मीमांसा

{ mīmāṃsā }

हिन्दी (hindi) WN

 noun  अनुमान और तर्क-वितर्क से यह निश्चय करने की क्रिया कि कोई बात वास्तव में कैसी हो   Ex. वह काव्य मीमांसा में लगा हुआ है ।

HYPERNYMY:

अमूर्त वस्तु

HYPONYMY:

इच्छाफल

ONTOLOGY:

शारीरिक कार्य (Physical) ➜ कार्य (Action) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben সারসঙ্কলন

guj મીમાંસા

mal ആറ് ദര്ശ്നങ്ങളില്‍ ഒന്ന്

mni ꯅꯩꯅꯕ

tel విశ్లేషణ

urd تجزیاتی تعین

   See : विवेचन, मीमांसाशास्त्र

A dictionary, Marathi and English

   of religion and devotion, including also moral and legal obligations. The second part, or उत्तरमीमांसा, is the same as the Vedánt, founded on the ज्ञानकांड or theological portion of the Vedas, and treating of the spiritual worship of the divinity as the substance of the universe. 2 Investigation of truth, research, study.

Aryabhushan School Dictionary

  f  A philosophical system of the Hindus. Research.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

 ना.  चिकित्सा , सखोल चर्चा .

मराठी (Marathi) WN

 noun  षड्दर्शनांपैकी पाचवे दर्शन   Ex. मीमांसेचे पूर्वमीमांसा व उत्तरमीमांसा असे दोन भाग आहेत

HOLO MEMBER COLLECTION:

षड्दर्शन

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

मीमांसाशास्त्र

Wordnet:

ben মীমাংসাশাস্ত্র

guj મીમાંસાશાસ્ત્ર

hin मीमांसाशास्त्र

kas میٖمانٛسا شاسترٛ , میٖمانٛسا , میٖمانٛسا دَرشُن

kok मिमांसाशास्त्र

ori ମୀମାଂସାଶାସ୍ତ୍ର

pan ਮੀਮਾਸਾਸ਼ਾਸ਼ਤਰ

san मीमांसा

urd ميمانساشاستر , میمانسادرشن , میمانسا فلسفہ

   See : विवेचन

महाराष्ट्र शब्दकोश

  स्त्री. 
   षड्दर्शनांपैकीं पांचवें दर्शन ; याचे दोन भाग आहेत - पूर्वमीमांसा व उत्तरमीमांसा किंवा वेदांत . पहिल्यामध्यें कर्मकांड व दुसर्‍यांत ज्ञानकांड विवेचिलें आहे .
   चर्चापूर्वक जाणण्याची इच्छा ; खोल विचार ; चिकित्सा . [ सं . मान = चौकशी करणें ] मीमांसक - पु . कर्मकांडवादी जैमिनीचे अनुयायी . मीमांसक मार्ग - पु . कर्मकांड . ह्या प्राचीन कर्मकांडास पुढें मीमांसकमार्ग असें नांव मिळालें . - गीर २८८ .

नेपाली (Nepali) WN

 noun  अनुमान र तर्क-वितर्कद्वारा के निश्चय गर्ने क्रिया भने कुनै कुरा वास्तवमा कस्तो हुन्छ   Ex. ऊ काव्य मीमांसामा लागेको छ

HYPERNYMY:

अमूर्त वस्तु

ONTOLOGY:

शारीरिक कार्य (Physical) ➜ कार्य (Action) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

निष्पत्ति

Wordnet:

ben সারসঙ্কলন

guj મીમાંસા

mal ആറ് ദര്ശ്നങ്ങളില്‍ ഒന്ന്

mni ꯅꯩꯅꯕ

tel విశ్లేషణ

urd تجزیاتی تعین

   See : विवेचन

A Sanskrit English Dictionary

मीमांसा  f.  f. profound thought or reflection or Consideration, investigation, examination, discussion, [ŚBr.]; [TĀr.]
काव्य-म्°   theory ( cf.)

ROOTS:

काव्य म्°

   ‘examination of the Vedic text’, N. of one of the 3 great divisions of orthodox Hindū philosophy (divided into 2 systems, viz. the पूर्व-मीमांसा or कर्म-मीमांसा by जैमिनि, concerning itself chiefly with the correct interpretation of Vedic ritual and text, and usually called the मीमांसा; and the उत्तर-मीमांसा or ब्रह्म-मीमांसा or शारीरक-मीमांसा by बादरायण, commonly styled the वेदान्त and dealing chiefly with the nature of ब्रह्म or the one universal Spirit), [IW. 46; 98 &c.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

