Dictionaries | References

सत् ‍

   { सत्, sat }
Script: Devanagari

सत् ‍     

A dictionary, Marathi and English | Marathi  English
material universe. सत् here has no implication of moral truth or moral goodness. 2 m A holy being, a saint.
sat a S True, real, actual, truly existing. 2 True, good, excellent, virtuous, right, fit, proper, true or good in the most extensive sense. Only in comp. and thus abundantly. Ex. सत्कर्म, सत्- कल्पना, सत्कृत, सत्पुत्र, सत्संग, सत्पुरुष, सद्गुण, सद्विद्या, सद्वासना, सत्समागम, सत्सेवा, सदाचार, सद्गति, सद्गुरु, सद्गृहस्थ, सद्धर्म, सद्भाव. Of these, as they are current and useful words, and as they are not instantly recognizable and reducible by the student, the major portion will be inserted in order.

सत् ‍     

Aryabhushan School Dictionary | Marathi  English
  True, real, actual. True, good, excellent, right, fit. Only in comp. Ex. सत्कर्म, सदाचार.
 m  A saint.
  A true being-a designation of ब्रह्म as the real substance of the (illusory) material universe.

सत् ‍     

 पु. साधु ; पवित्र पुरुष . - न . १ त्रिकालाबाधित अस्तिरूपी तत्त्व ; ब्रह्म . - वि . १ वास्तविक ; यथातथ्य ; खरें ; यथास्थित . २ योग्य ; रास्त ; उत्तम ; गुणवान् ‍ ; खरें ; चांगलें ; ऋजु ; ( हा शब्द बहुधा समासांत येतो उदा० सत्कर्म , सत्कल्पना , सत्कृत्य , सत्संग , सत्पुरुष , सद्‍गुण , सद्विद्या , सद्वासना , सत्सेवा , सदाचार , सद्गति , सद्‍गुरु वगैरे ). [ सं . ] सत्कर्म - न . चांगलें काम ; पुण्यकृत्य . सत्कवन , सत्कविता - नस्त्री . चांगलें काव्य ; धार्मिक काव्य ; पवित्र गीत . सत्कवि - पु . चांगला कवि ; संतकवि ; प्रतिभावान कवि . सत्काल - पु . योग्य काल ; पुण्यकर्मात घालविलेला काल . सत्कालक्षेप - पु . पुण्यकृत्यांत वेळ घालविणें ; सत्कृत्यांत खर्च केलेला वेळ . सत्काव्य - न . चांगलें काव्य ; धार्मिक , नीतिपर काव्य ; उत्तम प्रतीची कविता . सत्कीर्तन - न . उत्तम पुरुषांचें गुणागान् ‍ ; सज्जनांची स्तुति . सत्कृति - स्त्री . पुण्यकृत्य ; चांगलें काम ; योग्य काम ; धार्मिक कार्य . सत्क्रिय - वि . चांगल्या कृतीचें ; वर्तनाचें . सत्क्रिया - स्त्री . १ चांगलें कर्म ; चांगली कृति . हे सत्क्रियाचि आचरावी । - ज्ञा २ . २६६ . २ आदर ; सन्मान . सत्ख्याति - स्त्री . ख्याति पहा . सच्चर्चा - स्त्री . धार्मिक बाबीसंबंधीं खल ; पुण्यकारक वादविवाद ; चांगल्या प्रकारचा वाद , खल . सत्तम - वि . सर्वश्रेष्ठ ; सर्वोत्तम ; सर्वोत्कृष्ट . शबरास म्हणे नृपसत्तम । सत्तीर्थ - न . १ विशेष पुण्यदायक क्षेत्र , यात्रेचें ठिकाण ; पुण्यभूमि . २ आदराचें , भाव असलेलें ठिकाण , जागा , व्यक्ति . सत्पथ - पु . चांगला , योग्य , सरळ , पुण्यकारक मार्ग ; सन्मार्ग . सत्पात्र - वि . योग्य ; लायख ; कोणतेंहि दान करण्यास , मान देण्यास , सन्मान करण्यास योग्य ( मनुष्य ). सत्पात्रीं दान - न . योग्य , पुण्यशील पुरुषास दिलेली देणगी . सत्पाळ - वि . ( राजा . ) कसदार दुधाची ; चांगलें लोणी येणारें दूध देणारी ( गाय , म्हैस वगैरे ). सत्पुत्र - पु . १ गुणी , कर्तव्यदक्ष मुलगा . २ त्रैवर्णिक स्त्रीपासून झालेला मुलगा . सत्पुरुष - पु . पुण्यवान् ‍ , उदार , धार्मिक मनुष्य ; साधु ; संत . सत्पचीत्व , प्रचीति , प्रचीती - स्त्री . वास्तविक , चांगला अनुभव . सत्प्रिय - वि . १ सत्पुरुषांस , साधुससंतांस , चांगल्या लोकांस आवडणारा . २ साधुसंताबद्दल , चांगल्या गोष्टींबद्दल , व्यक्तींबद्दल आवड असणारा . सत्शिष्य - पु . निष्ठावान , श्रध्दावान् ‍ शिष्य . सत्शूद्र - पु . १ आपल्या धर्माप्रमाणें योग्य तो आचार पाळणारा शूद्र जातींतील मनुष्य . २ गवळी व न्हावी यांचे आचार इतर शूद्रांपेक्षां चांगले असतात म्हणून त्यांस म्हणतात . सत्संग , सत्संगति - पुस्त्री . साधुसंतांशीं , पुण्यवान् ‍ पुरुषांशीं , सद्‍गुणी माणसाशीं सहवास , मैत्री , संबंध वगैरे . सत्संगति सत्फळदा सुज्ञासि पचे पचे न येरा हे । - मोवन ८ . ७ . सत्संगें देव सांपडला । - दा १८ . ८ . १३ .

