द्रव्यम् [dravyam] 1 A thing, substance, object, matter; the whole creation (अधिभूत); द्रव्यक्रियाकारकाख्यं धूत्वा यान्त्यपुनर्भवम्
[Bhāg.12.6.38.] The ingredient or material of anything.
A material to work upon.
A fit or suitable object (to receive instruction &c.); द्रव्यं जिगीषुमधि- गम्य जडात्मनोऽपि
[Mu.7.14;] see अद्रव्य also.
An elementary substance, the substratum of properties; one of the seven categories of the Vaiśeṣikas; (the dravyas are nine: पृथिव्यप्तेजोवाय्वाकाशकालदिगात्ममनांसि); one of the six of the Jainas (जीव, धर्म, अधर्म, पुद्गल, काल and आकाश).
Any possession, wealth, goods, property, money: षड् द्रव्याणि 'मणयः पशवः पृथिवी वासो दास्यादि काञ्चनम्'; उपार्जनं च द्रव्याणां परिमर्दश्च तानि षट्
[Mb.12.59.64;] तत् तस्य किमपि द्रव्यं यो हि यस्य प्रियो जनः
[U.2.19.] A medicinal substance or drug.
Modesty.
Bell-metal, brass or gold;
[Rām.7.] Spirituous liquor.
A wager, stake.
Anointing, plastering.
An ointment.
The animal-dye, lac.
Extract, gum.
A cow; L. D. B.
A verse from the Ṛigveda. द्रव्यशब्द- श्छन्दोगैर्ऋक्षु आचरितः । ŚB. on
[MS.7.2.14.] -Comp.
-अर्जनम्, -वृद्धिः, -सिद्धिः f. f. acquisition of wealth.-ओघः f. affluence, abundance of wealth.
-कल्कम् Viscous sediment given out by oily substances when ground; द्रव्यकल्कः पञ्चधा स्यात् कल्कं चूर्णं रसस्तथा । तैलं मष्टिः क्रमाज्ज्ञेयं यथोत्तरगुणं प्रिये ॥ Āyurveda.
-गणः a class of 37 similar substances (in medicine).
-परिग्रहः the possession of property or wealth.
-प्रकृतिः f. f. the nature of matter.-वाचकम् a substantive.
-शुद्धिः Cleansing of soiled articles.
-संस्कारः the consecration of articles for sacrifice &c.
-हस्तः a. a. holding anything in the hand;
[Ms.5.143.]