ग्रहलाघवः - पाताधिकारः

नन्दघ्नायनभागतुल्यघटिकोनाः सार्द्धविश्र्वे तथा तारास्तावति साग्रयोगविगमे पातो व्यतीपातकः ॥

सार्द्धविश्र्वे , तथा , ताराः , नन्दघ्नायनभागतुल्यघटिकोनाः , (कार्य्याः ) तावति , साग्रयोगविगमे , व्यतीपातकः , वैधृतिः , (च ), पातः ज्ञेयः , अन्न , यातघटिकाः , सर्वर्क्षनाडीहताः , शरषडूहृताः , स्पष्टाः , स्युः , इह , तमोऽर्को , सायनांशौ , कुरु ॥१॥

साग्वर्कभान्वोः , गोलैक्ये , (सति ), सदा , पातः , स्यात् , चेत् , अन्यत्वे रवेः , बाहुभागाः , (कार्य्याः ), (ते ), पञ्चेषुभ्यः , अल्पाः , तदा , पातः , अस्ति , एव , पुष्टाः , चेत् (तदा ), तत्संशयः , तम् , च , वक्ष्यमाणप्रकारेण , (वयम् ), भिद्मः ॥२॥

साग्वर्कभान्वोः , पदैक्ये , खान्भ्रेन्दुद्विरसाः , धृतिः , नगशराः , भेदेः , अगरुद्रभूपतिनखाः , त्र्यक्षीणि , अर्द्धानि , (स्युः ), षट् , दश , च , क्रमात् , क्षेपः , अर्ककोटिजलवेष्वंशप्रमाद्धैक्यकम् , शेषांशैष्यवधेषुभागसहितम् , (ततः ), क्षेपयुक् , सन्धिः , भवेत् , यदा , साग्वर्कभुजांशकाः , सन्धेः , अल्पाः , (यदा ), क्रान्तिसमत्वम् , अति अधिकाः , चेत् , तदा , न , भुजांशसन्घ्यन्तरसादृश्यम् , अपमान्तरम् , स्यात् ॥३॥४॥

सतमसः , अर्कः , (यदि ), युग्मौजे , पदे , समविषमगोलः , तदापातः , यातः , (स्यात् ), निगादितात् , इतरत्वे , तु , अगतः , (स्यात् ), इह विभिन्न , गोले , चेत् , कृतशराङ्घ्रेः , रवेः , दोर्भागाः , लघुतराः , (तदा ) इह , रविपदान्यत्वम् , उचितं , स्यात् ॥५॥

सागराः , पञ्जधा , वह्नयः , पञ्चधा , द्वौ , चतुर्धा , (ततः ), कुभ्खाभ्रम् इषोः , अंकाः , (स्युः ), साग्विनात् , दोर्लवेष्वंशतुल्यैक्यकम् , शेषभोग्याहतीष्वंशयुक् , शरः , स्यात् ॥६॥

रविभुजांशदशांशके तु , खैकादिके , (सति ), अर्कविश्र्वमनुधृत्युडवः अंकरामाः , खाश्र्वाः , द्विशती , उडुगुणाः (क्रमात् ), हारः , स्यात् , अत्र , हि , शरात् , हराप्त्या , हीनः , सः , अपमसंस्कृतये , स्फुटः , स्यात् ॥७॥

नखाः , चतुर्घा , गोभुवः , द्विः , गजाब्जाः , नृपाष्टीन्द्रविश्र्वार्कदिग्वस्वगाक्षाः , त्रयः , क्ष्मा , (एते ), क्रमात् , अपमाङ्काः , (सन्ति ), अर्कबाहोः , लवेष्वंशतुल्यः , गतः , शेषम् , अन्यस्य , (स्यात् ) ॥८॥

सुसंस्कृतास्त्रीन्दुत्दृतापमैष्याङ्केनापि ते स्पष्टतरा भवेयुः ॥१०॥

( हे गणक !) उक्तशरापमाङ्कान् , क्रमोत्क्रमात् , संख्याहि , भोग्यात , क्रमतः , गतमम्यपाते , गतैष्याः , षट् , अङ्काः , स्थाप्याः , ( एवम् ), युग्मे , ओजे , अन्यथा , इमे , अयनांशाः स्युः , यदि , ते , अन्त्यात् , विलोमाः , ( तदा ), अन्यदिक्काः , ( ज्ञेयाः ) अथ , क्रमशः , शराङ्कः , अपमांकाः , संसंस्कृताः , ( ततः ), त्रीन्दुहृतापमैष्यांकेन , अपि , संस्कृताः ते , स्पष्टतराः , भवेयुः ॥९॥१० ॥

प्राक् , स्थापिताः , शेषलवाः , शराप्ताः , (ततः ) रूपात् , बिशुद्धा लघुसंज्ञकः , स्यात् , यः , आद्यः , स्फुटाङ्कः , (सः ) लघुना , हतः , (कार्य्यः ) शेषम् , अशुद्धभक्तम् , (ततः ) विशुद्धसंख्यासहितम् , (ततः ) लघूनम् , (ततः ), त्रिघ्नम् , (ततः ), भनाडीघ्नम् , (ततः ), इभाप्तम् , सत् , यातैष्यनाडीषु इह , पातमध्यम् (स्यात् ) ॥११॥१२॥

यमार्कनाड्यः , अविशुद्धहृताः (कार्य्याः , फल -घटिकाभिः ) पातमध्यात् अत्र , प्राक् , पश्र्चात् , स्थितिः , (स्यात् ); अत्र क्वचित , षट् अंकाः , चेत् , (तदा ) च , तदग्रस्तः , त्रयः , अंकाः , संस्कार्य्याः ॥१३॥

इह , तु , षड्भार्कमच्युतरविः , सावनाब्जः , (स्यात् ), अथ , अर्के , घटीसमकलाः , चलनम् , (देयम् ), अथ , तु , भघटिकाप्तखखाहयः , इन्दोः , भुक्त्यंशकाः , स्युः , तच्चालितापमसमत्वम् , इह प्रतीत्यै (स्यात् ) ॥१४॥