सत् ‍     

A Sanskrit English Dictionary | Sanskrit  English
सत्  mfn. mf(सती॑)n. (pr. p. of √ 1.अस्) being, existing, occurring, happening, being present (सतो मे, ‘when I was present’; often connected with other participles or with an adverb e.g.नाम्नि कृते सति, ‘when the name has been given’; तथा सति, ‘if it be so’; also ibc., where sometimes = ‘possessed of’ cf.सत्-कल्पवृक्ष), [RV.] &c. &c.
abiding in (loc.), [MBh.]
belonging to (gen.), [ŚBr.]
living, [MuṇḍUp.]
lasting, enduring, [Kāv.] ; [RV.] &c. &c.
तन् न सत्   real, actual, as any one or anything ought to be, true, good, right (, ‘that is not right’), beautiful, wise, venerable, honest (often in comp. See below), [RV.] &c. &c.
सत्  m. m. a being, (pl.) beings, creatures, [RV.] &c.
a good or wise man, a sage, [MBh.] ; [R.]
good or honest or wise or respectable people, [Mn.] ; [MBh.] &c.
सत्  n. n. that which really is, entity or existence, essence, the true being or really existent (in the वेदान्त, ‘the self-existent or Universal Spirit, ब्रह्म’), [RV.] &c. &c.
that which is good or real or true, good, advantage, reality, truth, ib.
water, [Naigh. i, 12]
(in gram.) the terminations of the present participle, [Pāṇ. 3-2, 127 &c.]
सत्  n. ind. (cf.सत्-√ कृ &c.) well, right, fitly.
सत्   [cf.Gk.ὥν, ἐών for ἐσων; Lat.sens in absens, pra-sens; sons, ‘guilty’, orig. ‘the real doer’; Lith.sās, ésas; Slav.sy, sašta.]

