श्रीगणेशाय नमः श्रीसीतारामचंद्राभ्यां नमः ॥
जानकीनेत्रसरोजमित्रा ॥ मित्रकुळभूषण स्कंदतातमित्रा ॥ मित्रकुळकैवारिया भूसुरमित्रा ॥ सौमित्राग्रजा श्रीरामा ॥१॥
भक्तमानसचकोरचंद्रा ॥ त्रिविधतापशमना आनंदसमुद्रा ॥ भरतहृदयारविंदभ्रमरा ॥ भवभयहरा राजीवाक्षा ॥२॥
मुमुक्षचातकनवमेघरंगा ॥ सकळरंगातीत अनंगा ॥ आनंदमय अमला निःसंगा ॥ अक्षय अभंगा निरुपाधिका ॥३॥
रणरंगधीरा रघुनंदना ॥ बोलवी पुढें ग्रंथंरचना ॥ हनुमंते द्रोणादि आणूनि जाणा ॥ सौमित्राप्राणा वांचविलें ॥४॥
यावरी बोले बिभीषण ॥ बाहेर युद्धा न ये रावण ॥ शक्रजिता ऐसें हवन ॥ गुप्त तेणें मांडिले ॥५॥
सुटले आहुतींचे परिमळ ॥ धुमे्रं कोंदलें नभमंडळ ॥ अग्नींतून रथ तेजाळ ॥ अर्धा बाहेर निघाला ॥६॥
पूर्णाहुति होतां पूर्ण ॥ संपूर्ण निघेल स्यंदन ॥ तरी अगोदरचि जाऊन ॥ विघ्न तेथें करावें ॥७॥
ऐसें बोलता बिभीषण ॥ मुख्य कपी उठिले दाहा जण ॥ नळ नीळ जांबुवंत वालिनंदन ॥ सीताशोकहरण पांचवा ॥८॥
गवय गवाक्ष गंधमादन ॥ शरभ केसरी पावकलोचन ॥ दशरथात्मजासी वंदून ॥ दाहाजण वीर उठिले ॥९॥
ते दाहाही पराक्रमेंकरून ॥ दशदिशा जिंकिती न लागतां क्षण ॥ अकस्मात उर्ध्वपंथें उडोन ॥ दशमुखावरी चालिले ॥१०॥
जैसे विहंगम उडती गगनीं ॥ तैसें लंकेंत आले तयेक्षणीं ॥ घरोघरीं रिघोनि ॥ रावणा शोधिती तेधवां ॥११॥
जे जे भेटती राक्षस ॥ त्यांती करिती ताडणास ॥ कोठें बैसला लंकेश ॥ दावा आम्हांस वेगेंसी ॥१२॥
शोधिले अवघे लंकाभुवन ॥ परी ठायीं न पडेचि रावण ॥ तों बिभीषणाची राणी येऊन ॥ दावी खुण गुप्तत्वें ॥१३॥
सरमा सांगे सत्वर ॥ नगरदुर्गाखालीं विवर ॥ त्यांत बैसला दशकंधर ॥ दुराचारी कपटिया ॥१४॥
ऐसें ऐकतां ते वेळां ॥ विवरमुखीं होती शिळा ॥ वानरीं फोडूनि मोकळा ॥ मार्ग केला ते समयीं ॥१५॥
तेथें राक्षस होते दारुण ॥ ते वधिले न लगतां क्षण ॥ आंत प्रवेशले वानरगण ॥ विवर विस्तीर्ण देखिलें ॥१६॥
तों तेथें शिवालय प्रचंड ॥ पुढें प्रज्वळिलें होमकुंड ॥ आहुति टाकी दशमुंड ॥ नेत्र वीसही झांकोनियां ॥१७॥
रक्त मद्य मांस पर्वत ॥ नरशिरें पडलीं असंख्यात ॥ रक्तें स्नान करूनि लंकानाथ ॥ वज्रासनीं बैसला ॥१८॥
आश्चर्य करिती वानरगण ॥ अजून न सांडीच हा प्रयत्न ॥ कुळक्षय जाहला संपूर्ण ॥ तरी जयआशा धरितसे ॥१९॥
असो वानरीं शिळा घेऊनि प्रचंड ॥ विध्वंसिलें होमकुंड ॥ सामग्री नासोनि उदंड ॥ यज्ञपात्रें फोडिली ॥२०॥
सावध नव्हेचि रावण ॥ वस्त्रें फेडूनि केला नग्न ॥ दाही मुखांमाजी संपूर्ण ॥ धुळी घालिती वानर ॥२१॥
एक वर्मस्थळी शिळा हाणिती ॥ एक वक्षःस्थळीं ताडिती ॥ तरी सावध नव्हे लंकापति ॥ नानाप्रयत्न केलिया ॥२२॥
मग तेथोनि उडाला वालिसुत ॥ प्रवेशला राणिवसांत ॥ मंदोदरीस उचलोनी अकस्मात ॥ रावणापाशीं आणिली ॥२३॥
परम सुंदर सुकुमार ॥ रावणावरी लोटिती वानर ॥ वीर कंचुकी अलंकार ॥ केले चूर वानरीं ॥२४॥
मदांदरी म्हणे दशवदना ॥ आग लागो तुझिया अनुष्ठाना ॥ वानरीं विटंबिली अंगना ॥ लाज कैसी नाही तूंतें ॥२५॥
