अथ हृदयादिषडंग

अंगन्यासे तु हृदयादिषडंग:, पंचांग:, पंचदशांग:, षोडशांगन्यासश्चेति प्रकारा उक्त ग्रंथांतरे ।
ह्र्दयादिषडंगे -  हृदयं, शिर: शिखा, कवचं, नेत्रम, अस्त्रमिति ।
‘पंचांगे नेत्रसंत्याग’  इति वचनात्‌ हृदयं, शिर:, शिखा, कवचम्‌. अस्त्रं चेति  पंचांगानि ।
पंचदशांगानि तु श्रीसूक्तन्यासे वक्ष्यंते । षोडशांगानि पुरुषसूक्तन्यासादौ प्रसिद्धानि । सविधानब्रम्हाणस्पतिसूक्तग्रंथेऽस्माभिरुक्तानि ।
बहुविधेऽपि न्यासप्रकारे सांप्र्तं प्राथ: बहवोंऽगुष्ठादि षडंगं च हृदयादिषडंगं मुख्यत्वात्‌ कुर्वन्ति ।
‘हृदयादिषडंगे च प्रोच्यंते जातयोऽथ षट्‌ ।
हृदयाय नमश्चेति शिरसे स्वाहया युतम ।
शिखायै वषडंतं च कवचाय च हुमिति ।
नेत्रत्रयाय वौषट्‌ स्यात्‌ अस्त्रायफडितीरितम्‌ ॥’
तथा स्पर्शमुद्राप्रकार:- हृद्यंगुलित्रयं न्यस्येत्तर्जन्यादिद्वयं तु के ।
शिखाप्रदेशं सांगुष्ठं दशांगुल्यस्तु वर्मणि ।
मध्यमांगलित्रयेण नेत्रललाटेषु स्पर्श: ।
तर्जनीमध्यमाभ्यां त्रि: वामकरतलसंताडनेन अस्त्रमिति सौभाग्यकल्पद्रुमे ।
‘अंगुष्ठतर्जनीशब्दो  मुद्रा स्याच्छोटिकाव्हया’- इति छोटिकामुद्रया दिग्बंधं कारयेत्‌ ।