगितो शहाणा गे । आंगी लागूं देईना गे ॥ ३ ॥
हा दिसतो भोळा गे । येऊनि घालितो डोळा गे । सावल करितो गोळा गे । नाही काळ वेळा गे ॥ ४ ॥
सावळा जगजेठी गे । चित्त चोर कपटी गे । हा न कळे वेद श्रुती गे । येणे हरली काम वृत्ती गे ॥ ५ ॥
हें बाळक नंदाचें । भाग्य फळलें गवळ्याचें । सेना म्हणे धन्य साचें । पुण्य त्या गोपींचें ॥ ६ ॥
७.
राधा जाणवित दूतीं । कामें व्यापिलें न गमे राती । कां बा गोवळा नये निश्चिती । यानें वेधली चित्तवृत्ती ॥धृ०॥
मज दाखवागे हरिसी । ध्यान लागलें मानसी । त्याविण न गमे दिवसनिशीं । डोळां ऋषीकेशी दावा मज ॥ १ ॥
मिळोनि गोपींनीं मोहिला । कीं सत्यभामेनें दान केला । नारद हरिसी घेऊनि गेला । नेणो गुंतला सदैवा घरीं ॥ २ ॥
धाडिलें गरुडासी । वेगीं आणावे हनुमंतासी । अभिमान होता सत्यभामेसी । नेउनिया सभेसी विटंबिली ॥ ३ ॥
माया लाघवी सुत्रधारी । बोलतां बोल खुंटती वैखरी । धरिला गोपिकांनीं अंतरी । सेना म्हणे धन्य त्या नगरी हो ॥ ४ ॥
८.
कृष्ण आला ऐकुनि गोपिका सुंदरी । विव्हळ झाल्या पहावया हरी । एकी त्या धांवल्या नगरा बाहेरी । कायावाचा मनें वेधल्या नारी ॥ध्रु०॥
आनंदल्या गवळणी हरी आला मथुरेसी । मोहियलें मन देखोणी रूपासी । झाली उतावीळ पहावया ऋषीकेशी । नेत्रिचें काजळ लाविलें मुखासी ॥ १ ॥
एक ती बैसली होती पति शेजारी । नग्नजि धांवत आली बाहेरी । विसरुनी चीर ठेवि माथियावरी । देहभाव हरपला देखोनि मुरारी ॥ २ ॥
एकी त्या ताटक घातलें पायीं । विरुद्या जोडवीं कंठाचे ठाई घेऊनि पाल्होर खोविले डोई । बाळ्या वाक्या बांधिल्या कानाचे ठायीं ॥ ३ ॥
एकीनें कडिये घेतला दह्याची माथण । बाळक ठेविलें शिंकीया जाण नाही पुत्रलोभ देखोनी कृष्ण । निजसु मनीली नाहीं आठवण ॥ ४ ॥
करितां मंथन हरिआला ऐकुनि कानीं । तैशीच धांवली रवी दोर घेऊनी । नाकीचे मुक्ताफळ खोविलें वेणीं । मोतियाची जाळी घाली गुडघ्यालागुनी ॥ ५ ॥
कृष्णसखा मीनल्या अवघ्या सुंदरी । लाज भय मोह शंका दडविल्या दुरी । सेना म्हणे वृत्ति झाली तदाकारी । परतुनि संसारा नुरेचि उरी ॥ ६ ॥
९.
सोडिल्या शिदोरी । काला करी दहीं भात ॥ १ ॥
घ्यारे अवघे समस्त । हरी गोपाळांसि देत ॥ २ ॥
कांही न ठेवा उरी । आजी देतो पोटभरी ॥ ३ ॥
सेना बैसला द्वारीं । प्रसाद वाटितो श्रीहरी ॥ ४ ॥
१०.
श्रीगुरुनिवृत्तिराय सांप्रदाय दाविला । अलंकापुरवासिनी अधिकार तया दिधला ॥ १ ॥
आदिनाथें मूळ गुप्त होतें ठेविलें । निवृत्तिकृपेनें ज्ञानदेवें प्रगट केलें ॥ २ ॥
बुडतां भवसागरीं जगा काढिलें बाहेरी । दावियेला तारु विठ्ठल या तीं अक्षरीं ॥ ३ ॥
विटेवरी उभा नीट वैकुंठींचा राणा । दावियली खूण म्हणे न्हावीयाचा सेना ॥ ४ ॥