|
To LAY , v. a.
(Place, set) धा (c. 3. दधाति, धातुं), निधा, आधा, न्यस् (c. 4. -अस्यति -असितुं), स्था in caus. (स्थापयति -यितुं), निविश् (c. 10. -वेशयति -यितुं), आरुह् in caus. (-रोपयति -यितुं), ऋ in caus. (अर्प-यति -यितुं), दा (c. 3. ददाति, दातुं), धृ (c. 1. धरति, धर्त्तुं), कृ;
‘he lays the cup on the ground,’ पात्रं भूमौ निदधाति or न्यस्यति;
‘he lays the goat on his shoulders,’ छागं स्कन्धे or स्कन्धेनकरोति;
‘lay your hand on my shoulder,’ मत्स्कन्धे हस्तं देहि. —
(Place in order) विन्यस्, विधा, संविधा, प्रतिविधा, विरच् (c. 10. -रचयति -यितुं), क्रमेण स्था. —
(Beat down) पत् (c. 10. पातयति-यितुं), निपत्. —
(Spread) आस्तॄ (c. 9. -स्तृणाति, c. 5. -स्तृणोति-स्तरितुं -रीतुं), विस्तॄ;
‘to lay snares,’ जालं विस्तॄ;
‘he lays sacred grass over the ground,’ भूमिं कुशैर् आस्तृणाति. —
(Spread on a surface) लिप् (c. 6. -लिम्पति, लेप्तुं) with acc. and instr. c. —
(Still, quiet, calm) शम् (c. 10. शमयति -यितुं), प्रशम्, उपशम्, सान्त्व् or शान्त्व् (c. 10. सान्त्वयति -यितुं), अभिशान्त्व्,परिशान्त्व्. —
(Lay a wager) पण् (c. 1. पणते -णितुं), विपण्,निक्षिप् (c. 6. -क्षिपति -क्षेप्तुं), पणं कृ, प्रतिज्ञां कृ. —
(Lay eggs) अण्डानि सु (c. 2. सूते, c. 4. सूयते, सोतुं) or प्रसु. —
(Lay the blame) कस्मिंश्चिद् दोषम् आरुह् or क्षिप्, दोषारोपण कृ, दोषप्रसङ्गं कृ. —
(Apply) आधा, न्यस्, संयुज् (c. 10. -योजयति -यितुं), ऋ in caus. —
(Impose) न्यस्, निविश्, नियुज्, आरुह् in caus. —
(Lay a command) आदेशं कृ, आज्ञां कृ, जियुज्. —
(Lay an ambush) पराक्रमणार्थं सैन्यम् निभृते स्था in caus. —
(Lay a plot, scheme) कपटप्रबन्धं कृ, सङ्कल्पं कृ, उपायं प्रचिन्त् (c. 10. -चिन्तयति -यितुं) or घट् (c. 1. घटते -टितुं) or विधा or प्रयुज्. —
(Lay siege) परिवेष्ट् (c. 1. -वेष्टत -ष्टितुं), रुध् (c. 7. रुणद्धि, रोद्धुं), अवरुध्, उपरुध्. —
(Lay waste) उपद्रु (c. 1. -द्रवति -द्रोतुं), उपप्लु (c. 1. -प्लवते -प्लोतुं), बाध् (c. 1. बाधते -धितुं), प्रबाध्, परिबाध्, निर्दह् (c. 1. -दहति -दग्धुं), दह्, निर्जनीकृ. —
(Lay aside) न्यस्, सन्न्यस्, त्यज् (c. 1. त्यजति,त्यक्तुं), परित्यज्, सन्त्यज्, हा (c. 3. जहाति, हातुं), अपहा, उत्सृज् (c. 6. -सृजति -स्रष्टुं), उज्झ् (c. 6. उज्झति -ज्झितुं), प्रोज्झ्, अवहृ (c. 1. -हरति-हर्त्तुं), अवमुच् (c. 6. -मुञ्चति -मोक्तुं);
‘one who has laid aside his anger,’ अस्तकोपः -पा -पं. —
