नारद उवाच -
पौरोहित्याय भगवान्वृतः काव्यः किलासुरैः ॥
शण्डामर्कौ सुतौ तस्य दैत्यराजगृहान्तिके ॥१॥
तौ राज्ञा प्रापितं बालं प्रह्लादं नयकोविदम् ॥
पाठयामासतुः पाठयानन्यांश्चासुरबालकान् ॥२॥
यत्तत्र गुरुणा प्रोक्तं शुश्रुवेऽनु पपाठ च ॥
न साधु मनसा मेने स्वपरासदृहाश्रमम् ॥३॥
एकदाऽसुरराट् पुत्रमङ्कमारोप्य पाण्डव ॥
पप्रच्छ कथ्यतां वत्स मन्यते साधु यद्भवान् ॥४॥
प्रल्हाद उवाच -
तात्साधु मन्येऽसुरवर्य देहिनां सदा समुद्विग्रधियामसदग्रहात् ॥
हित्वात्मपातं गृहमन्धकूपं वनं गतो यद्धरिमाश्रयेत ॥५॥
नारद उवाच -
श्रुत्वा पुत्रगिरो दैत्यः परपक्षसमाहिताः ॥
जहास बुद्धिर्बालानां भिद्यते परबुद्धिभिः ॥६॥
सम्यग्विधार्यतां बालो गुरुगेहे द्विजातिभिः ॥
विष्णुपक्षैः प्रतिच्छन्नैर्न भिद्येतास्य धीर्यथा ॥७॥
गृहमानीतमाहूय प्रह्लादं दैत्ययाजकाः ॥
प्रशस्य श्लक्ष्णया वाचा समपृच्छन्त सामभिः ॥८॥
वत्स प्रह्लाद भद्रं ते सत्यं कथय मा मृषा ॥
बालानति कुतस्तुभ्यमेष बुद्धिविपर्ययः ॥९॥
बुद्धिभेदः परकृत उताहो ते स्वतोऽभवत् ॥
भण्यतां श्रोतुकामानां गुरुणां कुलनन्दन ॥१०॥
प्रल्हाद उवाच -
स्वः परश्चेत्यसदग्राहः पुंसां यन्मायया कृतः ॥
विमोहितधियां दृष्टस्तस्मै भगवते नमः ॥११॥
स यदानुव्रतः पुंसां पशुबुद्धिर्विभिद्यते ॥
अन्य एष तथान्योऽहमिति भेदगता सती ॥१२॥
स एष आत्मा स्वपरेत्यबुद्धिर्भिर्दुरत्ययानुक्रमणो निरुप्यते ॥
मुह्यन्ति यद्वर्त्मनि वेदवादिनो ब्रह्मादयो ह्येष भिनत्ति मे मतिम् ॥१३॥
यथा भ्राम्यत्ययो ब्रह्मन्स्वयमाकर्षसन्निधौ ॥
तथा मे भिद्यते चेतश्चक्रपाणेर्यदृच्छया ॥१४॥
नारद उवाच -
एतावद्र्वाह्नणायोक्त्वा विरराम महामतिः ॥
तं निर्भर्त्स्याथ कुपितः स दीनो राजसेवकः ॥१५॥
आनीयतामरे वेत्रमस्माकमयशस्करः ॥
कुलाङ्गारस्य दुर्बुद्धेश्चतुर्थोऽस्योदितो दमः ॥१६॥
दैतेयचन्दनवने जातोऽयं कण्टकद्रुमः ॥
यन्मूलोन्मूलपरशोर्विष्णोर्नालायितोऽर्मकः ॥१७॥
इति तं विविधोपायैर्भीषयंस्तर्जनादिभिः ॥
प्रह्लादं ग्राहयामास त्रिवर्गस्योपपादनम् ॥१८॥
तत एनं गुरुर्ज्ञात्वा ज्ञातज्ञेयचतुष्टयम् ॥
दैत्येन्द्रं दर्शयामास मातृमृष्टमलंकृतम् ॥१९॥
पादयोः पतितं बालं प्रतिनन्द्याशिषासुरः ॥
