अभंग ज्ञानेश्वरी - गीता-ध्यान

पार्थाय प्रतिबोधितां भगवता नारायणेन स्वयम्‍ ।
व्यासेन ग्रथितां पुराणमुनिना मध्ये महाभारतम्‍ ॥
अद्वैतामृतवार्षिणीं भगवतीमष्टादशाध्यायिनीम्‍ ।
अम्ब, त्वामनुसंदधामि भगवद्भीते भवद्वेषिणीम्‍ ॥१॥

नमोऽस्तु ते व्यास विशालबुद्धे ।
फुल्लारविन्दायतपत्रनेत्र ।
येन त्वया भारततैलपूर्णः ।
प्रज्वालितो ज्ञानमयः प्रदीपः ॥२॥

प्रपन्नपारिजाताय तोत्रवेत्रैकपाणये ।
ज्ञानमुद्राय कृष्णाय गीतामृतदुहे नमः ॥३॥

सर्वोपनिषदो गावों दोग्धा गोपालनन्दनः ।
पार्थो वत्सः सुधीर्भोक्ता दुग्धं गीतामृतं महत्‍ ॥४॥

वसुदेवसुतं देव्म कंसचाणोरमर्दनम‍ ।
देवकीपरमानन्दं कृष्णं वन्दे जगद्‌गुरुम्‍ ॥५॥

अवघें हरिमय योग-बळें

हरि ॐ

कृपावंत थोर सद्‌गुरु उदार ।
तेणें योग-सार दिलें मज ॥१॥

मन-पवनाची दाखवोनि वाट ।
गगनासी गांठ बांधियेली ॥२॥

शून्य-निःशून्याचें बीज महाशून्य ।
भेटविलें धन्य हरिरुप ॥३॥

स्वामी म्हणे माझा नाथ-संप्रदाय ।
अवघें हरिमय योग-बळें ॥४॥

गीतामाहात्म्य

गीतेचें महिमान । ऐकावें श्रवणीं । अवधान सज्जनीं । द्यावें आतां ॥१॥
जयाचें अंतरीं । वसे नित्य गीता । पावन तत्त्वतां । ब्रह्मरुप ॥२॥
गीता म्हणतां ऐसें । दोन्ही चि अक्षरें । पाप तें निर्धारें । दिशा लंघी ॥३॥
भगवद्भीता-पठण । सर्वकाळ ज्यासी । मोक्षाची तो राशि । मूर्तिमंत ॥४॥
गीता म्हणतां त्यासी । काय पुण्य आहे । इतिहास पाहें । पुराणींचा ॥५॥
पार्वतीये प्रति । शिवें सांगितलें । अध्यात्म बोलिले । ब्रह्मविद्या ॥६॥
ब्रह्मरुप त्याचें । स्वयें चित्त झालें । बोलणें खुंटलें । आहे नाहीं ॥७॥
नित्य म्हणतां गीता । वाचेसी स्मरण । केलिया पठण । पुण्य काय ॥८॥
दोषांचे पर्वत । भस्म होती तेणें । गीतेचें पठण । केलियानें ॥९॥
श्रवण पठण । गीतेचें पूजन । सर्वहि साधन । कलियुगीं ॥१०॥
पद्मपुराणींचें । सांगितलें सार । गीता आहे थोर । ब्रह्मविद्या ॥११॥
सर्व हि पातकें । जळोनियां जाती । अर्जुना श्रीपति । बोलियेला ॥१२॥
गीता अभ्यासितां । कळें सारासार । महिमा आहे थोर । पठणाचा ॥१३॥
गीता म्हणतां आहे । पापा प्रायश्चित्त । मुक्ति सायुज्यता । वरी त्यासी ॥१४॥
गीता म्हणतां जाण । भागीरथी-स्त्रान । पृथिवी चि दान । दिधली तेणें ॥१५॥
गीता ध्याई नर । सर्वदा तो शुचि । सर्व हि तीर्थाची । महिमा तेथें ॥१६॥
तीर्थक्षेत्रयात्रा । देवाचें पूजन । यज्ञयाग दान । उद्यापन ॥१७॥
धरणीं पारणीं । नित्य उपोषण । पृथ्वीचें भ्रमण । निराहारी ॥१८॥
जप तप व्रत । नित्य अनुष्ठान । कर्म-आचरण । उपासना ॥१९॥
पुराण-श्रवण । वेदशास्त्रीं जाण । सर्व हि साधन । घडे त्यासी ॥२०॥
ब्रह्मविद्या गीता । सर्वाचें साधन । करी जो पठण । नित्यकाळीं ॥२१॥
एकाजनार्दनीं । नित्य हें चि ध्यान । पूर्ण समाधान । घडे तेणें ॥२२॥

