सद्रूपाची निजात्मगती । सांगितली स्वरुपस्थिती । आतां चिद्रूपाची उपपत्ति । सहज दृष्टांतें सांगेन ॥२०॥
सांडूनि ज्वाळा काजळां । दीप प्रकाश उमाळा । असे, तैसी आत्मकळा । कळातीत ॥२१॥
कां रविबिंब अस्तां जाये । आणि प्रभा तैशीचि राहे । तैसी आत्मप्रभा पाहे । उष्णातीत ॥२२॥
नातरी आंधारें सूनि पोटीं । उष्ण चांदणें दोन्ही घोटी । तयावरी जे दशा उठी । ते आत्मप्रभा ॥२३॥
कां डोळां सांडोनि मागें । दिसते दवडूनि वेगें । माजी देखणेपण सर्वांगे । सर्वत्र वस्तू ॥२४॥
अक्षर घालुनी माघारी । शब्द न निघतां बाहेरी । माजीं अर्थु असे जयापरी । तैसी ते वस्तू ॥२५॥
आडळ सांडोनि आरसा । सन्मुख गगनाएवढा जैसा । तो असतचि नाहीं होय जैसा । आत्मा तैसा पैं असे ॥२६॥
सद्रूप चिद्रूप दोन्ही । निरोपिलीं उपलउनी । आतां स्वानंद सांगेन चिन्ही । जें आयकतां मन निवे ॥२७॥
साखर करुनि वेगळी । गोडीचि कीजे निराळी । माजीं स्वादु सर्वागीं सकळीं । तैसा स्वानंदु जाणा ॥२८॥
नातरी रतीच्या अंतीं । जे होय सुखप्राप्ती । तें सर्वदा सर्वांगें भोगिती । सांडुनी रतिसंबंधू ॥२९॥
कां रसनेवीण फुडी । ते सदां सर्वांगें गोडी । भोगी जेवीं आवडीं । तेवीं स्वानंदसुख ॥३०॥
कां कामिनीवींण कामसुख । वीर्य सबळवीण देख । उपजे तोषेंवीण संतोष । तैसें स्वात्मसुख जाणा ॥३१॥
सत चित आनंद । हा अद्वय वृत्तीचा भेद । वस्तु नव्हे त्रिविध । एकविध एकली ॥३२॥
मृदु तिख आणि पिवळी, । ती नांवें एक चापेकळी । तेवीं सच्चिदानंद बोली । वस्तु एकली एकत्वें ॥३३॥
जैसें आपलेंच मुख । तें नव्हे आपणा सन्मुख विन्मुख । तैसें नहोनी सुखदुःख । सहजें सुख सदोदित ॥३४॥
सद तेंचि चिद । चिद तेंचि आनंद । वस्तु नव्हे त्रिविध । ते एकपद एकत्वें ॥३५॥
जेथें दुजेवीण जाण । नुपजतां एकपण । सुख सुखत्वें संपूर्ण । तें स्वसंवेद्य ॥३६॥
जेथें ध्यान अवघें सरे । ध्येयपण वेगळें नुरे । ध्याता सर्वांगें विरे । विरालेपणेंसी ॥३७॥
दृश्य द्रष्टेनसिं मिळे । तेथें दष्टेपण तत्काळ गळे । दर्शन एकलेपणें मावळे । निर्विशेषीं ॥३८॥
ज्ञाता ज्ञेयीं ज्ञेयत्वें जडे । तेथें ज्ञान लाजिलें फुडें । वस्तु वस्तुत्वें अंगा जडें । वेदनेवीण ॥३९॥
प्रमाता प्रमाण । दोन्ही जाहली अप्रमाण । प्रमेयेंसि कारण । अकारण जालें ॥४०॥