पूर्ण [pūrṇa] p.p. p. p. p. [पुर्-क्त नि˚]
Filled, filled with, full of; opt. in comp; तं तथा कृपयाविष्टमश्रुपूर्णाकुलेक्षणम्
[Bg.2.1;] so शोक˚, जल˚ &c.
Whole, full, entire, complete; पूर्णमदः पूर्णमिदं पूर्णात् पूर्णमुदच्यते Īśop.1; अपूर्णमेकेन शतक्रतूपमः
[R.3.38.] Fulfilled, accomplished.
Ended, completed.
Past, elapsed.
Satisfied, contented.
Full-sounding, sonorous.
Strong, powerful.
Selfish, or self-indulgent.
Drawn, bent (as a bow) आकर्णपूर्णै- रहनदाक्षेपैराहतं पुनः
[Bhāg.8.11.1.] Allpervading; पूर्णमप्रवर्तीति वा अहमेतमुपास
[Bṛi. Up.2.1.5;] [Mb.14.2.28.] र्णा An epithet of the fifteenth digit of the moon.
N. N. of the fifth, tenth, and fifteenth lunar days ortithis.
-र्णम् Ved.
Abundance, plenty.
Water.-Comp.
-अङ्कः an integer.
-अञ्जलिः two handfuls.-अभिलाष a. satisfied, contented.
-अभिषिक्ताः a particular sect of the Śāktas.
-अभिषेकः a kind of अभिषेकः known in tantraśāstra as belonging to कौलपन्थ.
-अमृता epithet of the sixteenth digit of the moon.
-अवतारः N. N. of the fourth, seventh and eighth incarnations of Viṣṇu.
आनकम् a drum.
the sound of a drum.
a vessel.
a moon-beam.
= पूर्णपात्र q. v.; (sometimes read पूर्णालक also).
-आनन्दः the Supreme Being.-आश a. one whose all desires are fulfilled; पूर्णाशा बहवः कृता वितरणैर्येन त्वया याचकाः
-आहुतिः f. f. an offering made with a full ladle; पूर्णाहुतिभिरापूर्णास्त्रिभिः पूर्यन्ति तेजसा
[Mb.14.2.28.] -इन्दुः the full moon.
-उत्सङ्ग a. a. far advanced in pregnancy.
-उपमा a full or complete simile, i. e. one in which the four requisites उपमान, उपमेय, साधारणधर्म and उपमाप्रतिपादक are all expressed; (opp. लुप्तोपमा); e. g. अम्भोरुहमिवाताम्नं मुग्धे करतलं तव; see K. P.1 under उपमा.
-ककुद a. a. full-humped.
-काम a. a. one whose desires are fulfilled, satisfied, contented. (-मः) N. of the Supreme Being.
कुम्भः a full jar.
a vessel full of water; (placed at the door as an auspicious mark); पूर्णकुम्भौ चक्रवाकानुकारौ पयोधरौ
[DK.1.1.] a particular mode of fighting; बाहुपाशादिकं कृत्वा पादाहत- शिरावुभौ । उरोहस्तं ततश्चक्रे पूर्णकुम्भौ प्रयुज्य तौ ॥
[Mb.2.23.14] (com. ग्रथिताङ्गुलिभ्यां हस्ताभ्यां पदशिरसः पीडनं पूर्णकुम्भः).
a hole (in a wall) of the shape of a water-jar; तदत्र पक्वेष्टके पूर्णकुम्भ एव शोभते
[Mk.3.] -पर्वेन्दु f. f. the day of full moon.
पात्रम् a full cup or jar.
a cup-ful.
a measure of capacity (equal to 256 handfuls); (अष्टमुष्टि भवेत् किञ्चित् किञ्चिदष्टौ तु पुष्कलम् । पुष्कलानि तु चत्वारि पूर्णपात्रं प्रचक्षते ॥); पूर्णपात्रमयीमाहुः पाकयज्ञस्य दक्षिणाम्
[Mb.12.6.38.] a vessel (or a box or basket) filled with valuable things (such as clothes, ornaments &c.) and scrambled for by servants or relatives on festive occasions or distributed as presents; hence, the word is often used to denote 'a present made to one who brings a happy news'; कदा मे तनयजन्ममहोत्सवानन्दनिर्भरो हरिष्यति पूर्णपात्रं परि- जनः
[K.62,7,73,165;] सखीजनेनापह्रियमाणपूर्णपात्रम 299; तत् कामं प्रभवति पूर्णपात्रवृत्त्या स्वीकर्तुं मम हृदयं च जीवितं च
[Māl. 4.1;] किं पूर्मपात्रस्य न पात्रमासीत् Rām. champū. (पूर्णपात्र is thus defined: हर्षादुत्सवकाले च यदलंकारांशुकादिकम् । आकृष्य गृह्यते पूर्णपात्रं स्यात् पूर्णकं च तत् ॥ or वर्धापकं यदानन्दादलंकारा- दिकं पुनः ॥ आकृष्य गृह्यते पूर्णपात्रं पूर्णानकं च तत् ॥ Hārāvalī).
a vessel full of rice presented to the priests at the end of the sacrifice.
-प्रज्ञ a. a. one whose prajñā is fully developed.
-ज्ञः N. N. of Madhava, the founder of a kind of Vaiṣṇava cult.
-बी (वी) जः the citron. -मानसa. contented.
-मास् m. m.
the sun.
the moon. (-f.) the day of full moon.
मासः the moon.
a monthly sacrifice performed on the day of full moon; (comprising the आग्नेय, अग्नीषोमीय and उपांशुयाज sacrifices); कानि पुनर्दर्शपूर्णमासशब्दकानि । येषां वचने पौर्णमासीशब्दोऽमावास्य- शब्दो वा आग्नेयादीनि तानि ॥ ŚB. on
[MS.4.4.34.] -मासी the day of full moon.
-रथः a complete warrior.
-वपुस् a. a. full (the moon).
-होमः = पूर्णाहुतिः q. v.