वृत्तिः [vṛttiḥ] f. f. [वृत्-क्तिन्]
Being, existence.
Abiding, remaining, attitude, being in a particular state; as in विरुद्धवृत्ति, विपक्षवृत्ति &c.
State, condition; त्रयीं तिस्रो वृत्तीस्त्रिभुवनमथो त्रीनपि सुरान्
[Śiva-mahimna 27.] Action, movement, function, operation; शतैस्तमक्ष्णामनिमेषवृत्तिभिः
[R.3.43;] [Ku.3.73;] उत्पक्ष्मणोर्नयनयोरुपरुद्धवृत्तिम् (बाष्पम्)
[Ś.4.] 15.
Course, method; विनयवारितवृत्तिः
[Ś.2.12.] Conduct, behaviour, course of conduct, mode of action; कुरु प्रियसखीवृत्तं सपत्नीजने
[Ś.4.18;] [Me.8;] वैतसी वृत्तिः, बकवृत्तिः &c.
Profession, occupation, business, employment, mode of leading life (often at the end of comp.); आश्रमांश्च यथासंख्यमसृजत् सहवृत्तिभिः
[Bhāg.3.12.41;] वार्धके मुनिवृत्तीनाम्
[R.1.8;] [Ś.5.6;] [Pt.3.126.] Livelihood, maintenance, means of subsistence or livelihood; oft. in com.; सिंहत्वमङ्कागतसत्त्ववृत्तिः
[R.2.38;] [Ś.7.12;] स्वयं- विशीर्णद्रुमपर्णवृत्तिता
[Ku.5.28;] (for the several means of subsistence, see
[Ms.4.4-6.] )
Wages, hire.
Cause of activity.
Respectful treatment; ब्रह्मचारिणः... आचार्ये प्राणान्तिकी च वृत्तिः
[Kau.A.1.3;] त्रिष्वप्रमाद्यन्नेतेषु त्रील्लँोकांश्च विजेष्यसि । पितृवृत्या त्विमं लोकं मातृवृत्त्या तथा परम् ॥
[Mb.12.18.8.] Gloss, commentary, exposition; सद्वृत्तिः सन्निबन्धना
[Śi.2.112;] काशिकावृत्तिः &c.
Revolving, turning round.
The circumference of a wheel or circle.
(In gram.) A complex formation requiring resolution or explanation.
The power or force of a word by which it expresses, indicates, or suggests a meaning; (these are three अभिधा, लक्षणा and व्यञ्जना q. q. v. v.); general character or force of a word; भ्रमयत भारती त उरुवृत्तिभिरुक्थजडान्
[Bhāg.1.87.36.] A style in composition (these are four; कौ(कै)शिकी, भारती, सात्वती and आरभटी q. q. v. v.); शृङ्गारे कैशिकी वीरे सात्वत्यारभटी पुनः । रसे रौद्रे च बीभत्से वृत्तिः सर्वत्र भारती । चतस्रो वृत्तयो ह्येताः सर्वनाठ्यस्य मातृकाः ॥
[S. D.] Customary allowance.
Manner of thinking. -Comp.
-अनुप्रासः a kind of alliteration; see
[K. P.9.] -अर्थम् ind. for the sake of subsistence; योऽध्यापयति वृत्यर्थमुपाध्यायः स उच्यते
[Ms.2.141.] -उपायः a means of subsistence; यजनाध्यापन- प्रतिग्रहा ब्राह्मणस्यैव वृत्त्युपायाः ŚB. on
[MS.12.4.36;] सर्वेषां ब्राह्मणो विद्याद् वृत्त्युपायान् यथाविधि
[Ms.1.2.] -कर्षित a. a. badly off or distressed for want of livelihood; क्षत्रियं चैव वैश्यं च ब्राह्मणो वृत्तिकर्षितौ [विमृयात्]
[Ms.8.411.] -चक्रम् the wheel of state; स्वामिसेवकयोरेवं वृत्तिचक्रं प्रवर्तते
[Pt.1.81.] -छेदः deprivation of the means of subsistence.
-पक्षः (Mīmāṁsā) the case of a complex formation; वृत्तिपक्षे च समासस्य नित्यत्वात् ŚB. on
[MS.1.6.4.] -भङ्गः, -वैकल्यम् want of a livelihood; वृत्तिभङ्गान्महीपालं त्यक्त्वा यान्ति सुसेवकाः
[Pt.1.153.] -भाज् a. a. doing usual things (good and evil); कर्तृता तदुपलम्भतोऽभवद्वृत्तिभाजि करणे यथ- र्त्विजि
[Śi.14.19.] -मूलम् provision for maintenance.-लाभः (in phil.) ascertainment of the concurrent.-हेतुः = वृत्तिमूलम् q. v.; न लोकवृत्तं वर्तेत वृत्तिहेतोः कथंचन
[Ms.4.11.] -स्थ a.
being in any state or employment.
well-conducted, of good behaviour. (-स्थः) a lizard, chameleon.