ज्ञानेश्वरीमाहात्म्य

ज्ञानराज माझी । योग्यांची माउली । तेणें निगमवल्ली । प्रकट केली ॥१॥
गीता-अलंकार । नाम ज्ञानेश्वरी । ब्रह्मानंदलहरी । प्रकट केली ॥२॥
अध्यात्म-विद्येचें । दाविलेंसे रुप । चैतन्याचा दीप । उजळिला ॥३॥
छप्पन्न भाषेचा । केलासे गौरव । भवार्णवीं नाव । उभारिली ॥४॥
श्रवणाचे मिषें । बैसावें येऊनि । साम्राज्य भुवनीं । सुखीं नांदे ॥५॥
नामा म्हणे ग्रंथ । श्रेष्ठ ज्ञानदेवी । एक तरी ओंवी । अनुभवावी ॥६॥

वर-प्रार्थना

उदारा जगदाधारा देई मज असा वर ।
स्व-स्वरुपानुसंधानीं रमो चित्त निरंतर ॥१॥

काम-क्रोधादिकां थारा मिळो नच मदंतरीं ।
अखंडित वसो मूर्ति तुझी श्रीहरि साजिरी ॥२॥

शरीरीं हि घरीं दारीं स्त्रीपुत्रादि परिग्रहीं ।
अनासक्त असो चित्त आसक्त त्वदनुग्रहीं ॥३॥

नको धन नको मान नको लौकिक आगळा ।
सोडवीं हा परी माझा मोहपाशांतुनी गळा ॥४॥

नको भोग नको त्याग नको विद्या नको कला ।
अवीट पदपद्माची अमला भक्ति दे मला ॥५॥

नर नारी हरीरुप दिसो बाहेर-अंतरीं ।
राम कृष्ण हरी मंत्र उच्चारो मम वैखरी ॥६॥

मी-माझें मावळो सर्व तूं-तुझें उगवो अतां ।
मी तूंपण जगन्नाथा, होवो एक चि तत्त्वतां ॥७॥

देव-भक्त असें द्वैत अद्भयत्व न खंडितां ।
दाखवीं देव-देवेशा, प्रार्थना ही तुला अतां ॥८॥

नवरत्नहार

जय जय जी जगदात्मया । सच्चिदानंदसूर्या ।
स्वामी समर्था सद्‌गुरुराया । गणेशरुपा ॥१॥

करोनि आत्मत्वें वंदन । घातलें चरणीं लोटांगण ।
सहजें आलें लीनपण । कृपाबळें ॥२॥

जी प्रभु आपुला म्हणितला । तेणें संसार मोक्षमय जाला ।
देखें उन्मेष उदैजला । नित्य नवा ॥३॥

तुटला विषयांचा लाग । निमाला जन्ममरणाचा भाग ।
फिटला जीवदशा-पांग । सामरस्यें ॥४॥

देहीं अहंता नुरली । वृत्ति स्व-रुपीं विराली ।
द्वैताद्वैत गिळोनि ठेली । अखंडत्वें ॥५॥

सरली कर्माकर्म-विवंचना । कीं आपैसी साध्य-साधना ।
उरे करोनि अकर्तेपणा । ठायींचा चि ॥६॥

बोलीं अबोलता जाहलों । सहजसुखें सुखावलों ।
धन्य धन्य देवा पावलों । परमसिद्धि ॥७॥

स्व-रुपीं विश्व-रुप देखिलें । विश्वरुपीं स्वरुप सामावलें ।
स्वरुपा-विश्वरुपाआगळें । नित्यतत्त्व ॥८॥

स्वामीचा सेवकु जाहलों । तैं येतुलें भाग्य लाधलों ।
अक्षय-पदीं लाचावलों । ह्या चि लागीं ॥९॥


नव ओंविया नवरत्नहार । स्वामीस समर्पिला सादर ।
तेणें संतोषौनि अभय-कर । ठेविला माथा ॥१॥
----स्वरुपानंद