सत् ‍     

सत् [sat] a.  a. (-ती f.)
Being, existing, existent; सन्तः स्वतः प्रकाशन्ते गुणा न परतो नृणाम् [Bv.1.12;] सत्कल्पवृक्षे वने [Ś.7.12.]
Real, essential, true; [Bṛi. Up.2.3.1.]
Good, virtuous, chaste; सती सती योगविसृष्टदेहा [Ku.1.] 21; [Ś.5.17.]
Noble, worthy, high; as in सत्कुलम्.
Right, proper.
Best, excellent.
Venerable, respectable.
Wise, learned.
Handsome, beautiful.
Firm, steady. -m. A good or virtuous man, a sage; आदानं हि विसर्गाय सतां वारिमुचामिव [R.4.86;] अविरतं परकार्यकृतां सतां मधुरिमातिशयेन वचोऽमृतम् [Bv.1.113;] [Bh.2.] 78; [R.1.1.] -n.
That which really exists, entity, existence, essence.
The really existent truth, reality.
Good; as in सदसत् q. v.
Brahman or the Supreme Spirit.
Ved. Water.
The primary cause (कारण); य ईक्षिताऽहं रहितोऽप्यसत्सतोः [Bhāg.1.38.11.]
(In gram.) The termination of the present participle. (सत्कृ means
treating with respect, hospitality, hospitable reception.
virtue, morality.
क्रिया virtue, goodness; शकुन्तला मूर्तिमती च सत्क्रिया [Ś.5.15.]
charity, good or virtuous action.
hospitality, hospitable reception; सत्क्रियाविशेषात् [Ś.7.]
courtesy, salutation.
any purificatory ceremony.
funeral ceremonies, obsequies.
Celebration, decoration; यावदादिशति पार्थिवस्तयोर्निर्गमाय पुरमार्गसत्क्रियाम् [R.11.3.]
-गतिः  f. f. (-सद्गतिः)
a good or happy state, felicity, beatitude.
The way of good men.
-गुण a.  a. (सद्गुण) possessed of good qualities, virtuous, (-णः) virtue, excellence, goodness, good quality.
-घनः (सद्घनः)   holy existence.
nothing but existence.-चरित,
-चरित्र a.  a. (सच्चरित-त्र) well conducted, honest, virtuous, righteous; सूनुः सच्चरितः [Bh.2.25.] (-n.)
good of virtuous conduct.
history or account of the good; [Ś.1.]
-चारा (सच्चारा)   turmeric.
-चिद् (सच्चिद्)   the Supreme Spirit. ˚अंशः a portion of existence and thought. ˚आत्मन् m. the soul consisting of entity and thought. ˚आनन्दः
'existence or entity, knowledge and joy'; an epithet of the Supreme Spirit or Brahman.
of Viṣṇu.
-जन a.  a. (सज्जन) good, virtuous, respectable. (-नः) a good or virtuous man. ˚गर्हित despised by the virtuous; पुक्कस्यां जायते पापः सदा सज्जनगर्हितः [Ms.1.] 38.
-धर्मः (सद्धर्मः)   true justice.
-पतिः   Ved.
a lord of good persons or heroes.
 N. N. of Indra.
-पत्रम्   the new leaf of a water-lily.
पथः a good road.
the right path of duty, correct or virtuous conduct.
an orthodox doctrine.
-परिग्रहः   acceptance (of gifts) from a proper person.
-पशुः   a victim fit for a sacrifice, a good sacrificial victim.
-पात्रम्   a worthy or virtuous person. ˚वर्षः bestowing favours on worthy recipients, judicious liberality. ˚वर्षिन् a. having judicious liberality.
पुत्रः a good or virtuous son.
a son who performs all the prescribed rites in honour of his ancestors. -a. one who has a son; यद्यपि स्यात्तु सत्पुत्रोऽप्यसत्पुत्रोऽपि वा भवेत् [Ms.9.154.]
-प्रतिपक्षः   (in logic) one of the five kinds of hetvābhāsas or fallacious hetus, a counterbalancedhetu, one along which there exists another equal hetu on the opposite side; यत्र साध्याभावसाधकं हेत्वन्तरं स सत्प्रति- पक्षः; e. g. 'sound is eternal because it is audible'; and also 'sound is non-eternal, because it is a product'; नाप्रामाण्यं मतानां स्यात् केषां सत्प्रतिपक्षवत् [N.17.19.]
-प्रमुदिता   (in Sāṁkhya phil.) N. of one of the 8 perfections.
भाग्यम् (सद्भाग्यम्) good fortune.
Felicity.
-फलः   the pomegranate tree.
