संस्कृत सूची|संस्कृत साहित्य|व्याकरणः|अष्टाध्यायी|अध्याय ५| भाग २ अध्याय ५ भाग १ भाग २ भाग ३ भाग ४ अध्याय ५ - भाग २ महर्षि पाणिनी द्वारा रचित अष्टाध्यायी हा संस्कृत व्याकरणावरील एक अत्यंत प्राचीन ग्रंथ आहे, जो ई.पू. ५००व्या शतकात रचला गेला. Tags : ashtadhyayigrammerpaniniअष्टाध्यायीपाणिनीव्याकरण भाग २ Translation - भाषांतर १ धान्याणां भवने क्षेत्रे खञ् ।२ व्रीहिशाल्योर्ढक् ।३ यवयवकषष्टि- आत् अत् ।४ विभाषा तिलमाष उमाभङ्गाअणु ह्यः ।५ सर्वचर्मणः कृतः खखञौ ।६ यथामुख संमुखस्य दर्शनः खः ।८ आप्रपदं प्राप्नोति ।९ अनुपदसर्वान्न अय अनयं बद्धाभक्षयतिनेयेषु ।१० परोवरपरम्परपुत्रपौत्रं अनुभवति ।११ अवारपार अत्यन्त अनुआमं गांई ।१२ समा- ंसमा- ं विजायते ।१३ अद्यश्वीणा अवष्टब्धे ।१४ आगवीनः ।१५ अनुगु अलंगांई ।१६ अध्वनः यत्खौ ।१७ अभ्यमित्रात् छ च ।१८ गोष्ठात् खञ् भूतपूर्वे ।१९ अश्वस्य एक अह गमः ।२० शाल्- ईनकौप्- ईने अहृष्- टाआर्ययोः ।२१ व्रातेन जीवति ।२२ साप्तपद्- ईनं सख्यं ।२३ हैयंगवीनं संज्ञाया ।२४ तस्य पाकमूले पीलु अदिकर्ण आदिह्यः कुणप् जाहचौ ।२५ पक्षात् तिः ।२६ तेन वित्तः चुञ्चुप्चणपौ ।२७ विनञ्भ्यां नानाञौ नसह ।२८ वेः शालच्शङ्कटचौ ।२९ सम्प्र उदः च कटच् ।३० अवात् कुटारच् च ।३१ नते नासिकायाः संज्ञा- आं टीटच्नाटच्भ्राटचः ।३२ नेर्बिडच्बिरीसचौ ।३३ इनच्पिटच्चिकचि च ।३४ उप अधिभ्यां त्यकन् आसन्न आ- ऊ- ढयोः ।३५ कर्मणि घटः अठच् ।३६ तद् अस्य संजातंतारका आदिभ्यः इतच् ।३७ प्रमाणे द्वयसच्दघ्नच्मात्रचः ।३८ पुरुषहस्तिभ्यां अण् च ।३९ यद् तद् एतेह्यः परिआणे वतुप् ।४० किम् इदम्भ्यां वः घः ।४१ किमः संख्यापरिमाणे डति च ।४२ संख्यायाः अवयवे तयप् ।४३ द्वित्रिभ्यां तयय यच् वा ।४४ उभात् उदात्तः नित्यं ।४५ तद् अस्मिन्न् अधिकं इति दश न्तात् डः ।४६ शत् अन्त विंशते- च ।४७ संख्यायाः गुणस्य निमाने मयट् ।४८ तस्य पूरणे डट् ।४९ न अन्तात् असंख्या आदेर्मट् ।५० थट् च छन्दसि ।५१ षट्कतिकतिपयचतुरां थुक् ।५२ बहुपूगगणसंघस्य तिथुक् ।५४ द्वेः तीयः ।५५ त्रेः सम्प्रसारणं ।५६ विंशति आदिभ्यः तमट् अन्यतरस्यां ।५७ नित्यं शत आदिमास अर्धमाससंअत्सरात् च ।५८ षष्टिआदेः च असंख्याआदेः ।५९ मतौ छः सूक्तसाम्णः ।६० अध्यायानुवाकयोर्लुक् ।६१ विमुक्त आदिभ्यः अण् ।६२ गोषद् आदिभ्यः वुन् ।६३ तत्र कुशलः पथः ।६४ आकर्ष आदिभ्यः कन् ।६५ धनहिरण्यात् कामे ।६६ स्व अङ्गेभ्यः प्रसिते ।६७ उदरात् ठक् आद्यूने ।६८ सस्येन परिजातः ।