श्रीगुंडामाहात्म्य - अध्याय एकविसावा

॥ श्रीगणेशाय नम: ॥ ॥ श्रीगुरवे नम: ॥

ॐ नमोजी गणराया । तूंचि गणेश शारदामाया । तूंचि सद्गुरु भक्त ताराया । कुळस्वामि सद्गुरु भक्त ताराया । कुळस्वामिया प्रगटलासी ॥१॥
वेदादि करितां तुझें वर्णन । अगम्य जाणोनि धरिलें मौन । असो पूर्वाध्यायीं गुंडा येऊन । करिती भजन स्वानंदें ॥२॥
राजयोगी श्रेष्ठ या प्रांतीं । त्रिगुणात्मक हे त्रिमूर्ति । गुंडा श्रीधर साधुराय होती । ज्ञानवैराग्यभक्ति अवतार ॥३॥
दत्तसांप्रदाई साधुराज । राम ध्याती श्रीधर विद्वध्वज । विठ्ठलउपासक गुंडामहाराज । साधिले निज तिघेही ॥४॥
यांत गुंडाचे तीव्र विराग । म्हणोनि दोघेही इच्छिती संग । प्रतिवर्षीं श्रीधर सवेग । भेटती उद्योग त्यागुनी ॥५॥
श्रीधर भेटीसी प्रतिवर्षी येती । केव्हां केव्हां गुंडाही तेथें जाती । एकदां अकाली वृष्टि निश्चिती । जाहली होती बहुत ॥६॥
श्रीगुंडा कंदकूर्तीसि निघाले । उद्दालिकानदी भरुनि चाले । जय विठ्ठल म्हणोनि प्रवेशले । पायीं गेले पैलतीरा ॥७॥
पावले श्रीधर गृहासमोरी । तेथें उभे रामलक्ष्मण द्वारीं । सीता अंगण झाडी भीतरीं । पाहोनि माघारी परतले ॥८॥
जावोनि बैसले गंगातटीं । त्या कळल्या श्रीधरा गोष्टी । गुंडाकडे येऊनि उठाउठी । देतसे मिठी चरणासी ॥९॥
तुम्ही न येतां या दीनधामीं । परस्परें कां येथें बैसला स्वामी । काय अपराध घडला म्हणून मी । समर्थ तुम्ही शिक्षा द्यावया ॥१०॥
गुंडा तेव्हां न बोलेचि कांहीं । श्रीधर तळमळी त्या समयीं । म्हणे दृढ धरोनि गुंडापायीं । कृपाकर होयी स्वामी मज ॥११॥
श्रीधरासी गुंडा क्रोधें बोलत । अभागी खरा तूं होशी निश्चित । कष्टविसी अयोध्यादैवत । लाज मनांत न वाटे ॥१२॥
श्रीधर म्हणे काय हें साचार । मज गृहीं राबतो रघुवीर । सद्गुरु मी नेणें हा समाचार । करुं विचार चला आतां ॥१३॥
गुंडा म्हणे काय बोलसी गोष्टी । प्रत्यक्ष मीं हें पाहिलें दृष्टीं । अहा प्रभु तुज करितों कष्टी । चेतला पोटीं अग्नि येणें ॥१४॥
हें ऐकतां श्रीधर घाबरले । सद्गद कंठ रोमांच दाटले । भक्तकैवारी राम प्रगटले । श्रीधराचें केलें समाधान ॥१५॥
गुंडासी म्हणे हो श्रीरामराया । कोणा घालूं पाहसी ही माया । मी सर्व ही जाणतों सदया । पायाची पायां वहाण बरी ॥१८॥
जरी विरागी ज्ञाता उत्कृष्ट । तरी तो काय देवाहून श्रेष्ठ । आम्ही भक्त तूं देव वरिष्ठ । करावी स्पष्ट सेवा तुझी ॥१९॥
