काष्ठ

हिन्दी (hindi) WN

See : काठ

A dictionary, Marathi and English

Wood. 2 fig. A lean or lank person, a mere stick. काष्ठ वळणें or होणें g. of s. To pine away; to become lank and meagre.

Aryabhushan School Dictionary

n   Wood. Fig. A lean person.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  इंधन काटक्या , जळाऊ लाकूड , लाकूड , वाळलेले लाकूड , सर्पण .

मराठी (Marathi) WN

See : लाकूड

महाराष्ट्र शब्दकोश

 न. १ लाकुंड . ' मग तया काष्ठाच्या ठायीं । ' - ज्ञा ७ . ५६ . ' प्रगटिला कोरडिये काष्ठी । वचनासाठी भक्तांच्या । ' - एरुस्व १ . ८४ . - पु . ( ल .) उंच व लुकडा माणुस . ( सं . काष्ठ ) ( वाप्र )
०वळणे   होणें - क्रि . अशक्त होणें ; कृश होणें . सामाशब्द - काष्ठें खाणें - अग्निकाष्ठ भक्षण करणें ; चितेंत उडी टाकून मरणें .' तुजसारिखा असतां पिता । आम्हां वैधव्य आलें आतां । तरी काष्ठें खाऊं आतां । तुजदेखतां । ' - कथा २ . २ . ४९ . सामाशब्द
०कुट्ट  पु. सुतार पक्षी . ( सं .)
०घंटा  स्त्री. ओढाव गुरांच्या गळ्यांत बांधावयाचें लांकडी ओढनें . लोढणें . ( सं ,)
०तंतु  पु. १ ( शाप .) ( इं .) कचकडा ; सेल्युलोस . २ लाकडांतील तंतु .
०पुतळा   ळी - पुस्त्री लांकडांची कळसुत्री बाहुली . ' सुत्रधार न हालचितां । काष्ठपुतळा नाचेना ' - ह १ . ६५ . ' देवनाथ हें काष्ठपुतळी सुत्र तुझ्या हातें । ' - देप ८ . ८ .
०माळा  स्त्री. तुळशीच्या काष्ठाची माळा . ' काष्ठमाळा गंधमाळा । ' - दा १३ . १० . २
०यंत्र  न. अपराधी मनुष्यांच्या हातापायांत घालावयाचा खोडा . ( सं .)
०युद्ध  न. बुद्धिबळाचा डाव . ' काष्टयुद्धांत ... सरशीं होणें हें जसें खेळणारांच्या पटाईतपणावर नेहमी असतें ...' नि ९७१ .
०वत् वि.  भय , आश्चर्य वगैरे कारणानी लांकडाप्रमाणें निचेष्ठ झालेला ; लांकडासारखा ताठ . ' मुलास दृष्टीनें पाहत । तों हातपाय झाले काष्ठवत । ' ( सं .)
०वेदिका  स्त्री. लाकडी चौरंग ; पाट ; लाकडाचें उंच आसन . ' पाय‍र्‍याची काष्ठवेदिका तयार करण्यांत येऊन ...' - ऐरापुप्र ( बडोदें ) ५ . २९० .
०स्वार्थ  पु. लांकडें विकण्याचें काम . ' येक काष्ठस्वार्थ करिती । येक शुभा येकवाटिती । ' - दा ६ . ९ . ७ .

मराठी वाक्संप्रदाय - वाक्यप्रचार

काष्‍ठघंटाविटंबना।
वाईटाची संगत हानिकारक होते. ‘ओढाळ गुरांच्या संगतीनें गरीब गाईच्या गळ्यांत काष्‍ठघंटा नुसती बांधली जाते.’-शाब २.११६. सबंध श्र्लोक - असंङगसङगदोषेण सत्‍यश्र्व मतिविभ्रमः। एक रात्रप्रसंगेन काष्‍टघंटाविटम्‍बना ।। एक पहा.

A Sanskrit English Dictionary

काष्ठ  m.  m. N. of one of कुबेर's attendants, [MBh. ii, 415]
काष्ठ  n.  n. a piece of wood or timber, stick, [ŚBr.]; KātyŚr.; [Mn.] &c.
wood or timber in general
an instrument for measuring lengths
a kind of measure, [SaddhP.]

Shabda-Sagara

काष्ठ  n.  ( -ष्ठा-ष्ठं) Wood f.
1. A quarter or region of the world space. tract.
2. Place, site.
3. Limit, boundary.
4. A measure of, time the thirteenth part of a Kala, or eighteen twinkling. of the eye.
5. Excellence, superiority.
6. A plant, (Curcum zan- thorhiza, Rox.)
E. काश् to shine, Unadi affix क्थन् changed to ष, and थ after ष becomes ठ.

ROOTS:

काश् क्थन् ष थ ष ठ