काव्यरचना - उद्योग

१.
मानवा उद्योग अनेक आहेत ॥ ब-यावाईटांत ॥ काळ जातो ॥१॥
आपहितासाठी उद्योग करीती ॥ मार्ग दावीताती ॥ संतानास ॥२॥
त्यापैकी आळशी दुष्ट दुराचारी ॥ जन वैरी करी ॥ सर्व काळ ॥३॥
जसा ज्याचा धंदा तशीं फळें येती ॥ सुखदु:ख होती ॥ जोती म्हणे ॥४॥
२.
सत्य उद्योगानें रोग लया जाती ॥ प्रकृती ती होती बळकटा ॥१॥
उल्हासीत मन झटे उद्योगास ॥ भोगी संपत्तीस ॥ सर्वकाळ ॥२॥
सदाचार सौख्य त्याची सेवा करी ॥ शांतता ती बरी ॥ आवडीनें ॥३॥
नित्य यश देई त्याच्या उद्योगास ॥ सुख सर्वत्रांस ॥ जोती म्हणे ॥४॥
३.
उद्योग जो करी दीनबंधूंसाठीं ॥ ममता ती पोटी ॥ मानवाच्या ॥१॥
विद्या सर्वा देई सद्‍गुणाची हाव ॥ करी नित्य कींव ॥ अज्ञान्याची ॥२॥
थकल्या भागल्या दीना साह्य करीं ॥ उद्योगास सारी ॥ जपूनीयां ॥३॥
त्याच्या उद्योगास नित्य यश देई ॥ जगा सुख देई ॥ जोती म्हणे ॥४॥
४.
सर्व दुर्गुणांचा आळस हा पिता ॥ बाळपणीं कित्ता ॥ मुलीमुलां ॥१॥
तरुणपणांत दुर्गूणी संसारीं ॥ वृद्वपणीं करी ॥ हाय हाय ॥२॥
उद्योगा सोडूनी कलाल बनती ॥ शिव्याश्राप देती ॥ जनामाजी ॥३॥
आळशास सुख कधींच होईना ॥ शांतता पावेना ॥ जोती म्हणे ॥४॥
५.
धनाढय आळशी जुव्वेबाज होती ॥ चोरुन खेळती ॥ एकीकडे ॥१॥
डाव जिंकितांच बक्षीसें वेश्यांस ॥ खाऊ चोंबडयांस ॥ सर्व काळ ॥२॥
द्रव्य हरतांच शेतावर पाळी ॥ सर्व देई बळी ॥ घरासह ॥३॥
सर्व ऋतुमध्यें फिरे नंगा भुका ॥ मारीतसे हांका ॥ पोटासाठी ॥४॥
आळशाचा धंदा नि:संग बा होती ॥ भिकेस लागती ॥ जोती म्हणे ॥५॥
६.
आळशांचा धंदा उद्योग करीती ॥ दुकान मांडिती ॥ सोरटीचें ॥१॥
नांवनिशी नाही पैश देई त्यांची ॥ आदा आढाव्याची ॥ देत नाहीं ॥२॥
उचल्याचे परी मुढास नाडीती ॥ तमाशा दावीती ॥ उद्योग्यास ॥३॥
अशा आळशाची शेवटीं फजीती ॥ धूळमाती खाती ॥ जोती म्हणे ॥४॥
७.
रोजगारासाठी पैसा नसे गांठीं ॥ अज्ञान्यास गांठी ॥ नफा हल ॥१॥
शअर घेणा-यास गळीं भाल दोरी ॥ पावतींत सारी ॥ जडीबुट्टी ॥२॥
पशे बुडाल्यास नाहीं त्यास दाद ॥ सुका आशीर्वाद ॥ भटासाठीं ॥३॥
उचल्याच्या परी खिसे कातरीती ॥ तोंड लपवीती ॥ जोती म्हणे ॥४॥
८.
शेअरमाकिटांत खप कागदाचा ॥ नफा दलालाचा ॥ बुड धन्य ॥१॥
शेअरकागदास पाहूनी रडती ॥ शिव्याशाप देती ॥ योजी त्यास ॥२॥
शेअर व्यापाराचा जळो तो उद्योग ॥ होऊनी नि:संग ॥ मुढा लुटी ॥३॥
आळशाचा खरा नित्य हाच धंदा ॥ दुरुनच वंदा ॥ जोती म्हणे ॥४॥
९.
सधन जगांत मारुनियां गप्पा ॥ देई व्यर्थ थापा ॥ पैसा लूट ॥१॥
द्रव्यलोभासाठीं शेतास काढीती ॥ जल हाटवीती ॥ सागराचें ॥२॥
जगामधीं ठक धनवान होती ॥ दिवाळे काढीती ॥ अखेरीस ॥३॥
त्याच्या संगतीनें द्रव्यहीन होती ॥ प्राणास मुकती ॥ जोती म्हणे ॥४॥
१०.
शेअर्स काढून उद्योग काढण ॥ हिशेब ठेवणें ॥ रोजकीर्द ॥१॥
खतावणी सर्व बिनचुक ठेवी ॥ नफातोटा दावी ॥ शोधी त्यास ॥२॥
जामीन देऊन नितीने वर्तावें ॥ सर्वां वांचवावें ॥ अब्रूमध्यें ।३॥
शेअर्स विकु गेल्या कांहीं नफा व्हावा ॥ जगा दाखवावा ॥ जोती म्हणे ॥४॥
११.
आळशाचा धंदा उद्योग काढीती ॥ भिंतीस फोडीती ॥ मध्यरात्रीं ॥१॥
जाईल तितकी चोरी ते करीती ॥ मुकाटयानें जाती ॥ घरांतून ॥२॥
दुष्ट नष्ट गूण अंगीं जडताती ॥ सर्पवत होती ॥ जगा त्रास ॥३॥
त्यांच्या उद्योगास येत नाहीं यश ॥ रागावतो ईश ॥ जोती म्हणे ॥४॥