षड्रिपुविवेचन - मदनिरूपण

क्रोध तो बोलिला मागें मद तो आइका पुढें । मदाचीं गुप्त हीं कामें अंतरींचा कळेचिना ॥१॥
मद हा वोखटा मोठा मद हा खेदकारक । मदानें पद लाधेना मद शोध करी भला ॥२॥
देहाचा मद शक्तीचा द्रव्याचा मद अंतरीं । विद्येचा मद राज्याचा मद रूप बहूविधा ॥३॥
मदानें थोकली विद्या पुढें आणिक होइना । सर्वां माने मना येना आपुले होरटी कडे ॥४॥
कळेना सृष्टि देवाची बहुरत्ना वसुंधरा । मदाला नावडे कांहीं सर्वही तुच्छ होतसे ॥५॥
मदानें भुलला प्राणी विचारें उमजेचिना । पराचें सत्य मानेना विवरेना कदापिही ॥६॥
वेदशास्त्रादि हो चर्चा नीति हो न्याय हो नव्हे । आपणा पाहणें नाहीं विरंचि बोलिला तरी ॥७॥
इतरा कोण तो लेखा संत साधु महंत हो । आपणें न्याय केला तो आपुलें बोलणें बरें ॥८॥
चालणें थोर तें माझें माझा मीच बहु भला । न्यायाची गोष्टि मानेना नीतीनें कोप येतसे ॥९॥
आपणापरतें नाहीं सर्व कांहीं भुमंडळीं । गुणग्राहकता नाहीं पराचें तुच्छ होतसे ॥१०॥
कैसेनी उमजावा तो हेंकाड आंधळें गुरूं । दिसेना नाकळे कांहीं वळिताम न वळे कदा ॥११॥
ऐशाचा संग तो खोटा हित तेथें असेचिना । स्वहित आपुलें नाहीं परहित कसें घडे ॥१२॥
थोर आयुष्य मोलाचें मदें व्यर्थचि नाशिलें । पापी हा उमजों नेदी शेवटीं दूर होतसे ॥१३॥
मारतां मद कैशाचा पुसे कोण तया मदा । पूर्वींच कळला नाहीं तर्‍हेनें जन्म नाशिला ॥१४॥
देहही बळही गेलें द्रव्य गेलें वृथाचि तें । डंब गेल स्तोब गेलें एकला जातसे खळ ॥१५॥
इतिश्री मदरिपु । जेणें वाढविला भवरिपु । तो हा टाकितां साक्षेपू । समाधान पावला ॥१६॥

॥ मदनिरूपण समाप्त ॥३॥