(Lay before) प्रसृ (c. 10. -सार-यति -यितुं), निविद् (c. 10. -वेदयति -यितुं), उपन्यस्, ऋ in caus. —
(Lay by) सन्न्यस्, परिरक्ष् (c. 1. -रक्षति -क्षितुं), रक्ष्, निधा, निधिंकृ;
‘he lays by the food left by the crows,’ काकेभ्यः शिष्टंमांसं रक्षति. —
(Lay down, deposit) न्यस्, उपन्यस्, प्रतिन्यस्, निक्षिप्,निधा, अवधा, न्यासीकृ. —
(Lay down, give up) त्यज्, परित्यज्,विमुच्, विहा. —
(Lay down, put down, cause to lie down) निधा, शी (c. 10. शाययति -यितुं), उपविश्, निविश्. — (Lay one's self down) शी (c. 2. शेते, शयितुं), संविश् (c. 6. -विशति -वेष्टुं), शयनं कृ. —
(Lay hold of) ग्रह् (c. 9. गृह्लाति, ग्रहातुं), परिग्रह, सङ्ग्रह्, हस्तेन ग्रह्, धृ (c. 1. धरति, धर्त्तुं), हस्तेन धृ. —
(Lay in) सङ्ग्रह्, सङ्ग्रहं कृ, सञ्चयं कृ, पर्य्याहारं कृ, सञ्चि (c. 5. -चिनोति -चेतुं);
‘lay in a store of grain,’ धान्यसङ्ग्रहं कृ. —
(Lay on) पत् (c. 10. पातयति -यितु), प्रयुज्, नियुज्, ऋ in caus.;
‘lay on blows,’ दण्डं पत्. —
(Lay open) विवृ (c. 5. -वृणोति -णुते -वरितुं -रीतुं), अपवृ,प्रकाश् (c. 10. -काशयति -यितुं), विकाश्, प्रकटीकृ, व्यक्तीकृ. —
(Lay out money, expend) व्यय् (c. 10. व्यययति -यितुं, rt. इ), व्ययीकृ,विनियुज् (c. 7. -युंक्ते -योक्तुं), उपयुज्. —
(Lay out, display) प्रसृ (c. 10. -सारयति -यितुं), प्रकाश्, प्रकटीकृ. —
(Lay out, dispose in order) विन्यस्, विरच्, सुपर्य्याप्तं -प्तां कृ, परिकॢप् (c. 10. -कल्पयति-यितुं), क्रमेण स्था. — (Lay one's self out) आत्मानं चेष्ट् (c. 1. चेष्टते -ष्टितुं), यत् (c. 1. यतते -तितुं), यत्नं कृ. —
(Lay out, spread out) आस्तॄ, विस्तॄ. —
(Lay to a ship) नौगतिरोधं कृ. —
(Lay up) निधा (c. 3. or c. 10. -धापयति -यितुं). See LAY BY, LAY IN.
‘A king should lay up treasure,’ राज्ञा निधिर् निधातव्यः. —
(To be laid up) रोगोपहतत्वात् शयनाद् उत्थातुं or शयनगृहाद्निर्गन्तुम् अक्षमः -मा भू. —
(Lay the dust) मार्गरेणुं सिच् (c. 6. सिञ्चति, सेक्तुं) or संसिच्. —
(Lay down life) प्राणान् त्यज् or मुच् or न्यस्.
ROOTS: धादधातिधातुंनिधाआधान्यस्अस्यतिअसितुंस्था(स्थापयतियितुं)निविश्वेशयतियितुंआरुह्(रोपयतिऋ(अर्पयतिदाददातिदातुंधृधरतिधर्त्तुंकृपात्रंभूमौनिदधातिन्यस्यतिछागंस्कन्धेस्कन्धेनकरोतिमत्स्कन्धेहस्तंदेहिविन्यस्विधासंविधाप्रतिविधाविरच्रचयतिक्रमेणपत्पातयतिनिपत्आस्तॄस्तृणातिस्तृणोतिस्तरितुंरीतुंविस्तॄजालंभूमिंकुशैर्आस्तृणातिलिप्लिम्पतिलेप्तुंशम्शमयतिप्रशम्उपशम्सान्त्व्शान्त्व्सान्त्वयतिअभिशान्त्व्परिशान्