मीमांसा [mīmāṃsā]   [मान्-विचारे स्वार्थे सन् अ]
   Deep reflection, inquiry, examination, investigation; अथातो व्रतमीमांसा [Bṛi. Up.1.5.21;] रसगङ्गाधरनाम्नीं करोति कुतुकेन काव्य- मीमांसाम् R. G.; सैषा आनन्दस्य मीमांसा भवति Tait. Up.; so दत्तक˚, अलंकार˚ &c.
  N. N. of one of the six chiefdarśanas or systems of Indian philsophy. (It was originally divided into two systems: the पूर्वमीमांसा or कर्ममीमांसा founded by Jaimini, and the उत्तरमीमांसा or ब्रह्ममीमांसा ascribed to Bādarāyaṇa; but the two systems have very little in common between them, the first concerning itself chiefly with the correct interpretation of the ritual of the Veda and the settlement of dubious points in regard to Vedic texts; and the latter dealing chiefly with the nature of Brahman or the Supreme Spirit. The पूर्वमीमांसा is, therefore, usually, styled only मीमांसा or the Mīmāṁsā, and the उत्तर- मीमांसा, वेदान्त which, being hardly a sequel of Jaimini's system, is now considered and ranked separately.) मीमांसाकृतमुन्ममाथ सहसा हस्ती मुनिं जैमिनिम् [Pt.2.34.] -Comp.
-कारः, -कृत्  m. m. N. of Jaimini.
-मांसल a.  a. fat with Mīmāṁsā (a satirical term meaning 'dull'); अहो मन्दस्य मीमांसाश्रमहानिर्विजृम्भते । मीमांसामांसलं चेतः कथमित्थं प्रमाद्यति ॥ Āgama [Pr.]
-मांसलप्रज्ञः   one whose intellect is fattened on the Mīmāṁsā philosophy (a term of ridicule); ब्रूथ च स्वयं, मीमांसामांसलप्रज्ञाः, ताम् [N.17.61.]
-सूत्रम्  N. N. of the 12 books of aphorisms by Jaimini.

Shabda-Sagara

मीमांसा  f.  ( -सा) One of the philosophical systems of the Hindus, or rather a two-fold system, the two parts of which form two of the six Darśhanas or schools of philosophy; the first part, the Pūrva Mīmānsā, or Mīmānś simply, originates with the Muni JAIMINĪ, and illustrates the Karma-kāṇḍa of the Vedas or the practical part, (the ritual,) of religion and devotion, including also moral and legal obligations. The second part, or Uttara Mīmāṃsā, ascribed to VYĀSA, is the same as the Vedānta, founded on the Jnāna-kāṇḍa, or theological portion of the Vedas, and treating of the spiritual worship of the Supreme Being or soul of the universe.
    E. मान् to seek knowledge, affs. अङ् and टाप्; the derivative takes the augment of the reduplicate form of the verb.

ROOTS:

मान् अङ् टाप्;

संस्कृतम् (Sanskrit) WN

 noun  हिन्दूनाम् एकं दर्शनशास्त्रम्।   Ex. पूर्वमीमांसायाः रचनाकारः जैमिनीऋषिः अस्ति।

HOLO MEMBER COLLECTION:

षड्दर्शनम्

ONTOLOGY:

मानवकृति (Artifact) ➜ वस्तु (Object) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

मीमांसादर्शनम्

Wordnet:

ben মীমাংসাশাস্ত্র

guj મીમાંસાશાસ્ત્ર

hin मीमांसाशास्त्र

kas میٖمانٛسا شاسترٛ , میٖمانٛسا , میٖمانٛسا دَرشُن

kok मिमांसाशास्त्र

mar मीमांसा

ori ମୀମାଂସାଶାସ୍ତ୍ର

pan ਮੀਮਾਸਾਸ਼ਾਸ਼ਤਰ

urd ميمانساشاستر , میمانسادرشن , میمانسا فلسفہ

 noun  सूक्ष्मं निरीक्षणम्।   Ex. गीतायाः वेदानां पुराणानां च मीमांसया प्राप्तः अयं सारः।

ONTOLOGY:

कार्य (Action) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

asm মন্থন

guj મંથન

kan ಮಂಥನ

kas تحقیٖق

kok मंथन

mni ꯀꯨꯞꯊꯅ꯭ꯅꯩꯅꯕ

nep मन्थन

ori ମନ୍ଥନ

pan ਅਧਿਐਨ

tel అవగాహన

urd رائےمشورہ , رجوع , صلاح ومشورہ

 noun  तर्कानुमानादीना कृता व्याख्या।   Ex. सः काव्यस्य मीमांसां करोति।

HYPERNYMY:

अमूर्तवस्तु

HYPONYMY:

इच्छाफलम्

ONTOLOGY:

शारीरिक कार्य (Physical) ➜ कार्य (Action) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

Wordnet:

ben সারসঙ্কলন

guj મીમાંસા

mal ആറ് ദര്ശ്നങ്ങളില്‍ ഒന്ന്

mni ꯅꯩꯅꯕ

tel విశ్లేషణ

urd تجزیاتی تعین

   See : अन्वेषणम्, विवेचनम्