तन्त्रवार्तिके - श्लोक ७६ ते १००

वक्ष्यमाणमनालोच्य सम्भवेत्परिचोदना ।
‘ न तावत्साध्यते sद्यापि चोदना धर्मसाधनम् ॥७६॥
इह वा कानि वाक्यानि विवरिष्यति जैमिनिः ।
धर्ममात्राभिधानाद्धि बुद्धादिवचनान्यपि ॥७७॥
पठित्वा धर्मजिज्ञासेत्यन्यस्यापीति चोदना ’ ।
‘ यद्वा भवतु नामेदृक् सूत्रं वेदमधीत्य तु ॥७८॥
जिज्ञासाsनन्तरं कार्येत्यत्रापि द्वयमीप्सितम् ।
नाsनधीत्य न चाप्यन्यत्कृत्वेत्येतन्न लभ्यते ॥७९॥
वक्ष्यमाणवचोभङ्गयोर्वाक्यभेदप्रमङ्गतः ।
अधीत्यैवेति हि विधौ स्नानादेरप्यनन्तरा ॥८०॥
भवेष्द्वर्मस्य जिज्ञासा नाsनन्तर्यविधिस्तदा ।
आनन्तर्यविधाने तु या वेदाध्ययने कृत ॥८१॥
इत्येवमनुवादत्वात्प्रागप्येषा प्रसज्यते ’ ।
बुद्धवाक्यादिपाठस्य ‘ तादृशीं ’ त्वित्यपाक्रिया ॥८२॥
प्रागपीति च चोदस्य सामर्थ्याद्वेदलाभतः ।
‘ नैवैतयोर्वचोभङ्योरेकोsप्यर्थो विधीयते ॥८३॥
अपि चेत्यादिकेनोक्तं ; किं त्वित्येतद्विधीयते ।
आनन्तर्यं परस्ताच्च नापि शिष्म इतीह तु ॥८४॥
के चिदध्याहरन्त्यस्य सुत्रस्याsन्यपरत्वतः ।
न वार्यतेsनधीतत्वं नाsनन्तर्यं विधीयते ॥८५॥
सामर्थ्यासिद्ध्यदृष्टार्थप्रसङ्गात्तेन लक्षणा ।
आनन्तर्यवचोव्यक्तिराश्रितैवात्र लक्ष्यते ॥८६॥
श्रुतार्थं त्वपरित्यज्य ( १ ) लक्षणार्थो विधीयते ।
प्रतीता धर्मजिज्ञासा वेदाध्यायादनन्तरा ॥८७॥
तत्कालस्याsवरुद्धत्वात्स्नानाभावं हि लक्षयेत् ।
विरोधो युगपत्प्राप्तेर्दौर्बल्यं वेदबोधनात् ( २ ) ॥८८॥
स्नानस्य तेन बाधः स्याद्धर्मजिज्ञासया बलात् ।
‘ दृष्टार्थत्वादिसंयुक्तं वाक्यं लक्षणया त्विति ॥८९॥
पुनरुक्त्या गतार्थत्वात्त्यक्तं कैश्चि’त्तदुच्यते ।
यद्यप्यस्य भवेद्वाच्यमानन्तर्यमसंशयम् ॥९०॥
तथापि पूर्वतामात्रं लक्षयेदविरोधतः ।
ग्रन्थग्रहणमात्रे च कृते स्नानं विरुध्यते ॥९१॥
अधीत्येत्यधिगम्येति व्याख्याने त्वविरोधिता ।
यस्त्वेवमविरोधित्वं कुर्वन्नाप्लवनं वदेत् ॥९२॥
अदृष्टायाsथ वाsप्यन्यः संस्कारस्तस्य चोत्तरम ।
इहाsस्नानादिनियमो यः कृतो ब्रह्मचारिणः ॥९३॥
अवधित्वमनाश्रित्य सोsवसानमपेक्षते ।
ततोsपेक्षावशात्स्नानमस्नानादिनिवर्तनम् ॥९४॥
विरोधसाहचर्याभ्यां दृष्टार्थत्वेन लक्षयेत् ।
तस्मादध्ययनस्नानजिज्ञासाक्रमवाचिनाम् ॥९५॥
दृष्टार्थत्वाय ( १ ) शब्दानामेवं व्याख्येयमाश्रिता ।
स्नात्वा जिज्ञासमानोsपि ननु वेदं न बाधते ॥९६॥
तेनाsविरोधिता तस्ये ‘ त्येवं वदत उत्तरम् ।
यथैवाsध्ययनात्स्नानं स्मर्यते समनन्तरम् ॥९७॥
तथा ततः परोsप्यन्यः पदार्थोsन्यः परस्ततः ।
ततश्चावश्यकर्तव्ये बाधे स्मार्तस्य कस्य चित् ॥९८॥
योग्यत्वादागते काले प्राथम्यात्स्नानबाधनम् ’ ।
सोsयं ( १ ) पाठक्रमस्यार्थाद्वाध इत्यवगम्यते ॥९९॥
गुणप्रधानयोर्वापि विरोधाद् गुणबाधनम् ।
स्नानोपलक्षिता चात्र निवृत्तिर्गुरुवेश्मनः ॥१००॥