|
मदः [madḥ] [मद्-अच्] Intoxication, drunkenness, inebriety; मदेनास्पृश्ये Dk.; मदविकाराणां दर्शकः [K.45;] see comps. below. Madness, insanity. Ardent passion, wanton or lustful passion, lasciviousness, lust; इति मदमदनाभ्यां रागिणः स्पष्टरागान् [Śi.1.91.] Rut, ichor, or the juice that exudes from the temples of an elephant in rut; मदेन भाति कलभः प्रतापेन महीपतिः [Chandr.5.45;] so मदकलः, मदोन्मत्त; [Me.2;] [R.2.7;12.12.] Love, desire, ardour. Pride, arrogance, conceit; तं मोहाच्छ्रयते मदः स च मदाद्दास्येन निर्विद्यते [Pt.1.24.] Rapture, excessive delight. Spirituous liquor; पाययित्वा मदं सम्यक् [Śukra. 4.1171.] Honey. Musk. Semen virile. Soma. Any beautiful object. A river (नद) Beauty; नीलारविन्दमदभङ्गिमदैः कटाक्षैः [Bv.3.4.] N. N. of the 7th astrological mansion. दी A drinking-cup. Any agricultural implement (such as a plough &c.).-Comp. -अत्ययः, -आतङ्कः any distemper (such as headache) resulting from drunkenness. -अन्ध a. गन्धा an intoxicating drink. hemp. -गमनः a buffalo. -च्युत्a. distilling rut (as an elephant). lustful, wanton, drunk. gladdening, exhilarating. (-m.) an epithet of Indra. (-m. dual) an epithet of the Aśvins.-जलम्, -वारि n. n. rutting juice, ichor exuding from the temples of a ruttish elephant. -ज्वरः fever of pride or passion; कतिपयपुरस्वाम्ये पुंसां क एष मदज्वरः [Bh.3.23.] -द्रुः a cocoa-nut tree (Mar. माड). -द्विपः a furious elephant, an elephant in rut. -प्रयोगः, -प्रसेकः, -प्रस्रवणम्, -स्रावः, -स्रुतिः f. f. the exudation of ichor or rutting juice from the temple of an elephant.-प्रसेकः the aphrodisiacal fluid (वीर्यच्युतिः); अन्यत्र मुञ्चन्ति मदप्रसेकम् [Mk.4.16.] -भङ्गः humiliation of pride; [Bv.3.4.] -भञ्जिनी Asparagus Racemosus (Mar. शतावरी). -मत्ता N. N. of a metre. -मुच् a. a. 'dropping down ichor', furious, intoxicated; सोऽयं पुत्रस्तव मदमुचां वारणानां विजेता [U.3.15.] -मोहित a. stupefied by drunkenness; अकार्यमन्यत् कुर्याद् वा ब्राह्मणो मदमोहितः [Ms.11.96.] infatuated by pride.-रक्त a. affected with passion. रागः Cupid. a cock. a drunkard. लेखा a line of rut, a line formed by the juice flowing from an elephant's temples. a kind of metre. -विक्षिप्त a. a. in rut, furious. agitated by lust or passion. maddened by lust or pride. stupefied with intoxication. वीर्यम् strength produced by passion. the heroism of love-वृन्दः an elephant. -शौण्डः, -शौण्डकम् nutmeg.-सारः a cotton shrub. -स्थलम्, -स्थानम् an ale-house, dram-shop, tavern. blinded by intoxication, dead drunk, drunk with passion; अधरमिव मदान्धा पातुमेषा प्रवृत्ता [V.4.13;] यदा किंचिज्ज्ञोऽहं द्विप इव मदान्धः समभवम् [Bh.2.7.] blinded by passion or pride, arrogant, infatuated. -अपनयम् removal of intoxication. अम्बरः an elephant in rut. N. N. of Airāvata, the elephant of Indra. -अलस a. a. languid with passion or intoxication. -अलसा N. N. of the daughter of Viśvaketu, the lord of Gandharvas. अवस्था a state of drunkenness. wantonness, lustfulness. rut, being in rut; अन्तर्मदावस्थ इव द्विपेन्द्रः [R.2.7.] -आकुल a. furious with rut. full of lust, overpowered by passion. -आढ्य a. a. drunk, intoxicated. (-ढ्यः) the palm tree. -आम्नातः a kettle-drum carried on the back of an elephant. -आलापिन् m. m. a cuckoo. -आह्वः musk. intoxicated, excited by drink. furious with passion, lustful. arrogant, proud, haughty. ruttish, under the influence of rut; मदोत्कटे रेचितपुष्पवृक्षा गन्धद्विपे वन्य इव द्विरेफाः [R.6.7;] हस्तिनं कमल- नालतन्तुना बद्धुमिच्छति वने मदोत्कटम्. (टः) an elephant in rut. a dove. (-टा) spirituous liquor. -उत्सवः, उद्भवः mango drunk, intoxicated. furious, drunk with passion. मदोदग्राः ककुद्मन्तः सरितां कूलमुद्रुजाः [R.4.22.] arrogant, proud, haughty; मदोन्मत्तस्य भूपस्य कुञ्जरस्य च गच्छतः उन्मार्गं वाच्यतां यान्ति महामात्राः समीपगाः [Pt.1.161.] -उदग्रा f. f. A woman; L. D. B. drunk with passion; मदोद्धताः प्रत्यनिलं विचेरुः [Ku.3.31;] सत्पक्षा मधुरगिरः प्रसाधिताशा मदोद्धतारम्भाः [Ve.1.6.] inflated with pride. -उल्लापिन् m. m. the cuckoo. -ऊर्जित a. a. swollen with pride. -कटः a eunuch. -कर a. a. intoxicating, causing intoxication. -करिन् m. m. an elephant in rut. -कल a. a. speaking softly or inarticulately, speaking indistinctly; मदकलोदकलोलविहंगमाः [R.9.37;] मद- कलमदिराक्षीनीविमोक्षो हि मोक्षः Udb. uttering low sounds of love. drunk with passion; एतस्मिन् मदकलमल्लिकाक्षपक्ष... [U.1.31;] [Māl.9.14.] indistinct yet sweet; मदकलं कूजितं सारसानाम् [Me.31.] ruttish, furious, under the influence of rut; [V.4.46.] furious, mad. (-लः) an elephant in rut; -कोहलः a bull set at liberty (to roam at will). -खेल a. a. stately or sportive through passion; मदखेलपदं कथं नु तस्याः [V.4.16.]
|