भावः (सद्भावः) existence, being, entity; सद्भावे साधुभावे च सदित्येतत् प्रयुज्यते [Bg.17.26.]
actual existence, reality.
good disposition or nature, amiability.
quality of goodness.
obtainment (प्राप्ति); देहस्यान्यस्य सद्भावे प्रसादं कर्तुमर्हसि [Rām.7.56.9.]
-मातुरः (सन्मातुरः)   the son of a virtuous mother.
-मात्रः (सन्मात्रः)   'consisting of mere entity', the soul.
-मानः (सन्मानः)   esteem of the good.
-मित्रम् (सन्मित्रम्)   a good or faithful friend.
-युवतिः  f. f. (सद्युवतिः) a virtuous maiden.
-वंश (सद्वंश) a.  a. of high birth.
-वचस्  n. n. (सद्वचस्) an agreeable or pleasing speech.
-वस्तु  n. n.
to respect, treat with respect, receive hospitably.
to honour, worship, adore.
to adorn.) -Comp.
-अञ्जनम् (सदञ्जनम्)   calx of brass.
-अर्थः (सदर्थः)   a matter in question.
-असत् (सदसत्)   a.
(सद्वस्तु) a good thing.
a good plot or story; प्रणयिषु वा दाक्षिण्यादथवा सद्वस्तुपुरुषबहुमानात् । शृणुत मनोभिरवहितैः क्रियामिमां कालिदासस्य ॥ [V.1.2.]
-वादिता (सद्वादिता)   true counsel; सद्वादितेवाभिनिविष्टबुद्धौ [Ki.17.11.]
-विद्य (सद्विद्य)   welleducated, having good learning.
(सद्वृत्त) wellbehaved, well conducted, virtuous, upright.
perfectly circular, well-rounded; सद्वृत्तः स्तनमण्डलस्तव कथं प्राणै- र्मम क्रीडति Gīt.3 (where both senses are intended).
(त्तम्) good or virtuous conduct.
an agreeable or amiable disposition.
good tempered.
benevolent, kindly disposed (towards others).-संसर्गः,
-संनिधानम्, -संगः, -संगतिः, -समागमः   company or society of the good, association with the good; तथा सत्संनिधानेन मूर्खो याति प्रवीणताम् [H.1;] सत्संगजानि निधनान्यपि तारयन्ति [U.2.11;] सत्संगतिः कथय किं न करोति पुंसाम् [Bh.2.23.] -संप्रदायः good tradition.
-संप्रयोगः   right application.-सहाय a. having virtuous friends. (-यः) a good companion.
-सार a.  a. having good sap or essence.
(रः) a kind of tree.
a poet.
a painter.
-हेतुः (सद्धेतुः)   a faultless or valid hetu or middle term.
existent and non-existent, being and not being.
real and unreal.
true and false.
good and bad, right and wrong.
virtuous and wicked. (-n. du.)
entity and non-entity.
good and evil, right and wrong. ˚विवेकः discrimination between good and evil, or truth and falsehood. ˚व्यक्तिहेतुः the cause of discrimination between the good and bad; तं सन्तः श्रोतुमर्हन्ति सदसद्व्यक्तिहेतवः [R.1.1.]
आचारः (सदाचारः) good manners, virtuous of moral conduct.
approved usage, traditionary observances, immemorial custom; यस्मिन् देशे य आचारः पारंपर्यक्रमागतः । वर्णानां सान्तरालानां स सदाचार उच्यते ॥ [Ms.2.18.]
-आत्मन् a.  a. (सदात्मन्) virtuous, good.
-आनन (सदानन) a.  a. fair-faced.
-उत्तरम् (सदुत्तरम्)   a proper or good reply.
-करणम्   funeral obsequies.
-कर्तृ  m. m. an epithet of Viṣṇu.
a virtuous or pious act.
virtue, piety.
expiation.
hospitality.
-काण्डः   a hawk, kite.
कारः a kind or hospitable treatment, hospitable reception; सत्कारमानपूजार्थं तपो दम्भेन चैव यत् । क्रियते तदिह प्रोक्तं राजसं चलमध्रुवम् ॥ [Bg.17.18.]
reverence, respect.
care, attention.
a meal.
a festival, religious observance.
-कार्यम्   (in Sāṁkhya phil.) the necessary existence of an effect. ˚वाद the doctrine of the actual existence of an effect (in its cause).
-कुल   a good or noble family.
-कुलीन a.  a. nobly born, of noble descent.-कृत a.
done well or properly.
hospitably received or treated.
revered, respected, honoured.
worshipped. adored.
entertained.
welcomed. (-तः) an epithet of Śiva.
(तम्) hospitality.
respect.
-कृतिः  f. f.