ऐसीच खरी ज्ञानोत्तरभक्ति । स्वपदप्राप्तीसीही हीच युक्ति । नको तुझें ज्ञान स्वर्ग कीं मुक्ति । भक्ति विरक्ति हेंचि पुरे ॥२०॥
श्रीराम म्हणे पुरे आतां भाषण । श्रीधर बोलावी चाल येथून । श्रीधर उठोनि धरी चरण । नेला प्रार्थून देवासह ॥२१॥
स्वानंदें ग्रामीं प्रयोजन केले । श्रीधर कीर्तना उभे राहिले । गुंडा ऐकोनि आनंद पावले । ग्रामासी आले पुढें तेव्हां ॥२२॥
असो साधनसंपन्न कोणी एक । कंदकूर्तीसी ब्राह्मण भाविक । येवोनि श्रीधरासी देख । बोले नि:शंक ऐका तें ॥२३॥
अहो महाराज संतमूर्ति । वैराग्य द्यावें कृपे मजप्रती । आलों मी आशा धरुनि चित्तीं । कथावें निश्चितीं काय तें ॥२३॥
ऐसें ऐकतां विप्रवचन । श्रीधर विचारें सांगे खूण । वैराग्य न होय वाचे बोलून । वर्तल्यावीण सहसाही ॥२५॥
वाचिलें जरी अनेक ग्रंथां । मननेंवीण ब्राह्मणा ते वृथा । यासाठीं ऐकावें आतां । उपाय तत्वतां विप्रवर्या ॥२६॥
मी कधीं स्वप्नीं नेणें वैराग्य । गुंडामात्र वैराग्यें सभाग्य । तोचि तुज सांगावया योग्य । होसी आरोग्य भवव्यथीं ॥२७॥
विप्र म्हणे अहो संतमूर्ति । माझी तुम्हापाशीं असे भक्ति । श्रीधर म्हणे ऐक ही युक्ति । शीघ्रगती जावें आतां ॥२८॥
ऐसें ऐकूनि श्रीधरवचन । सत्वर आला तो ब्राह्मण । श्रीगुंडाचें घेऊनि दर्शन । राहिला जाऊन एक मास ॥२९॥
परी गुंडासी क्षणैक विश्रांति । रीघ नाहीं पुसावयाप्रती । अखंड उद्योग नाम गाती । ध्यानीं वृत्ति जडली असे ॥३०॥
प्रयत्न केले शक्य तेवढे । परी पुसावया सवड न घडे । म्हणोनि आला श्रीधराकडे । प्रार्थूनि पुढें कथी वृत्त ॥३१॥
एक मास मी राहिलों तेथ । परी गुंडा कोणा कांहीं न बोलत । पुसूं म्हणोनि प्रयत्न अमित । करोनि निश्चित आलों मी ॥३२॥
श्रीधर म्हणती स्वाभाविक । सांग त्यांची कशी वर्तणूक । ब्राह्मण म्हणे विधिपूर्वक । सांगतों नि:शंक वेगळाली ॥३३॥
गुंडा अरुणोदयीं उठोन । करी स्नानसंध्यादेवतार्चन । बाराशें गायत्रीमंत्र जपून । पितृतर्पण करीतसे ॥३४॥
मग पुराण वाचिल्यावरी । वीणा घेऊनियां मांडीवरी । मुखीं म्हणे रामकृष्णहरी । नाहीं क्षणभरी विश्रांति ॥३५॥
ऐसा तीनप्रहरपर्यंत । भजनाचा अत्यंत गजर होत । परस्परें पाक करिती समस्त । आलिया तेथ अयाचिती ॥३६॥
पाक सिध्द आहे सांगतां तंव । गुंडा करी नैवेद्य वैश्वदेव । घेती पंक्तिंत बैसूनियां सर्व । हरेराम नांव गाताती ॥३७॥
ग्रासोग्रासीं भोजनकाळीं । सर्वही गाती हरिनामावळी । श्लोक होतां देती नामआरोळी । वेळोवेळीं सर्व जाण ॥३८॥