ते पविव्रता करूनि नग्न ॥ रावणावरी देती ढकलून ॥ मयजा आक्रंदे दारुण ॥ ऐकतां रावण उघडी नेत्र ॥२६॥
तों मंदोदरीं आक्रंदत ॥ होम विध्वंसिला समस्त ॥ क्रोधें उठोनि लंकानाथ ॥ वानरांवरी धांवन्निला ॥२७॥
बहुत वानर ते वेळे ॥ पायीं धरूनि आपटिले ॥ अंगद मारुतीसी दिधले मुष्टिघात बहुत पैं ॥२८॥
सकळी वानर निघोन ॥ सुवेळेसी आले परतोन ॥ म्हणती उठविला रावण ॥ युद्धालागीं येईल पैं ॥२९॥
सभा मोडूनि रघुवीर ॥ कोदंड चढविलें सत्वर ॥ म्हणे मयजेचें सौभाग्य समग्र ॥ आजपासोनि खंडलें ॥३०॥
इकडे मंदोदरीचे समाधान ॥ करिता झाला रावण ॥ वस्त्रें भूषणें देऊन ॥ हृदयी दृढ धरियेली ॥३१॥
म्हणे प्राक्तनभोग दारुण ॥ प्रिये न सुटे भोगिल्याविण ॥ आतां गृहा जावें आपण ॥ समाधानें असावें ॥३२॥
आजि मी झुंजेन निर्वाण ॥ शत्रुशिरें आणीन छेदून ॥ नाहीं तरी प्रिये येथून ॥ तुमची आमची हेचि भेटी ॥३३॥
गृहा पाठविली मंदोदरी ॥ वस्त्रें भूषणे देऊन झडकरी ॥ रावण निघाला बाहेरी ॥ ठोकिल्या भेरी एकसरें ॥३४॥
राक्षसस्थळ जितकें उरलें ॥ तें अवघें सांगातें घेतले ॥ अपार रणतुरें ते वेळे ॥ वाजों लागलीं भयंकर ॥३५॥
पदातिदळ पुढें जात ॥ त्यापाठीं स्वार चौताळत ॥ त्यामागें गज उन्मत्त ॥ गुढारांसहित धांवती ॥३६॥
त्यांचे पाठीं रथ जाती ॥ रथीं बैसला लंकापती ॥ छत्रें मित्रपत्रें झळकती ॥ पुढें पढती भाट ब्रिंदें ॥३७॥
रावण रणनोवरा सत्य ॥ मुक्ति नोवरी वरू जात ॥ वऱ्हाडी पुढें गेले बहुत ॥ उरले ते सर्व घेत संगें ॥३८॥
मागें बंधु बिभीषण ॥ लंकेसी ठेविल रक्षण ॥ असो रणभूमीस रावण ॥ वायुवेगें पातला ॥३९॥
तों शिळा वृक्ष घेऊन ॥ वेगें धांवले वानरगण ॥ जैसा प्रळयांती पर्जन्य ॥ तैसा पाडिला पर्वतांचा ॥४०॥
दश धनुष्यां लावूनि बाण ॥ एकदांच सोडी रावण ॥ सर्वही पर्वत फोडून ॥ सैन्य बाहेर काढिलें ॥४१॥
प्रचंड पराक्रमी लंकानाथ ॥ शरीं वानर खिळिले समस्त ॥ ऐसें देखोनि रघुनाथ ॥ पुढें जाहला ते क्षणीं ॥४२॥
रघुनाथ म्हणे दशकंधरा ॥ मलिना शतमूर्खा पामरा ॥ सीता आणूनि तस्करा ॥ कुलक्षय केला व्यर्थचि ॥४३॥
संतति संपत्ति विद्या धन ॥ टाकिलीं वेदांची खंडें करून ॥ रासभासी चर्चिलें चंदन ॥ तैसं ज्ञान असुरा तुझें ॥४४॥
आजि समरांगणीं जाण ॥ तुज खंडविखंड करीन ॥ पुढील अवतारीं मुक्ति देईन ॥ असुरा जाण तुज निश्चयें ॥४५॥
तंव प्राणहर्तें माझे शर ॥ आले सावध होईं सत्वर ॥ यावरी दशद्वयनेत्र ॥ प्रत्युत्तर देत असे ॥४६॥
तूं म्हणविसी रामचंद्र ॥ परी मी राहु असे भयंकर ॥ आजि खग्रास करीन समग्र ॥ समरीं तुझा मानविया ॥४७॥
माझे समरीं सुटतां बाण ॥ मेरु मांदार होती चूर्ण ॥ तूं सुकुमार मानवनंदन ॥ कैसे साहसी पाहेन ते ॥४८॥
सीता सुंदर अत्यंत ॥ कष्टत होती अरण्यांत ॥ म्यां आणिली ते तुज प्राप्त ॥ पुनः न होय सर्वथा ॥४९॥
पश्चिमेस उगवेल तरणी ॥ जरी मशक उचलील धरणी ॥ गजमस्तकींचें मोतीं भिवोनी ॥ सिंह देईल जंबुका ॥५०॥