बहीणभाऊ - रसपरिचय ५

घरांत चंदनाचे पाट आणून ती मांडते. भावासाठीं काय करूं, काय न करूं असें तिला होतें :

चंदनाचे पाट मांडीले हारोहारीं
आज आहे माझ्या घरीं भाऊबीज ॥

कधीं भाऊ भाऊबीजेला बहिणीच्या गरि घरीं येतो किंवा तिला घरीं माहेरीं नेतो. माहेरीं सार्‍या बहिणी जमलेल्या असाव्या. भाऊबीज होऊन जावी. पुन्हा सासरीं जाण्याची वेळ यावी. त्या वेळीं बहिणी म्हणतात :

आम्ही चारी बहिणी चार डोंगरांच्या आड
माझ्या भाईराया खुशालीचें पत्र धाड ॥
आम्ही चौधी बहिणी चारी गांवाच्य चिमण्या
सख्या भाईराया आम्ही घटकेच्या पाहुण्या ॥

दादा, वर्षांतून एकदां आम्हांला भेटत जा, एकदां आणीत जा. आम्ही घटकाभर राहूं, प्रेम लुटूं व उडून जाउं, एक चार आण्यांचा साधा खण व रात्रभर तुझ्या घरीं विसांवा. दुसरें कांहीं नको  :

बहिणीला भाऊ एक तरी गे असावा
पावल्याचा खण एका रात्रीचा विसांवा ॥

माहेरीं गेल्यावर भाऊभावजय कशीं वागतात तें बहिणींना कळून येतें. भावजयीला बहिणी म्हणतात :

दसरा दिवाळी वरषाचे दोन सण
नको करूं माझ्यावीण वयनीबाई ॥

माहेरीं जावें तों भावजयीला बरें वाटत नाहीं. नणंदा कशाला आल्या असें त्यांना वाटतें :

गोर्‍ये भावजयी नको बोलूं रागें फार
आल्यें मी दिवस चार माहेराला ॥

परंतु ही प्रार्थना फुकट जाते. धुसफूस सुरू असते. बहीण मनांत म्हणते :

गोरी भावजय गर्विष्ठ बोलाची
मला गरज लालाची भाईरायाची ॥
भाऊ ग आपला वयनीबाई ती लोकांची
मनें राखावीं दोघांचीं ताईबाई ॥

भावजयीचें वतेंन पाहून बहिणीला वाईट. आपल्या भावाला वैनी बोलते हें पाहून बहीण कष्टी होते :

गोर्‍ये भावजयी नको बोलूं एकामेकी
हळुवार भावजया चंद्र कोमेजेल एकाकी ॥
गोर्‍ये भावजयी किती उर्मट बोलणें
मन दुखवीलें माझ्या भावाचें कोंबळें ॥
गोर्‍ये भावजयी किती बोल रागाचे
फूल कोमेजलें  देवा शिवाशंकराचें ॥
गोर्‍ये भावजयी किती बोल अहंतेचे
फूल कोमेजलें ममतेचे ॥