अस्तमान पावेतों शेवट । हरिभजनाचा होय थाट । दर्शनासी येती श्रेष्ठश्रेष्ठ । कांहीं गोष्ट न बोले गुंडा ॥३९॥
मग सर्वही पाद प्रक्षाळिती । संध्यावंदनादि सारिती । सवेंचि करिती मंगलारती । देवासी वाहती मंत्रपुष्प ॥४०॥
मग पायीं घुंगरु बांधून । वीणा घेती सर्वही जण । आरंभ करिती चक्रीं भजन । नंतर जाण ज्ञानेश्वरी ॥४१॥
कीर्तन करिती विप्र थोर । कित्येक गायन गाती सुस्वर । कित्येक उधळिती द्रव्य अपार । लक्षही त्यावर न देई गुंडा ॥४२॥
कोण आणितो कोण खातो । कोण उपवासी कोण जेवितो । हा देतो किंवा गृहा नेतो । कोण पुसतो कोणा तेथें ॥४३॥
कोणी घेतो श्रीगुंडाउपदेश । कोणी निंदिती सावकाश । कोणी सेवा करिती विशेष । कोणी त्रास देती लोक ॥४४॥
गुंडाभजनीं मौन बसावें । केव्हांही पाहा तैसेंच असावें । कधीं पाहतां रिकामें नसावें । मीं केव्हां पुसावें काय कोणा ॥४५॥
ऐसा फारच त्रास पावलों । म्हणूनि येथें परत आलों । कोणासी कांहीं न बोलिलों । जाऊनि झालों कष्टीमात्र ॥४६॥
आतां दया करोनि या समयीं । सांगा मज तुम्ही तरी कांहीं । श्रीधर म्हणती तूं अभागी पाहीं । कळलें नाहीं कांहीं तुज ॥४७॥
त्वांचि सूर्योदयापासून । गुंडावर्तन केलें कथन । परी कळलें नाहीं अजून । होसी पाषाण केवळ बापा ॥४८॥
गुंडाची जी वर्तणूक होय । तें वैराग्य नोहे तर काय । पुन्हां राहिलास तुज संशय । यासी उपाय काय करुं ॥४९॥
ऐसें ऐकतां श्रीधरवचन । अधोवदनीं पाहे ब्राह्मण । मनीं जाहला लज्जायमान । चालिला तेथून उठोनी ॥५०॥
जी सत्पुरुषाची वर्तणूक सहज । तेंचि जाणा वेदाचें निजगुज । यासाठीं संतसमागमाचें काज । परमार्थबीज सत्संगें ॥५१॥
निलंगे नगरीं एक वाणी । सदा प्रपंच व्यापार करोनि । मल्लपानामें पुण्यखाणी । हरिभजनीं रत राहे ॥५२॥
तेथें एक पीरपाच्छावली । परमार्थीं ज्याची वृत्ती रंगली । ग्रामप्रदेशीं जागा केली । कीर्ति वाढली अत्यद्भुत ॥५३॥
नित्य येवोनि मल्लपा तेथ । जें जें इच्छील योगी समर्थ । ते ते पुरवी त्यासी पदार्थ । कांहीं स्वार्थ न इच्छितां ॥५४॥
असो एकदां पर्जन्यकाळीं । शत एक साधु तेथें दुकाळीं । येवोनि पीर पाच्छाजवळी । क्षुधित त्यावेळीं उतरले ॥५५॥
निश्चक्र घडलें दिवस तीन । क्षुधेनें जाहले अचेतन । पीरपाच्छा कळवळोन । येती उठोन मल्लपापाशीं ॥५६॥
म्हणती मल्लपा सायंकाळीं । गृहासी आली संतमंडळी । क्षुधेनें व्याकुळती सगळी । देई या वेळीं भोजना ॥५७॥
साधु आहेत ते शंभर । ऐशी आज्ञा होतांच सत्वर । वेगीं आला दुकानावर । अर्ध रात्र साचार जाहली ॥५८॥
मनीं म्हणे प्राण जावो अथवा राहो । परी साधूचा आज्ञाभंग न होवो । ऐसा दृढ धरोनि भावो । दुकानीं पाहों लागला ॥५९॥
तों तेथें साहित्य नाहीं किंचित । चिमुटभर उसने न मिळत । म्हणे अर्धरात्र आली होत । आहे पडत पर्जन्यही ॥६०॥
धैर्ये केला विचार एक । घरोघरीं निद्रिस्त लोक । एके दुकानीं नि:शंक । तांदूळ कणिक आणिली ॥६१॥
उपसाहित्य आपले दुकानीं । होतें आणिलें तत्क्षणीं । मलंग सर्व साहित्य पाहूनी । जाहला मनीं संतुष्ट ॥६२॥
सिध्द करवोनि तेव्हां पाक । तृप्त केले साधुलोक । उदयापूर्वीं आज्ञा घेऊनि देख । मल्लपा नि:शंक गृहा आला ॥६३॥
कणिकतांदूळ भरोनि पोतीं । मल्लपा देत त्याची मागुती । आम्हीं कधीं दिली होती । साहु पुसती तयासी ॥६४॥
येरु म्हणे रात्री करें आपुले । पोतीं भरलेलें सामान नेलें । तें उसनें मीं आणून दिलें । पाहिजे घेतलें अवश्य ॥६५॥
साहु म्हणती हा किती जनीं । प्रामाणिक आहे सत्यवचनी । कार्यप्रसंगीं नेलें चोरुनी । मागुती आणूनि दिलें यानें ॥६६॥
संतुष्ट केले सत्पुरुष । तेणें गेला तुजवरील चौर्यदोष । साहू पावले अतिसंतोष । पाहूनि यासी सत्यवादी ॥६७॥
एकदां मलंग सदना आला । मल्लपासी बोलूं लागला । तुझा उपकार जाहला । काय याला देऊं आतां ॥६८॥
एक तुझे पोटीं होईल हिरा । जैसा कां एकनाथचि दुसरा । तेणें महद्भाग्य येईल घरा । साधु खरा होय जगीं ॥६९॥
ऐसें देऊनि आशीर्वचन । फल अर्पिले त्यालागून । तें करितां मल्लपा ग्रहण । पुत्र सुलक्षण जाहला ॥७०॥
वीरप्पानामें होतसे थोर । भगवद्भजनीं अति सादर । दुकानांतही करी व्यापार । असे दानशूर भाविक ॥७१॥
जो जें मागे तें त्यासी देत । तोटा होतां पिता गांजित । निर्भत्सिती लोक समस्त । खेदयुक्त कधीं नोहे ॥७२॥
सदा चित्तीं वसे अनुताप । दनाधर्म करी अमूप । कानन सेवावें करी संकल्प । हरिरुप पाहों इच्छी ॥७३॥
ग्रंथ एकनाथी ज्ञानेश्वरी । नित्यनिरंतर अवलोकन करी । गांजिती सर्व दुराचारी । परी अंतरीं अढळ जो ॥७४॥
कोणी एक त्याचा स्नेहाळ । तळघरीं त्यासी दिधलें स्थळ । तेथें एक आवर्तन समूळ । केलें केवळ ज्ञानेश्वरीचें ॥७५॥
घेऊनि ब्राह्मणाचा वेष । प्रतीति दावी त्यासी ईश । म्हणे गुंडाचा घेईं उपदेश । तेणें विशेष कार्य साधे ॥७६॥
गुंडा हा केवळ जगद्गुरु । भक्तसखा भवभयतारुं । अनुग्रहें तरसी भवसागरु । हा निर्धारु प्रसाद माझा ॥७७॥
वीरप्पा कोणा न सांगे ही मात । दृढ अंत:करणीं धरिला हेत । विप्रानुग्रह वाणियाप्रत । दूषण प्रसाद होतां देती ॥७८॥
करावी जंगमाची सेवा । हें विहित वाणियां सर्वां । मी तदुपदेश घेतां बरवा । आप्तबांधवां क्रोध चढे ॥७९॥
नित्य ऐसा विचार करित । श्रीगुंडाचें आगमन इच्छित । देगलुराहूनि सद्गुरुनाथ । शिष्यांसहित निघाले ॥८०॥
पंढरीसी जावया कारण । मार्ग धरिला निलंग्याहून । ग्रामस्थ तेथें घेती ठेवून । मुक्काम दोन तेव्हां झाले ॥८१॥
वीरप्पानें एकांतीं गांठिलें । आम्रफल सद्गुरु करीं दिलें । दृढचरणीं मस्तक ठेविलें । पावन केलें पाहिजे म्हणती ॥८२॥
सर्वसाक्षी तूं सद्गुरुराव । जाणसी सर्वांचे मनोभाव । अनुग्रह केला वीरासी तंव । दयार्णव गुंडानें ॥८३॥
गुंडा आम्रफल मुखा लाऊनीं । स्वयें घाली वीरप्पा वदनीं । येरु ग्रहण करी तेच क्षणीं । ज्ञानवासरमणि उदेला ॥८४॥
लोकांत कळली हे मात । कीं वीरप्पा गुंडा अनुगृहीत । तेव्हां वाणी मिळूनि समस्त । म्हणती अनुचित झालें हें ॥८५॥
येरु नायके कोणाचें वचन । उगाच न करी कोणासी भाषण । सदैव गुरुची सेवा करुन । करी भजन गुंडासवें ॥८६॥
गुंडासवें पंढरीसी गेला । जावोनि पृथक स्थळीं उतरला । एकांतीं भेटावें श्रीगुरुला । येत पूजेला अर्धरात्रीं ॥८७॥
आम्रफलें गुरुसी अर्पून । शेष सेवी स्वानंदें करुन । श्रीगुरुनें करितां शयन । करी संवाहन सप्रेमें ॥८८॥
नित्य गुंडाचे भोजन वेळीं । चोरुनि उभा खिडकीजवळी । श्रीगुरु वीरप्पाचे करकमळीं । प्रसाद तत्काळीं घालिती ॥८९॥
जावोनि चंद्रभागेतटावरी । श्रीगुरुप्रसाद सेवन करी । ऐसें चालतां एके अवसरीं । कौतुक निर्धारी वर्तलें ॥९०॥
वीरा आपुले बिर्‍हादीं असतां । गुंडा निघाले काल्याकरितां । पाचारा म्हणती वीरासी आतां । जाती तत्वतां शिष्य तेव्हां ॥९१॥
एका मागोमाग तिघेजण । श्रीगुंडा धाडिती पाचारण । वीरप्पा देहावरी येऊन । पुसे वर्तमान हें काय ॥९२॥
शिष्य म्हणती गोपाळपुरा । श्रीगुरु निघाले सहपरिवारा । तुमचें स्मरण जाहलें गुरुवरा । चलावें त्वरा करोनि ॥९३॥
ऐसें ऐकतांचि सवेग । वीरा धांवे तेव्हां लगबग । श्रीगुरु गोपाळपुरा अव्यंग । जावोनि अभंग म्हणताती ॥९४॥
श्रीसद्गुरु गुंडामूर्ति । उभे जेव्हां काल्याप्रति । तेव्हां हमामाहुंबरी निश्चिती । गुंडा खेळती हरीसवें ॥९५॥
कृष्ण बळिराम गोप गायी । सर्वही खेळती ठायींठायीं । वेणुनादें जावोनि सर्वही । वृंद पाही उभा असे ॥९६॥
दिव्य पताका लखलखीत । चामर श्रीहरीवर डोलत । ऐशा क्रीडानंदीं अवचित । वीरा धांवत पातला ॥९७॥
वीराप्रती गुंडा पाहून । आपुल्या करीं धरिलें जाण । लवंगाकृति रौप्यसुवर्ण । वीरामुखीं पूर्ण घातलें ॥९८॥
आपुले मस्तकाहूनि रुमाल । टोपीवरुन काढोनि तत्काळ । वीरामस्तकीं तेव्हां केवळ । बांधिला सबळ हालेनासा ॥९९॥
आपुले कंठींची सुमनमाला । घातली करें वीरप्पाचे गळां । म्हणती या भजनाचा सोहळा । भोगी प्रेमळा येथूनी ॥१००॥
म्हणूनि घातलें आपुले पाठीं । भजन जाहलें गजघाटीं । वीराचरणीं घालित मिठी । पाठ थापटी श्रीगुंडा ॥१॥
ऐसा श्रीगुरुप्रसाद पावला । स्वानंदें काला पूर्ण जाहला । वीरा शंकित होय मनाला । मज घडला प्रमाद म्हणे ॥२॥
श्रीगुरुगुंडावचनाप्रती । विलंब केला पापमती । त्रिवार पाचारण धाडिती । अभागी निश्चिती खरा मी ॥३॥
कैचें ध्यान कैंचे पूजन । गुरुची अवज्ञा मजकडून । घडल्याचें प्रायश्चित्त घेऊन । देईन प्राण यथार्थ मी ॥४॥
ऐसा निश्चय दृढ केला । चंद्रभागेच्या तटासी आला । महाविक्राळ डोह देखिला । प्रवेश केला त्यामाजीं ॥५॥
प्रवेश होतां आकंठ जळीं । म्हणे आत्महत्या हे समूळीं । याचें प्रायश्चित्त गुरुजवळी । पुसावें यावेळीं जावोनी ॥६॥
येवोनी श्रीगुरुसी पुसत । गुरुअवज्ञेचें काय प्रायश्चित्त । सद्गुरु म्हणती भजनीं निश्चित । एकाग्रचित्त करावें ॥७॥
चार घटिकेचे जे भजन । तें करावे दोन वेळीं जाण । ऐसें ऐकूनि सद्गुरुवचन । करीत भजन दोन वेळां ॥८॥
श्रीगुंडा जावोनि महाद्वारीं । भजन संपवूनि सत्वरीं । गृहासी जातां वाटे माझारी । जळोजी करी नमन त्यांसी ॥९॥
म्हणे श्रीएकनाथषष्ठी । तुम्हीं करावी हे माझे पोटीं । म्हणोनि प्रसाद घातला ओटीं । लाही शेवटीं उधळावी ॥११०॥
मग वीरप्पासी तोचि प्रसाद । देऊनि गुंडा बोलती शब्द । हें व्रत तूं चालवावें विशद । म्हणतां पद नमी वीरा ॥११॥
वीरप्पा श्रीगुरुआज्ञा वंदून । गेला आपुल्या बिर्‍हाडालागून । वारंवार श्रीगुरुचरण । आठवोनि भजन करीतसे ॥१२॥
काला करोनि गुंडा सत्वरी । ग्रामासी निघाले सहपरिवारीं । वीरप्पाही निघाले झडकरी । भजन गजरीं श्रीगुरुचें ॥१३॥
श्रीगुरुचें भजन करीत । आले अंबेग्रामापर्यंत । श्रीगुरु विटंबना लोक समस्त । सांगती निश्चित वीरप्पासी ॥१४॥
वीरप्पा म्हणे श्रीगुरुराया । अद्भुतशक्ति अंगीं असोनियां । तुम्हां काय झालें हो पळावया । श्रमविली काया वृथा तुम्ही ॥१५॥
तुमचा नेणोनि अधिकार । लोकांनीं घेतला अपराधभार । धिक येतील असती नर । मूढ पामर अपवित्र ॥१६॥
म्हणोनि वीणा गळां घातला । अंबें नगरीं प्रवेश केला । घेती देवीचे दर्शनाला । उभे भजनाला मंडपीं ॥१७॥
भजनीं जेव्हां उभी मंडळी । आले ग्रामस्थ कुटिल ते काळीं । विटंबना आरंभिली सकळीं । पौरगण मेळी खल तेव्हां ॥१८॥
पूर्वी आला होता याचा गुरु । त्याचा हा चेलाच कीं निर्धारु । वेषधारी येती पोट भरु । घाला येरु बाहेरी आतां ॥१९॥
ऐसी निर्भत्सना करुन । भजनीं विक्षेप मांडिला गहन । वीरप्पा म्हणे आम्हां तुम्ही सर्वजन । काय कारण छळावया ॥१२०॥
आम्ही भजन करितों स्वछंदें । तुम्हां कां वाईट वाटे या शब्दें । व्यर्थ आम्हां छळितां विनोदें । प्रपंचमदें भुलोनि ॥२१॥
तेव्हां म्हणती तेथील छलक । तुम्ही साधु कैंचे मैंद लोक । नसतां परीक्षा दावा एक । सर्वांसी नि:शंक यासमयीं ॥२२॥
मुकुंदराजाची जी समाधी । डोलवावी ती तुम्ही आधीं । नसतां विटंबना करुं प्रसिध्दी । काय ते बुध्दि ये तुमच्या ॥२३॥
ऐसें ऐकतां त्यांचें वचन । तिकडे निघाले करीत भजन । मुकुंदाराजापाशीं येऊन । केलें नमन सप्रेमें ॥२४॥
तो सत्पुरुष भक्तकैवारी । जयत्पाळ साधूतें छळितां निर्धारी । अवतार घेवोनि आले सत्वरीं । दंडिलें करीं राजासी ॥२५॥
त्याने साधु बंदीं घातलें । दाणा दळावया लाविलें । ते सर्वही सोडविले । अद्भुत दाविलें महिमान ॥२६॥
असो मुकुंदराज समर्थ । ज्यानें विवेकसिंधु केला ग्रंथ । वीरप्पानें भजन करितां तेथ । समाधि यथार्थ डोले तेव्हां ॥२७॥
अद्भुत भजनीं नवल केलें । तेव्हां चक्राकार समाधि डोले । ग्रामस्थ सर्वही पाहूं लागलें । आश्चर्य मानिलें कृत्याचें ॥२८॥
ज्या ज्या छंदें वीरा नाचत । तैसी तैसी समाधि डोलत । भजन संपूर्ण होतां निश्चित । समाधि निवांत राहीली ॥२९॥
वीरा निघाला नमन करुन । ग्रामस्थ ठेवोनि घेती प्रार्थून । साहूशेटी मिळोनि जन । ब्राह्मण भोजन करिताती ॥१३०॥
म्हणती आम्ही सर्वस्वी चुकलों । श्रीगुंडासी विटंबितें झालों । अनंत अपराधा पात्र बनलों । कुबुध्दया नाडलों स्वहितासी ॥३१॥
असो जो कां दीनाचा सोंयरा । अवतरलासे जगदुध्दारा । तो गुंडा सहपरिवारा । जाय परस्परा ग्रामाकडे ॥३२॥
वीरप्पा तेथून निघून । पातले तेव्हां औशालागून । आठवूनि श्रीगुरुचरण । करिती भजन अहर्निशीं ॥३३॥
श्रोते श्रवण करोत आतां । पुढें अत्यंत रसाळ कथा । अखंडपदीं स्थापी समर्था । दीनानाथा नारायणा ॥३४॥
इति श्रीगुंडामाहात्म्य निश्चिती । विप्रा वैराग्य आणि शापमुक्ति । कृपें वीरप्पा समाधि डोलविती । एकविंशति अध्याय हा ॥१३५॥

॥ श्रीसद्गुरुगुंडार्पणमस्तु । श्रीरस्तु ॥
अध्याय २१ वा समाप्त.