सौमित्रासी म्हणे रघुनंदन ॥ तूं आतां सीतेसी करीं जतन ॥ आज युद्ध करोनि निर्वाण ॥ वधीन दारुण राक्षसां ॥५१॥
तरी या पर्वतमस्तकीं जाण ॥ उभा राहें सीतेसहित एक क्षण ॥ आज्ञा वंदोनि लक्ष्मण ॥ चढे घेवोन जानकीतें ॥५२॥
पर्वतशिखरीं जनकनंदिनी ॥ जैसी मूळपीठीं आदिभवानी ॥ जवळी परशुराम कर जोडुनी ॥ सौमित्र ते क्षणीं तेवीं दिसे ॥५३॥
असो येरीकडे रघुनंदन ॥ धनुष्यासी चढवोनि गुण ॥ कानाडी ओढितां आकर्ण ॥ झणत्कारिती किंकिणी ॥५४॥
तों येरीकडे राक्षस ॥ सिंहनाद करिती कर्कश ॥ भोंवता वेढिला अयोध्याधीश ॥ पुराणपुरुष जगदात्मा ॥५५॥
राक्षसभारांत कडकडाट ॥ वाद्यांचा होत दणदणाट ॥ तेणें मंगळजननीचें पोट ॥ उलो पाहे ते काळीं ॥५६॥
अपार उठावले भार ॥ रणकर्कश भयंकर ॥ जैसा वृषभांनीं कोंडिला मृगेंद्र ॥ कीं द्विजेंद्र उरगांनीं ॥५७॥
कीं देखोनि दीपिकेचा रंग ॥ झेंपावती बहुत पतंग ॥ कीं वासुकी महाभुजंग ॥ मूषकीं जैसा वेष्टिला ॥५८॥
श्रीराम रणरगधीर ॥ कैसा लक्षित शत्रुभार ॥ कलशोद्भवें लक्षिला सागर ॥ सूर्यें अंधकार जैसा कीं ॥५९॥
कीं व्याघ्रें लक्षिले अजांचे कळप ॥ कीं कुठारपाणि विलोकी पादप ॥ कीं सुपर्णें लक्षिले सर्प ॥ अयोध्याधिप तेवीं पाहे ॥१६०॥
तों असुरीं ओढोनि ओढी ॥ सोडिल्या बाणांच्या कोडी ॥ कीं बैसलीसे सातवाकडी ॥ सायकांची ते वेळीं ॥६१॥
सिंहनाद करिती वेळोवेळां ॥ लोटला वाहिनीचा मेळा ॥ जैसा सागर खळबळिला ॥ प्रलयीं लोटला भूमीवरी ॥६२॥
जैशा जलदकल्लोळीं ॥ चपळा झळकती नभमंडळीं ॥ तैशा तळपती ते वेळीं ॥ असिलता सतेज ॥६३॥
शस्त्रास्त्रांचे संभार ॥ रघुपतीवरी येती अपार ॥ राक्षस म्हणती कैंचा रघुवीर ॥ खंडविखंड जाहला पैं ॥६४॥
एक म्हणती रक्तपान ॥ शूर्पणखा करील कोठून ॥ तिच्या तोंडी मृत्तिका पूर्ण ॥ पडली ऐसें वाटतसे ॥६५॥
इतुका होत शस्त्रमार ॥ परी रणरंगधीर रघुवीर ॥ ठाण न चळेचि निर्धार ॥ ऐका चतुराहो दृष्टांत ॥६६॥
हाणतां कुठार प्रहार ॥ बैसका न सांडी तरुवर ॥ कीं पर्जन्य वर्षतां अपार ॥ अचळ न चळे सर्वथा ॥६७॥
कीं निंदक निंदिती अपार ॥ न चळे साधूचें अंतर ॥ कीं प्रल्हादासी लावितां विखार ॥ परी साचार डळमळिना ॥६८॥
जयासी लाधलें अंतरसुख ॥ मग तो न मानी प्रपंचदुःख ॥ अयोध्याप्रभु तैसा देख ॥ ठाण सुरेख चळेना ॥६९॥
असो यावरी जानकीरंग ॥ ठाण मांडीत अभंग ॥ बाण सोडीत सवेग ॥ जैसे उरग पक्षांचे ॥१७०॥
आवेशें धांवती बाण ॥ जैसे सफळ तरुवर देखोन ॥ विहंगमांचे पाळे उडोन ॥ अकस्मात जेवीं येती ॥७१॥
जैसे कृषीवल एकसरें ॥ कणसें छेदिती अपारें ॥ तैसीं राक्षसांचीं शिरें ॥ अपार तेथें पाडिलीं ॥७२॥
वरी कोणी करितां हस्त ॥ ते भुजा तोडी शस्त्रासहित ॥ लक्षानुलक्ष शर सुटत ॥ चापापासून ते वेळीं ॥७३॥
श्रीरामचा तूणीर ॥ अक्षय भरलासे साचार ॥ कुंडामाजी वैश्र्वानर ॥ प्रदीप्त जैसा झांकिला ॥७४॥
कीं वासुकीचे मुखीं हळाहळ ॥ कीं सरितापतीमाजी वडवानळ ॥ कीं मेघीं विद्युल्लता तेजाळ ॥ तूणीरांत शर त्यापरी ॥७८॥
