लाज

{ lājḥ }

हिन्दी (hindi) WN

See : प्रतिष्ठा, सराय, लज्जा

A dictionary, Marathi and English

Shame, modesty, sense of decency. 2 Bashfulness. 3 Honor, reputation, honorable standing. v ठेव, राख, संभाळ. 4 Shame, dishonor, disgrace; as नांवावर लाज आणणें -लावणें. लाज राखणें g. of o. To hide the shame of; to cover from shame or exposure. Pr. लाज नाहीं मना कोण्ही कांहीं म्हणा When Shame is extinct in the soul universal reproach is powerless. लाजें- काजें or लाजलज्जेनें By the force or at the impulse of shame; with some sense of shame. काजें is merely in reduplication of लाजें. Sometimes the nominative, लाजकाज, occurs, implying Shame or modesty in the general. v घर, बाळग, सोड, & सुट, जा, उड.

मराठी पर्यायी शब्दकोश

ना.  मर्यादा , लज्जा , विनय ;
ना.  खंत , टोचणी ( मनाला लागणारी ) शरम ;
ना.  भिडस्तपणा , भीड , संकोच ;
ना.  अब्रू , प्रतिष्ठा , मोठेपणा ,

मराठी (Marathi) WN

noun  ज्यामुळे मनुष्य इतरांशी बोलायला वा वागण्यात संकोचतो ती मनोवृत्ती   Ex. लाजेमुळे ती मान वर करू शकली नाही

ONTOLOGY:

गुण (Quality) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

लज्जा शरम

Wordnet:

asm লাজ

bd लाजिनाय

ben লজ্জা

guj તે મનોભાવ જે સ્વભાવત

hin लज्जा

kan ಲಜ್ಜೆ

kas شَرم

mal ലജ്ജ

nep लाज

ori ଲାଜ

pan ਸ਼ਰਮ

san लज्जा

tam வெட்கம்

tel సిగ్గు

urd شرم , عار , ندامت , پشیمانی , شرمندگی , ہچکچاہٹ , تکلف

महाराष्ट्र शब्दकोश

 स्त्री. 
लज्जा ; मर्यादा ; विनय .
भिडस्तपणा ; भीड ; संकोच .
प्रतिष्ठा ; मोठेपणा . ( क्रि० ठेवणे ; राखणे ; संभाळणे ). इच्छा पुरवील महाराजा । त्यासी लाज नामाची । - भूपाळी गणपतिची .
लांछन ; अपमान , अवहेलना . जसे - नांवावर लाज आणणे - लावणे .
शरम ; अपमान बेअब्रू याची मनाला टोंचणी ( अतिरेक दाखविण्यासाठी अनेकवचनी प्रयोग करतात ). दुसर्‍याच्या पुरुषाशी बेशरमपणाने बोलायला लाजा कशा नाही वाटत यांना ? - फाटक , नाट्यछटा ५ . [ सं . लज्जा ] म्ह० लाज नाही मना कोणी कांही म्हणा ( वाप्र . )
०काढणे   निर्लज्ज म्हणणे .
०झांकणे   राखणे अब्रू संभाळणे ; प्रतिष्ठा ठेवणे . आमची राखावी ती लाज । परंपरा हेंचि काज । - एकनाथ .
०लावणे   लाजविणे . त्याला विजय लाज लावि खरी । - मोकर्ण १७ . १ .
०वांटून   - अगदी निःसंग बनणे .
पिणे   - अगदी निःसंग बनणे .
०होणे   लज्जा वाटणे ; संकोच वाटणे ; अपमानाचा प्रसंग येणे . पतकरावास तर मोठी लाज झाली । - विवि ८ . १ . ८ . सामाशब्द -
०काज  स्त्री. ( सामा . ) लाज ; शरम ; नम्रपणा . ( क्रि० धरणे ; बाळगणे ; सोडणे ; सुटणे ; जाणे ; उडणे ).
०कोंबडा  पु. फार लाजाळू ; संकोची ; भिडस्त . आमचा मुलगा पंक्तीला लाजकोंबडा नाही .
०मर्यादा  स्त्री. मर्यादा ; विनय ; नम्रपणा ; [ लाज + मर्यादा ]
०लज्जा  स्त्री. लाजमर्यादा ; लज्जा ; लाज पहा . [ लाज + लज्जा ]
०लावणा   ण्या लाव्या वि . लाज आणणारा ; अब्रू घालविणारा हा बेटा वंशांत लाजलावणा निघाला । - बाळ २ . १६१ .
०वट वि.  लाजरा ; लज्जाशील ; भिडस्त ; नम्र . बायकांची जा . लाजवट असते . लाजट वि . लाजरा ; जरा भिडस्त . लाजणे अक्रि .
शरम वाटणे ; शरमिंदे होणे .
संकोच वाटणे ; भिडस्तपणाने दबकणे .
विनयी , मर्यादशील असणे .
( लाजाळू नांवाच्या वनस्पतीने ) अंगसंकोच करणे . [ लाज , लज्ज ] लाजरा - वि . लाजाळू ; लाजवट स्वभावाचा ; विनयशील . लाजरी - वि . स्त्री .
लाजाळू ( स्त्री . )
स्पर्श केला असतां जिची पाने मिटली जातात अशी ( वनस्पति ). लाजवणे , लाजविणे - उक्रि .
लाज आणणे ; लाज लावणे ; शरमिंधा करणे . कोणेकाचे वैगुण्य बाहेर काढून तो लाजेल असे करणे . काल तुम्हास बोलावयास विसरलो खरा , आतां ते काढून मला लाजवूं नका .
( गुणांत ) मागे टाकणे . तो असा दाता निघाला की ज्याने कर्ण लाजविला . लाजाळू - ळूं - स्त्रीन . थोड्या स्पर्शाने पाने मिटणारी वनस्पति ; लाजरी . लाजाळूं गाडीत ठेवले तर गाडी चालूं लागताच त्याची पाने मिटतात . - मराठी ६ . पु . ( १८७५ ) पृ . २२४ . लाजाळू - वि . लाजरा . [ सं . लज्जालु ] लाजिंद्रा - वि .
लज्जित . ओशाळा , मिंधा , या शब्दांप्रमाणे विशेषतः उपयोग .
लाजाळू . [ लाज ] लाजेकाजे - क्रिवि . लाजलज्जेने .