त्व्पण्पणतेणितुंविपण्निक्षिप्क्षिपतिक्षेप्तुंपणंकृप्रतिज्ञांअण्डानिसुसूतेसूयतेसोतुंप्रसुकस्मिंश्चिद्दोषम्क्षिप्दोषारोपणदोषप्रसङ्गंसंयुज्योजयतिनियुज्आदेशंआज्ञांजियुज्पराक्रमणार्थंसैन्यम्निभृतेकपटप्रबन्धंसङ्कल्पंउपायंप्रचिन्त्चिन्तयतिघट्घटतेटितुंप्रयुज्परिवेष्ट्वेष्टतष्टितुंरुध्रुणद्धिरोद्धुंअवरुध्उपरुध्उपद्रुद्रवतिद्रोतुंउपप्लुप्लवतेप्लोतुंबाध्बाधतेधितुंप्रबाध्परिबाध्निर्दह्दहतिदग्धुंदह्निर्जनीकृसन्न्यस्त्यज्त्यजतित्यक्तुंपरित्यज्सन्त्यज्हाजहातिहातुंअपहाउत्सृज्सृजतिस्रष्टुंउज्झ्उज्झतिज्झितुंप्रोज्झ्अवहृहरतिहर्त्तुंअवमुच्मुञ्चतिमोक्तुंअस्तकोपपापंप्रसृसारनिविद्वेदयतिउपन्यस्परिरक्ष्रक्षतिक्षितुंरक्ष्निधिंकाकेभ्यशिष्टंमांसंरक्षतिप्रतिन्यस्अवधान्यासीकृविमुच्विहाशीशाययतिउपविश्शेतेशयितुंसंविश्विशतिवेष्टुंशयनंग्रह्गृह्लातिग्रहातुंपरिग्रहसङ्ग्रह्हस्तेनसङ्ग्रहंसञ्चयंपर्य्याहारंसञ्चिचिनोतिचेतुंधान्यसङ्ग्रहंयितुदण्डंविवृवृणोतिणुतेवरितुंअपवृप्रकाश्काशयतिविकाश्प्रकटीकृव्यक्तीकृव्यय्व्यययतिइव्ययीकृविनियुज्युंक्तेयोक्तुंउपयुज्सारयतिसुपर्य्याप्तंप्तांपरिकॢप्कल्पयतिआत्मानंचेष्ट्चेष्टतेयत्यततेतितुंयत्नंविस्तॄनौगतिरोधंधापयतिराज्ञानिधिर्निधातव्यरोगोपहतत्वात्शयनाद्उत्थातुंशयनगृहाद्निर्गन्तुम्अक्षममाभूमार्गरेणुंसिच्सिञ्चतिसेक्तुंसंसिच्प्राणान्मुच्
To LAY , v. n.
(Produce eggs) अण्डानि सु (c. 2. सूते, c. 4. सूयते,सोतुं) or प्रसु or जन् (c. 10. जनयति -यितुं) or प्रजन् (c. 4. -जायते-जनितुं) or उत्पद् (c. 10. -पादयति -यितुं).
ROOTS: अण्डानिसुसूतेसूयतेसोतुंप्रसुजन्जनयतियितुंप्रजन्जायतेजनितुंउत्पद्पादयति LAY , s.
(Stratum, layer) स्तरः, आस्तरणं, आस्तरः, फलकः -कं, पुटः. —
(Song) गीतं, गानं, कविता, काव्यं.
ROOTS: स्तरआस्तरणंआस्तरफलककंपुटगीतंगानंकविताकाव्यं LAY , a.
(Not clerical) गृहस्थवर्गसम्बन्धी -न्धिनी -न्धि (न्), गृहस्थी-स्थिनी -स्थि (न्), गार्हस्थिकः -की -कं, पुरोहितवर्गभिन्नः -न्ना -न्नं,पौरोहित्यभिन्नः -न्ना -न्नं, धर्म्मपदस्थभिन्नः -न्ना -न्नं, धर्म्मपदस्थातिरिक्तः -क्ता-क्तं, सामान्यलोकसम्बन्धी &c., साधारणलोकसम्बन्धी &c., धर्म्माधिकार-दीक्षाहीनः -ना -नं, अजातधर्म्माधिकारदीक्षः -क्षा -क्षं.
ROOTS: गृहस्थवर्गसम्बन्धीन्धिनीन्धि(न्)गृहस्थीस्थिनीस्थिगार्हस्थिककीकंपुरोहितवर्गभिन्नन्नान्नंपौरोहित्यभिन्नधर्म्मपदस्थभिन्नधर्म्मपदस्थातिरिक्तक्ताक्तंसामान्यलोकसम्बन्धीसाधारणलोकसम्बन्धीधर्म्माधिकारदीक्षाहीननानंअजातधर्म्माधिकारदीक्षक्षाक्षं LAY , a.व्यवहारिकः -की -कं. LAYMAN, व्यवहारीm.
ROOTS: व्यवहारिककीकंव्यवहारी
|