सत् ‍     

Shabda-Sagara | Sanskrit  English
सत्  mfn.  (-सन्-सन्ती-सत्)
1. True.
2. Good, virtuous.
3. Being, existing.
4. Excellent, best.
5. Venerable, respectable.
6. Wise, learned.
7. Firm, steady.
8. Right, proper.
 f.  (-सती)
1. A virtuous wife; in ordinary use applied especially to the wife, who burns herself with her husband's corpse.
2. The goddess UMĀ.
3. A fragrant earth, commonly Surat-earth.
4. A species of the Pratishthā metre.
 n.  (सत्)
1. The true GOD, the always present and all-pervad- ing spirit.
2. That which really is, entity, existence, essence.
3. Truth, reality.
4. That which is good.
 m.  (-सन्) A virtuous man. Ind. (-सत्) In composition, a particle of reverence or respect, implying, good, fit, &c.; as सत्क्रिया virtue, doing what is right, &c.
E. अस् to be, aff. of the participle of the present tense शतृ .
ROOTS:
अस् शतृ .

सत् ‍     

adjective  अकपटी सत्शीलः।   Ex. सन्तः सदा पूजार्हाः सन्ति।
MODIFIES NOUN:
मनुष्यः
ONTOLOGY:
गुणसूचक (Qualitative)विवरणात्मक (Descriptive)विशेषण (Adjective)
SYNONYM:
साधु पुण्यवत् सात्त्विक सत्यपर सत्यरत सत्यवृत्त सधर्म शुद्धकर्मन् शुचिचरित् विशुद्ध शीलिन् स्थितिमत् प्राञ्जल प्रगुण सरल अजिह्म अशठ आलि उदार ऋजूयु निर्व्याज निश्चक्रिक निष्कैतव निष्प्रपञ्च निशठ रजिष्ठ वक्तृ श्लक्ष्ण सुप्रतीक
Wordnet:
asmগুণী
bdफोथायजाथाव
benসত্
gujપ્રમાણિક
hinईमानदार
kanಪ್ರಾಮಾಣಿಕ
kasایمانٛدار , رُت
kokउजू
marप्रामाणिक
mniꯄꯨꯛꯆꯦꯜ꯭ꯁꯦꯡꯕ
nepनिष्कपट
oriଧାର୍ମିକ
panਇਮਾਨਦਾਰ
telనిజాయితీగల
urdایماندار , سچا , دیانت دار , راست باز , راست کردار
See : वास्तविकम्, जलम्, शिष्ट

Related Words

सत् ‍   सत् जबाब   ईमानदार   उजू   પ્રમાણિક   నిజాయితీగల   honest   গুণী   प्रामाणिक   ਇਮਾਨਦਾਰ   निष्कपट   ଧାର୍ମିକ   நேர்மையான   ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ   നിര്മ്മലം   फोथायजाथाव   সত্   realistic   naturalistic   nice   honorable   decent   शुचिचरित्   real time   true measure   true variance   idea plastonic   सत्करत्व   true score   संमातुर   conceptional age   निष्कैतव   तीर्थप्रतिपादन   शुद्धकर्मन्   real number   निश्चक्रिक   निष्प्रपञ्च   सात्कर्य   सात्त्व   सादसत   सत्तर्क   सत्पत्र   सत्परुष   सत्सन्निधान   सदमुख   सदमुषु   सद्युवती   सन्तक   श्वसत्   सच्चिदंश   glancing   gleaming   असच्छाखा   असन्मति   गगणसद्   आश्वसत्   विनिश्वसत्   प्रयोग गर्नु   प्रवसत्   प्रवासत्   जिघांसत्   रसत्   महासन्न   निवसत्   पांसव   सम्मातुर   सच्चर्या   सच्चिद्‍घन   सत्कथा   सत्कदम्ब   सत्यपर   सत्संसर्ग   सत्समागम   सदसी   सदुत्तर   सद्वसथ   सद्वुपासना   सन्निबन्ध   संन्याव   वसत्   thirsting   true value   ontology   inhabiting   नाकसद्   ऋजूयु   लसत्   रजिष्ठ   सत्परिग्रह   सत्पशु   सत्सङ्ग   सदभ्यास   सद्धेतु   सन्नध   सन्नध्द   समुल्लसत्   gasping   expanding   असत्पथ   sighing   
Folder  Page  Word/Phrase  Person

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP