प्रसंग दुसरा - शिष्‍यानुसंधान-दृष्‍टांत

जैसा चंद्र द्रवे चकोर वदनीं । तैसें तुम्‍ही केलें मजलागुनी । आतां कां दूर धरितां दाटोनी । सेवकालागीं स्‍वामिया ॥६३॥
आठवला शब्‍द तुम्‍हांसी ना पुसों । तरी कवणासी मी विश्र्वासों । तरी काय परदेशीपणीं असों । सांगावें स्‍वामी मज ॥६४॥
मातेनें बाळकासी हेडावलें । तें अंगसेंगेंचि लगटलें । तैसें मज अनुसंधान लागलें । तुमच्या चरणांचें ॥६५॥
जेवितां मांजर हेडावलें । तें ठायां भोंवतेंच भोंवों लागले । तैसें माझे चित्त गुंतलें । तुमच्या ध्यानीं ॥६६॥
महंमद निष्‍ठुरपणाची टीका । सांगतों तें स्‍वामी ऐका । मांजरी पीडली असे भुका । तरी पिलें भक्षण करी ॥६७॥
दांतीं पिलें धरूनि मांजरी पळे । अंतरीं कांहीं घात ना कळवळे । तैसें निष्‍ठुरीं ममतेचे सोहोळे । तुमचे मजलागी ॥६८॥
नदीधारे नीट मीन चढे । मागें अंडियांचें सांकडें पडे । परतोनि पहातां मच्छ धडफुडे । होऊनि मागें लागती ॥६९॥
ऐसा असे तुमचा अनुसंधानी । म्‍हणोनि पर्वतलों निज नयनीं । ज्ञानविज्ञानत्‍वाची मांडणी । दिसे भासे लक्षण ॥७०॥


ज्ञानविज्ञान मांडणी

मग सद्‌गुरु बोलते जाले मात । ती तंव पहात होतों तुझें चित्त । हृदयीं आलंगिलें त्‍वरित । काय पुसरणार तें पूस ॥७१॥
या चहूं शक्तींचीं मांडणी । तुम्‍ही सांगितली जी कृपावचनी । आणिक एक आठवलें ज्ञानीं । पुसावयालागीं ॥७२॥
मनुष्‍यांमध्यें सिद्ध सुधारणा । धेनूंमध्यें कपिला पवित्र जाणा । कस्‍तुर्‍या मृग अखंडपणा । कवणे गति स्‍वामी ॥७३॥
गरुड ऐरावत वासुकी नाग । शहामृग अरबी वाघ । हीन यातीस ऐका पैं दीर्घ । जवादि पुरतकाळीं ॥७४॥
अंडज खाणीमध्यें राजहंस । त्‍यांस मोत्‍याचा असे स्‍फुरस । हनुमंतासहि नित्‍य निज ध्याय । कवण्या गुणें ॥७५॥
रावा देखा रामनाम पावला । हुमा पक्षी पवित्र जन्मला । मयूर ईश्र्वरासी आवडला । कवणियास गुणें ॥७६॥
उद्भिज खाणीं वनस्‍थळीं । त्‍यामाजी तो चंदन परिमळी । वाळा वेळा पुष्‍पें नव्हाळी । कवणेपरी असे ॥७७॥
तुळसी बेल आघाडा । उत्तम औषधि पवित्र झाडा । अमृतफळ तांदुळ निवाडा । भक्ष पूजेलागीं ॥७८॥
खारिक खोबरें अग्रचंदन । यावेगळें आणिक पवित्रपण । चहूं खाणी वर्णिता महिमान । व्युत्‍पत्ती वाढेल ग्रंथीं ॥७९॥
आतां स्‍वेदज खाणीं माझारीं । हिरे माणिकें रत्‍नें नानापरी । अनेक ठीक ढऊळ परोपरी । साहाकारिलें असें ॥८०॥
पांच परिस पाषाण प्रतिमा । या वेगळ्या अनेक याति महिमा । हें सांग पां कवणियां कामा । सुफळ वचनें ॥८१॥
सद्‌गुरु म्‍हणती बरवी दृष्‍टि केली । तुवां साखरेची साल काढिली । माझी चिंता समाधान पावली । चर्चितां गुह्य गुण ॥८२॥