नेपाली (Nepali) WN

noun  त्यो मनोभाव जुन स्वभावगत अथवा सङ्कोच, दोष आदिका कारणले अर्काको छेउमा टाउको उठाउन वा बोल्न दिँदैन   Ex. लाजले उनले केही बोल्न सकिनन्

ONTOLOGY:

गुण (Quality) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

सङ्कोच धक

Wordnet:

asm লাজ

bd लाजिनाय

ben লজ্জা

guj તે મનોભાવ જે સ્વભાવત

hin लज्जा

kan ಲಜ್ಜೆ

kas شَرم

mal ലജ്ജ

mar लाज

ori ଲାଜ

pan ਸ਼ਰਮ

san लज्जा

tam வெட்கம்

tel సిగ్గు

urd شرم , عار , ندامت , پشیمانی , شرمندگی , ہچکچاہٹ , تکلف

noun  विफलताको कारणले हुने घोर निराशा   Ex. बारम्बार परीक्षामा असफल भएका कारण ऊ लाजले ग्रस्त भएकी छे

ONTOLOGY:

मनोवैज्ञानिक लक्षण (Psychological Feature) ➜ अमूर्त (Abstract) ➜ निर्जीव (Inanimate) ➜ संज्ञा (Noun)

SYNONYM:

कुण्ठा संकोच्

Wordnet:

guj કુંઠા

hin कुंठा

kan ಆಶಾಭಂಗ

kas پَریشانِ حال

mar नैराश्य

mni ꯅꯤꯡꯕ꯭ꯀꯥꯏꯕ

ori କୁଣ୍ଠା

tel నిరాశ

urd قنوطیت , یاسیت

A Sanskrit English Dictionary

लाज  f.  m. (or f( आ).) pl. fried or parched grain ( esp. rice grain), [VS.] &c. &c.
लाज  n.  n. the root of Andropogon Muricatus, [L.]

The Practical Sanskrit-English Dictionary

लाजः [lājḥ]   [लाज्-अच्] Wetted grain.
-जाः   (pl.) Parched or fried grain (f. also); (तम्) अवाकिरन् बाललताः प्रसूनै- राचारलाजैरिव पौरकन्याः [R.2.1;4.27;7.25;] [Ku.7.69,] 8.
-जम् = उशीर   q. v.; लाजोल्लापिकधूमाढ्यमुच्चप्राकारतोरणम् [Mb.5.191.21.] -Comp.
-पेयाः   rice-gruel.
-मण्डः   the scum of parched grain.

Shabda-Sagara

लाज  m.  ( -जः) Grain, wetted or sprinkled.
 n.  ( -जं) The root of the Andropogon muricatum.
 f.  ( -जा) or masc. plu. ( -जाः) Fried grain.
E. लाज् to fry, aff. अच् .

ROOTS:

लाज् अच् .