कपटी राक्षस चवदा जण ॥ रामावरी आले सरसावून ॥ अग्नीस विझवावया रंभानंदन ॥ आवेशें करून लोटला ॥७६॥
कीं वारणविदारणापुढें ॥ मार्जर दावूं आलें पवाडे ॥ कीं बृहस्पतीपुढें मूढें ॥ वाद करूं धांविन्नलीं ॥७७॥
कीं रासभांनी ब्रीदें बांधोन ॥ गंधर्वसभेसी मांडिलें गायन ॥ तैसे राक्षस चौदाजण ॥ रामावरी लोटले ॥७८॥
क्षण न लागतां रणरंगधीरें ॥ छेदिलीं चवदा जणांचीं शिरें ॥ जैशीं कां तीक्ष्ण शस्त्रें ॥ अरविंदें वीर छेदिती ॥७९॥
ऐसें देखतां वीर दूषण ॥ पुढें धांविन्नला वर्षत बाण ॥ जैसा कां वर्षत घन ॥ युद्धीं निपुण राक्षस ॥१८०॥
दूषणाचें बाणजाळ थोर ॥ रामें निवारिलें साचार ॥ जैसा उगवतां दिनकर ॥ उडुगणें जेवीं लोपती ॥८१॥
कीं अनुताप होतां अपार ॥ होय पापाचा संहार ॥ कीं वेदांतज्ञानें संसार--॥ दुःख जैसें वितुळे पैं ॥८२॥
तैसे दूषणाचे शर तोडून ॥ अश्र्वासहित तोडिला स्यंदन ॥ मग राक्षस गदा घेऊन ॥ चरणचाली धांविन्नला ॥८३॥
मग तो रावणदर्पहरण ॥ वेगें सोडी अर्धचंद्रबाण ॥ गदा हातींचीं छेदून ॥ एकीकडे पाडिली ॥८४॥
मग परिघ वीरभद्रदत्त ॥ घेऊन दूषण धांवत ॥ देव जाहले चिंताक्रांत ॥ म्हणती अनर्थ मांडला ॥८५॥
या परिघाचें निवारण ॥ केवीं करील रघुनंदन ॥ श्रीरामें काढिला दिव्य बाण ॥ वायूचें खंडण करणार जो ॥८६॥
परिघा सहित हात तेथें ॥ छेदून पाडिला रघुनाथें ॥ सवेंच एक बाण सीताकांतें ॥ चंडांशमुख काढिला ॥८७॥
दूषणाचा कंठ लक्षून ॥ विषकंठवैद्यें सोडिला बाण ॥ शिर उडविलें न लागतां क्षण ॥ पडिला दूषण ते काळीं ॥८८॥
मग दूषणाचे तिघे सुत ॥ तिहीं रण माजविलें बहुत ॥ पितयाचा सूड घेऊं यथार्थ ॥ ऐसा पुरुषार्थ धरियेला ॥८९॥
तिघेही करिती संधान ॥ राम नरवीरपंचानन ॥ बाणीं खिळिले तिघेजण ॥ परी ते आंगवण न सांडिती ॥१९०॥
बिळीं प्रवेशतां विखार ॥ अर्धे दिसती बाहेर ॥ तैसे राक्षसां अंगीं शर ॥ श्रीरामाचे खडतरले ॥९१॥
कीं पिच्छें पसरिती नीळकंठ ॥ कीं फणस फळावरी कांटे दाट ॥ तैसें बाण रुतले सघट ॥ प्रताप उद्भट रामाचा ॥९२॥
असो तिघांची शिरें रघुनाथें ॥ उडवोनि धाडिलीं निराळपंथें ॥ मग त्रिशिरा आवेशें बहुतें ॥ रामावरी लोटला ॥९३॥
रथारूढ निशाचर ॥ सोडी बहुत बाणांचा पूर ॥ तो रघुवीर तोडी जैसा समीर ॥ जलदजाळ विभांडी ॥९४॥
रघुपतीचे बाण तीक्ष्ण ॥ त्रिशिराचा छेदिला स्यंदन ॥ मग कुमारदत्त शक्ति घेऊन ॥ पिशिताशन धांविन्नला ॥९५॥
निजबाळें शक्ति झोंकली ॥ परी ते रामासी वश्य जाहली ॥ चरणांजवळ जावोनि पडली ॥ दासी तुमची म्हणोनियां ॥९६॥
रंभापर्णवत ज्या बाणाचें मुख ॥ लक्षोनि सोडी तो अयोध्यानायक ॥ त्या बाणतेजें सकळिक ॥ ब्रह्मकटाह उजळिलें ॥९७॥
त्रिशिराचीं तिन्हीं शिरें ॥ तात्काळ छेदिलीं रघुवीरें ॥ ऐसें देखोनियां खरें ॥ धांविजे त्वरें रथारूढ ॥९८॥
असंख्य बाण ते अवसरीं ॥ खरें सोडिले रामावरी ॥ श्रीराम एकला रणचक्रीं ॥ रजनीचरीं वेढिला ॥९९॥
चहूंकडोनि बाण ॥ रामावरी येती दारुण ॥ परी तितुक्यांचें संधान ॥ रघुनंदन छेदितसे ॥२००॥