पातालम् [pātālam] [पतत्यस्मिन्नधर्मेण पत्-आलञ्; cf.
[Uṇ.1.114] ]
The last of the seven regions or worlds under the earth said to be peopled by Nāgas. the seven regions are: अतल, वितल, सुतल, रसातल, तलातल, महातल and पाताल.
The lower regions or world in general; मा मेति व्याहरत्येव तस्मिन् पातालमभ्यगात्
[R.15.84;1.8;] पातालान्न विमोचितो बत बली नीतो न मृत्युः क्षयम् Subhāṣ.
An excavation, a hole.
Submarine fire.
(In astrol.) The fourth house or sign from that in which the sun is present.
लः A kind of instrument for distillation or the calcination and sublimation of metals.
N. N. of Jupiter's year (of 361 days). -Comp.
-गङ्गा the Ganges of the lower world.
-ओकस् m. m.,
-निलयः, -निवासः, -वासिन् m. m.
a demon.
a Nāga or a serpent-demon.
-तलम्, -मूलम् the bottom of Pātāla.
-मुखम् a great hollow (महागर्त); यत्त्वद्य पातालमुखे पतन्तं पाणौ गृहीत्वा प्रतिसंहरेत
[Mb. 3.268.4.] -मूलम् the centre or gravity; आस्ते पातालमूलस्थः शेषोऽशेषसुतर्चितः
[V. P.2.5.2.] -यन्त्रम् See पातालः (1).