परिष्वज्य चिरं दोर्भ्यां परमामाप निवृतिम् ॥२०॥
आरोप्याङ्कमवघ्राय मूर्धन्यश्रुकलाम्बुभिः ॥
आसिञ्चन्विकसद्वक्त्रमिदमाह युधिष्ठिर ॥२१॥
हिरण्यकशिपुरुवाच -
प्रल्हादानच्यतां तात स्वधीतं किंचिदुत्तमम् ॥
कालेनैतावतायुष्मन्यदशिक्षद्गुरोर्मवान् ॥२२॥
प्रह्लाद उवाच -
श्रवणं कीर्तनं विष्णोः स्मरणं पादसेवनम् ॥
अर्चनं वन्दनं दास्यं सख्यमात्मानिवेदनम् ॥२३॥
इति पुंसार्पिता विष्णौ भक्तिश्चेन्नवलक्षणा ॥
क्रियेत भगवत्यद्धा तन्मन्येऽधीतमुत्तमम् ॥२४॥
निशम्यै तत्सुतवचो हिरण्यकशिपुस्तदा ॥
गुरुपुत्रमुवाचेदं रुषा प्रस्फुरिताधरः ॥२५॥
ब्रह्मबन्धो किमेतत्ते विपक्षं श्रयतासता ॥
असारं ग्राहितो बोलो मामनादृत्य दुर्मते ॥२६॥
सन्ति ह्यसाधवो लोके दुर्मैत्राश्छद्मवेषिणः ॥
तेषामुदेत्यधं काले रोगः पातकिनामिव ॥२७॥
गुरुपुत्र उवाच -
न मत्प्रणीतं न परप्रणीतं सुतो वदत्येष तवेन्द्रशत्रो ॥
नैसर्गिकीयं मतिरस्य राजन्नियच्छ मन्युं कददाः स्म मानः ॥२८॥
नारद उवाच -
गुरुणैवं प्रतिप्रोक्तो भूय आहासुरः सुतम् ॥
न चेद्गुरुमुखीयं ते कृतोऽमद्रासती मंतिः ॥२९॥
प्रल्हाद उवाच -
मतिर्न कृष्णे परतः स्वतो वा मिथोऽभिपद्येत गहव्रतानाम् ॥
अदान्तगोभिर्विशतां तमिस्त्रं पुनः पुनश्चर्वितचर्वणानाम् ॥३०॥
न ते विद्गुः स्वार्थगतिं हि विष्णुं दुराशया ये बहिरर्थमानिनः ॥
अन्धा यथान्धैरुपनीयमाना वाचीशन्त्यामुरुदाम्नि बद्धाः ॥३१॥
नैषां मतिस्तावदरुक्रमाङ्घिं स्पृशत्यनर्थापगमो यदर्थः ॥
महीयसां पादरजोऽभिषेकं निष्किंचनानां न वृणीत यावत् ॥३२॥
इत्युक्त्वोपरतं पुत्रं हिस्ण्यकशिपू रुषा ॥
अन्धीकृतात्मा स्वोत्सङ्गान्निरस्यत महीतले ॥३३॥
आहामर्षरुषविष्टः कषाथीभृतलोचनः ॥
वध्यतामाश्चयं वध्यो निः सारयत नैऋताः ॥३४॥
अयं मे भ्रातृहा सोऽयं हित्वा स्वान्मुहदोऽधमः ॥
पितृव्यहन्तुर्यः पादौ विष्णोर्दासवदर्चति ॥३५॥
विष्णोर्वा साध्वसौ किं तु करिष्यत्यसमञ्जसः ॥
सौहदं दुस्त्यजं पित्रोहाद्यः पञ्चहारयनः ॥३६॥
परोऽप्यपत्यं हितकृद्यथौषधं स्वदेहजोऽप्यामयवत्सुतोऽहितः ॥
छिन्द्यात्तदङ्गं यदुतात्मनोऽहितं शेषं सुखं जीवति यद्विवर्जनाता ॥३७॥
सर्वैरुपायैर्हन्तव्यः संभोजशयनासनैः ॥
सुहर्ल्लिङ्गधरः शत्रुर्मुनदेर्ष्टामिवोन्द्रियम् ॥३८॥
नैऋतास्ते समादिष्टा भर्त्रा वै शूलपाणयः ॥