६९ अंशं हार्- ई ।७० तन्त्रात् अचिर अपहृते ।७१ ब्राह्मणक उष्णिके संज्ञा- आं ।७२ शीत उष्णभ्यां कारिणि ।७३ अधिकं ।७४ अनुक अभिक अभीअः कमिआ ।७५ पार्श्वेन अन्विच्छति ।७६ अयःशूलदण्ड जिनाह्यां ठक्- ठञौ ।७७ तावतिथं ग्रहणं इति लुक् वा ।७८ स एषां ग्रामणीः ।७९ शृङ्खलं अस्य बन्धनं करभे ।८० उत्कः उन्मनाः ।८१ कालप्रयोजणात् ओगे ।८२ तद् अस्मिन्न् अन्नं प्राये संज्ञायाम् ।८३ कुल्माषात् अञ् ।८४ श्रोत्रियन् छन्दः अधीते ।८५ श्राद्धं अनेन भुक्तम् इनि- ठनौ ।८६ पूर्वात् इनिः ।८७ सपूर्वात् च ।८८ इष्- ट आदिभ्यः च ।९० अनुपद्- ई अन्वेष्- टा ।९१ साक्षात् द्रष्टरि संज्ञायां ।९२ क्षेत्रियच् परक्षेत्रे चिकित्स्यः ।९३ इन्द्रियम् इन्द्रलिंगम् इन्द्रदृष्- टमिन्द्रऋष्- टमिन्द्रौष्- टमिन्द्रात्तं इति वा ।९४ तद् अस्य अस्ति अस्मिन् इति मतुप् ।९५ रस आदिभ्यः च ।९६ प्राणिस्थात् आतो लच् अन्यतरस्यां ।९७ सिध्म आदिभ्यः च ।९८ वत्स अंसाभ्यां कामबले ।९९ फेणात् इलच् च ।१०१ प्रज्ञाश्रद्धा अर्चावृत्तिह्यः णः ।१०२ तपस्सहस्राभ्यां विनि इनि ।१०३ अण् च ।१०४ सिकताशर्करह्याम् अ ।१०५ देशे लुप् इलच् औ च ।१०६ दन्त उन्नत उरच् ।१०७ ऊषसुषिमुष्कमधोः रः ।१०८ द्युद्रुभ्यां मः ।१०९ केशात् वः अन्यतरस्यां ।११० गाण्डी अजगात् संज्ञायां ।१११ काण्ड आण्डात् ईरन् ईरचौ ।११२ रजः कृषि आउतिपरिषदः वलच् ।११३ दन्तशिखात् संज्ञायां ।११४ ज्योत्स्नातमिस्राशृङ्ग्- णऊर्जसिन् ऊर्जसलगोमिन्मलिनमलीमसाः ।११५ अतः इनि- ठनौ ।११६ व्रीहि आदिभ्यः च ।११७ तुन्द आदिभ्यः इलच् च ।११८ एकगोपूर्वात् ठञ् नित्यं ।११९ शतसहस्र अन्तात् अ निष्कात् ।१२० रूपत् आहतप्रशंसयः अप् ।१२१ अस्मायामेधास्रजः इनिः ।१२२ बहुलं छन्दसि ।१२३ ऊर्णायाः युः ।१२४ वाचो ग्मिनिः ।१२५ आलच् आटचौ बहुहाषिणि ।१२६ स्वामिन् ऐश्वर्ये ।१२७ अर्शः आदिभ्यः अच् ।१२८ द्वंद्व उपतापगर्ह्यात् प्राणिथात् इनिः ।१२९ वात अतीसाराभ्यां कुक् च ।१३० वयसि पूरणात् ।१३१ सुख आदिभ्यः च ।१३२ धर्मशीलवर्ण न्तात् अ ।१३३ हस्तात् जातौ ।१३४ वर्णात् ब्रह्मचारिणि ।१३५ पुष्कर आदि भ्यः देशे ।१३६ बल आदिभ्यः मतुप् न्यारयां ।१३७ संज्ञायां मन्माह्याम् ।१३८ कम् शम् ह्यां बभयुः तितुतयसः ।१३९ तुन्दिवलिवटेर्भः ।१४० अहम् सुभमोर्युः । N/A References : N/A Last Updated : January 17, 2018 Comments | अभिप्राय Comments written here will be public after appropriate moderation. Like us on Facebook to send us a private message. TOP