मानपंचक - मान चतुर्थ

कांस या रघुनाथाची । धरितां सुख पावलों ।
इतर कष्टती प्राणी । थोर संसारसांकडीं ॥१॥
सांकडीं तोडिलीं माझीं । राघवें करुणाळयें ।
पुर्वींच तुटली माया । दुख शोक विसंचला ॥२॥
सेवकु मानवीयांचे । कष्टती बहुतांपरीं ।
सेविला देव देवांचा । तेणें मी धन्य जाहालों ॥३॥
नीच हे मानवी प्रानी । नीचाश्रय कामा नये ।
महत्कीर्ति श्रीरामाची । फावला महदाश्रयो ॥४॥
विबुधां आश्रय ज्याच्या । पावले बंदमोचने ।
सेवकु मारुती ऐसा । त्याचा मी म्हणती जनीं ॥५॥
निवाला सीव ज्या नामें । ज्या नामें वाल्मीक रुसी ।
जें नाम सकळां तारी । तें नाम मज अंतरीं ॥६॥
कुळ या जगदीशाचें । धन्य वौंश भुमंडळिं ।
आपली वाटती सवैं । धन्य तुं गा रघोत्तमा ॥७॥
देव हा सर्व अंतरात्मा । वात हा त्याजपासुनि ।
वातसुत हनुमंतु । रामसेवक हा जनीं ॥८॥
वन्ही हा जानकीपीता । सूर्य हा वौंशभूषणु ।
भुमी हे सीतेची माता । आजा आपोनारायणु ॥९॥
सीच तो राघवा व्यातो । राम व्यातो सदासीवा ।
सख्यत्वें चालती दोघे । प्रसीध ठाउकें जनीं ॥१०॥
विरंची सुत विष्णूचा । पुराणें सांगती बहु ।
शारदा नाती देवांची । गणेश मित्रकुमरु ॥११॥
शक्ती ते शक्ती सीवाची । सीवशक्ती समागमें ।
औंश जे चंद्रमौळीचे । ते सर्व प्रभुचे राखे ॥१२॥
येकची अंश विष्णूचे । देवमात्र भुमंडळीं ।
येकांशें चालती सर्वै । यालागी सर्व येकची ॥१३॥
चंद्र तो लक्षुमीबंधु । मंगळ मेहुणा नभीं ।
शरीरसमंधें सर्वै । त्रैलोक्यची उपासना ॥१४॥
ऐकती येकमेकांचें । येकमेकांसी पाहाती ।
जन्मले जीव ते सर्वै । येक देवची वर्तवी ॥१५॥
स्वगींचे देव इंद्रादि । मृत्यलोकीं समस्तही ।
पाताळीं पंन्नगादीक । सर्वत्र पाहातां सखे ॥१६॥
रामउपासना ऐसी । ब्रह्मांडव्यापिनी पाहा ।
राम कर्ता राम भोक्ता । रामरूप वसुंधरा ॥१७॥
कर्ता तो सर्व भोक्ता तो । प्रचीत पाहातां खरें ।
शरीरसंमधासाठीं । दुख संतोष पाहाणे ॥१८॥
नित्य दर्शन देवाचें । चालताम बोलतां घडे ।
नाना लघु देहेधारी । भूमी पाहोन चालणें ॥१९॥
विषयो जाहाला देवो । नाना सुख विळासवी ।
नाना सुखें देव कर्ता । त्रासकें शरीरें धरी ॥२०॥
भुजंगें डंखितां देव । देव जाला धन्वंतरी ।
तारिता भारिता देव । बोंलती ते येणें रिती ॥२१॥
येकासी येक तारीतो । ज्ञान होये भुमंडळीं ।
येकासी येक मारीतो । नाना देहीं भरोनियां ॥२२॥
शत्रु मित्र देव जाला । सुखदुखें परोपरीं ।
येकासी हांसवी देवो । येकासी रडवीतसे ॥२३॥
येकासी भाग्य दे देवो । येकासी करंटें करी ।
सर्व कर्तव्यता तेथें । येथें शब्दची खुंटला ॥२४॥
शब्दज्ञान सरों आलें । ज्ञान सर्वत्र संचलें ।
जाणती जाणते ज्ञानी । मौन्यगर्भविचारणा ॥२५॥

इति श्री मानपंचक सारासारउपासनानिरूपण मान चतुर्थ ॥४॥