पिंड ब्रह्मांड निवारण - चतुर्थ पद

॥ श्रीसद्नुरु पदारविंदा भ्योनम: ॥

अथ कारणदेह निवारण प्रारंभ: ॥
कारणदेहाचा विचार । सांगों जातां ग्रंथ फार ।
वाढला तो शोते नर । क्षमावंत असावे ॥१॥
दृष्यानुविद्ध समाधीस । साधु जाणती बहुवस ।
दृश्य सोडोनी आपणास । पाहूं जातां भांबावे ॥२॥
आपण आपण होऊनि रहा । म्हणतां साधकासी पहा ।
कारणदेहाचा अडथळा हा । कैसा तो ही ऐकावा ॥३॥
दृश्य सोडोनी आपण आहे । तेथें कारणदेह आहे ।
म्हणे मज मी कैसा पाहे । असतांचि नकळे ॥४॥
कोणी एक तोंडोंविण । झालों म्हणे मी आपण ।
कोणी करा हो शोधन । तोंड मज नाहीं कीं ॥५॥
आतां कैसें करूं बा मी । मज कैसा कळेल मी ।
ऐसा संभ्रमाच्या भ्रमी । पडे रवरा साधक ॥६॥
ऐसें कळेना तयासी । कैसा तोंडेंविण बोलसी ।
तैसा आपण आपणासी । कोठें म्हणुनी पूसतो ॥७॥
स्वप्नीं आपलें मरण: । पाहूनि रडतो आपण ।
जरी मरता हा आपण । रडता कैसा सांगा की ॥८॥
तैसा कर्ता जो साधन । पुसे गुरुसी आपण जाऊन ।
तोंडें बोलतो आपण । तोंडें कोठें सांगा हो ॥९॥
कोणी एकासी जाळिलें । फिरूनि गाडगें फोडिलों ।
क्रिया कर्मांतर केलें । म्हणूनि रडे आपण ॥१०॥
आतां असों हे दृष्टांत । आपणा आपणा पाहूं जात ।
दृश्य जैसें पाहत । तैसें पाहें आपणा ॥११॥
डोळा डोळयासी पाहणें । कानें कानासी ऐकणें ।
जिव्हे जिव्हेसी बोलणें । तैसें जाण आपणा ॥१२॥
येथें सद्नुरु अपेक्षा । अवश्य लागे त्या साधका ।
मग सुरवी होतो देरवा । परोपरी आठवी ॥१३॥
साधु समागम नसतां । उपयोगा ना विप्तन्नता ।
अंध लोकां काठी देतां । कांहीं धरी अवसान ॥१४॥
परी पुढें डोळे नसतां । मार्ग दिसेना तत्वता ।
रोगाविष्टा जर्जरता । होतां गती नये ती ॥१५॥
मग तो काठी घेऊनि उठे । उठूनि मग तो उभा ठे ।
चाल-ण्याची तजवीज पडे । वांकड विंचुका चालतो ॥१६॥
बाळक जैसा अनु-क्रमें । कुसी उपडा गोडामगे ।
उंभराचा चढतां परमे । भिती धरूनी उभा ठे ॥१७॥
तैसी परी साधकाची । करितां साधनाची साची ।
होये तेथें सद्नु-रुची । गरज लागे ॥१८॥
व्यास वसे सभ्या पाशी । कारणदेह आयि-त्यासी ।
गांठ पडतां नारदासी । साक्षात्कारी झाला तो ॥१९॥
शद्वानु-विद्ध समाधीस । अंगिकारी सावकाश ।
तरीच केले ते सायास । सफळ होती साधकां ॥२०॥
न कळे आपणा आपण । ऐसें म्हणतां कळतो पण ।
न कळे ऐसें तें नेणणें । तेंही मज भासलें ॥२१॥
नाहीं मी जें कां कल्पिलें । तेही मज पुढें असे ठेले ।
शुन्य साक्षित्व मी भलें । केलें कैसें जाणावें ॥२२॥
मज मी न कळे ऐसें म्हणतां । आपण आहे गा तत्वता । तोचि आपुली आपण होतां । संकट पडे तयासी ॥२३॥
मी हें किती सांगों आतां । जाऊनि पुसा सद्नुरुनाथा । शास्त्र निर्णय करितां । आहे नाहीं न ठरे ॥२४॥
सत्त असत्त सदसत्त । भिन्न अभिन्न न कळत । सभाग्य निर्भाग्य म्हणत । उभयरूप नव्हे तें ॥२५॥
वैष्णवांसी शरण जावें । कारणदेह निरसावे । महाकारणीं पडावें । तेंचि ऐका सांगतों ॥२६॥

इति श्रीलघुआत्ममथने गुरु शिष्य कथने कारणदेह निवारण चतुर्थपद समाप्त:

॥ श्रीरामचंद्रापर्ण मस्तु ॥