तिग्मदंष्ट्रकरालास्यास्ताम्रश्मश्रुशिरोरुहाः ॥३९॥
नन्दतो भैरवान्नादांश्छिन्धि भिन्धीति वादिनः ॥
आसीनं चाहनन शूलैः प्रह्लादं सर्वमर्मसु ॥४०॥
परे ब्रह्मण्यनिर्देश्ये भगवत्याखिलात्मनि ॥
युक्तात्मन्यफला आसन्नपुण्यस्येव सत्क्रियाः ॥४१॥
प्रयासेऽपहते तस्मिन्दैत्येन्द्रः परिशङ्कितः ॥
चकार तद्वधोपायान्निर्बन्धेन युधिष्ठिरः ॥४२॥
दिग्गजैर्दन्दशुकैश्च अभिचारावपातनैः ॥
मायाभिः संनिरोधैश्च गरदानैरभोजनैः ॥४३॥
हिमवाय्वग्निसलिलैः पर्वताक्रमणरैपि ॥
न शशाक यदा हन्तुमपापमसुरः सुतम् ॥
चिन्तां दीर्घतमां प्राप्तस्तत्कर्तुं नाभ्यपद्यत ॥४४॥
एष मे बह्वसाधूक्तो वधोपायाश्च निर्मिताः ॥
तैस्तैद्रोहैरसद्धर्मैर्मुक्तः स्वेनैव तेजसा ॥४५॥
वर्तमानोऽविदरे वै बालोऽप्यजडधीरयम् ॥
न विस्मरति मेऽनार्य शुनः शेष इव प्रभुः ॥४६॥
अग्रमेयानुभावोऽयमकुतश्चिद्भयोऽमरः ॥
नूनमेतद्विरोधेन मृत्युर्मे भविता न वा ॥४७॥
इति तं चिन्तया किंचिन्म्लानश्रियमधोमुखम् ॥
शण्डामर्कावौशनसौ विविक्त इति होचतुः ॥४८॥
जितं त्वयैकेन जगत्त्रयं भ्रुवोर्विजुम्नणत्रस्तसमस्तधिष्णपम् ॥
न तस्य चिन्त्यं तव नाथ चक्ष्महे न वै शिशूनां गुणदोषयोः पदम् ॥४९॥
इम न पाशैर्वरुणस्य बल्घा निघेहि भीतो न पलायते यथा ॥
बुद्धिच पुंसो वयसार्यसेवया यावद्रुरुर्मार्गव आगमिष्यति ॥५०॥
तथेति गुरुपुत्रोक्तमनुज्ञायेदमब्रवीत् ॥
धर्मा हास्योपदेष्टव्या राज्ञां ये गृहमेधिनाम् ॥५१॥
धर्ममर्थ च कामं च नितरां चानुपूर्वशः ॥
प्रह्लादायोचतू राजन्प्रश्रितावनताय च ॥५२॥
यथा त्रिवर्गं गुरुभिरात्मने उपशिक्षितम् ॥
न साधु मेने तच्छिक्षां द्वन्द्वारामोपवर्णिताम् ॥५३॥
यदाचार्यः परावृत्तो गृहमेधीयकर्मसु ॥
वयस्यैर्बालकैस्तत्र सोपद्दूतः कृतक्षणैः ॥५४॥
अथ तान् श्लक्ष्णया वाचा प्रत्याहूय महाबुधः ॥
उवाच विद्वांस्तनिष्ठां कृपया प्रहसन्निव ॥५५॥
ते तु तद्गौरवात्सर्वे त्यक्तक्रीडापरिच्छदाः ॥
बाला नदूषितधियो द्वन्द्वरामेरितेहितैः ॥५६॥
पर्युपासत राजेन्द्र तन्न्यस्तहदयेक्षणाः
तानाह करुणो मैत्रो महाभागवतोऽसुरः ॥५७॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां सहितायां सप्तमस्कन्धे
नृसिंहाख्यानें प्रह्लादानुचरिते पंचमोऽध्यायः ॥५॥