श्रीगणेशाय नमः ॥
णकार साकारातकादी ॥ ऋकारासह षकार मधी ॥ ती मम चित्ताकर्षण कधी ॥ करील आपुलेकडे हो ॥१॥
ऐसा सदा निजध्यास ॥ धरोनि आता ऐका कथेस ॥ संगमापासाव कृष्णतीर्थास ॥ दोन बाणांतर असे ॥२॥
स्नान करोनि कृष्णतीर्थी ॥ कृष्णचरणासि जे वंदिती ॥ कृष्णलोकासि ते सुमती ॥ जाति कार्तिक म्हणतसे ॥३॥
कृष्णा तेथोनि वाहे पुढे ॥ सिद्धादि सेवित श्रीगिरिकडे ॥ अमरगणांचे जेथे वाडे ॥ गगनचुंबित शोभती ॥४॥
अंबिकेसह शूलपाणी ॥ जेथ राहे निजध्यानी ॥ तोचि पर्वत देखोनि नयनी ॥ कृष्णावेणी चालली ॥५॥
तदा गिरीचे तीरावरती ॥ उभे राहोनि देव म्हणती ॥ वळवी बाजूने आपुली गति ॥ ऐक आमुचे वचन हे ॥६॥
हे सर्वगे कृष्णावेणी ॥ सर्व लोकैकपावनी ॥ तुझे सत्त्वासि होईल हानी ॥ येता सरळ पंथे हो ॥७॥
सिद्धयोगी जयावरी ॥ वास करिती तो हा गिरी ॥ मंत्रे अभेद्य पाहता नेत्री ॥ करी दहन पातके ॥८॥
म्हणोनि उजवी यासि घाली ॥ ऐसी ऐकता देव बोली ॥ कृष्णाबाई शीघ्र कोपली ॥ शैलासि भेदी सहज हो ॥९॥
गुहेत शिरली फोडोनि नगा ॥ म्हणोनि बोलती पाताळगंगा ॥ देव म्हणती क्षमा करी गा ॥ सान्निध्य देई आम्हांते ॥१०॥
बरे बोलोनि ती कृष्णा ॥ होय आकाशगंगाभिधाना ॥ गंगा भूवरी त्रिपथगा जाणा ॥ नाना लहरी उसळती ॥११॥
भोगावती ती पाताळ गंगा ॥ यमुना येत त्रिपथगासंगा ॥ मुनी बोलती नीलगंगा ॥ तया नगा निकट पै ॥१२॥
गुप्तरूपा सरस्वती ॥ मिळे येवोनि कृष्णेप्रती ॥ तुंगभद्रा भीमरथी ॥ वेत्रवती मिळाली ॥१३॥
मलापहा पंचगंगा ॥ सर्वही कृष्णेचिया संगा ॥ करिती म्हणोनि बोलती गंगा ॥ नीला कल्लोला जिला ॥१४॥
तदा देव सिद्ध मुनी ॥ स्तवन करिती साष्टांगनमनी ॥ येणे परी हस्त जोडोनी ॥ तेचि ऐका मुनी हो ॥१५॥
जयजय भक्तप्रियकारिणी ॥ ब्रह्मवादिनी कृष्णावेणी ॥ देववंद्ये पतितपावनी ॥ जटाजूटोद्भवे गे ॥१६॥
स्नानमात्रेचि तमनाशिनी ॥ गिरिकंदरी पंचरूपिणी ॥ सर्वाघौघ विकर्षिणी ॥ गंगा गंगेति बोलता ॥१७॥
ज्ञानविज्ञानरूपिणी ॥ देवि पर्वतगर्वहारिणी ॥ लीन जाहलो तुझे चरणी ॥ शुभे वरदे सदय हो ॥१८॥
ऐकोनि यापरी अमरस्तुती ॥ बोले हांसोनि माउली ती ॥ ऐका देव हो कारणाप्रती ॥ पर्वत भेदावयाचे ॥१९॥
पूर्वी मार्कंडेय मुनी ॥ तोषवावया मजलागुनी ॥ तपा बैसला पद्मासनी ॥ या गिरिवरी देव हो ॥२०॥
जो का होता पाताळ विवरी ॥ शिवरूप पाहे ह्रदयांतरी ॥ प्रेमे जयाचे पिनाकधारी ॥ लिंगरूपी पातला ॥२१॥
जरी लिंग की तीर्थ येथे ॥ नसेल तरी मग कैसे भवाते ॥ तरतील मानव म्हणोनि तेथे ॥ करी तपाते जो मुनी ॥२२॥
यापरी वर्षे दिव्य सहस्त्र ॥ होता तोषोनि मी अपार ॥ आले पहाया मुनिवर ॥ डोळा आपुले म्हणोनी ॥२३॥
परोपकारार्थ आपुली काया ॥ झिजवी तयाचे वंदिता पाय ॥ पुनीत होईल मम पय ॥ म्हणोनि आले देव हो ॥२४॥
तैसेचि भक्तदुरितहरण ॥ तो हा पहावा मल्लिकार्जुन ॥ जो का पापगजपंचानन ॥ लिंगरूपी महेश ॥२५॥
ऐसे कृष्णामधुरबोल ॥ ऐकोनि वंदिती देव सकल ॥ तदा ती बोलते कृपाल ॥ पुनरपि अमरगणासी ॥२६॥
जे का राहती माझिये तटी ॥ ते माझिये पदा पावती ॥ बोलोनि ऐसे अमरांप्रति ॥ करीत गर्जना जातसे ॥२७॥
स्कंद बोले मुनिजनांसी ॥ जावोनि जो का श्रीगिरीसी ॥ पाहे पाताळगंगेसी ॥ त्यासी पापे कदा न स्पर्शती ॥२८॥
कृष्णा सर्वत्र सुलभा जरी ॥ चतुःस्थानी दुर्लभा तरी ॥ छाया शूर्पाल संगमावरी ॥ चौथा श्रीगिरि जाणिजे ॥२९॥
तत्रापि दुर्लभ सितासिता ॥ नीलगंगा जाण तत्त्वता ॥ प्रेमे जियेचे नाम घेता ॥ ठाव दोषांसि नुरेचि ॥३०॥
श्रीशैल सर्व क्षेत्रमय ॥ मल्लिकार्जुन देवमय ॥ कृष्णा सर्व तीर्थमय ॥ बोले तनय शिवाचा ॥३१॥
निजमंडलापासाव धरणी ॥ वरी उतरले चंद्रतरणी ॥ नमोनि कृष्णेसि उभयतांनी ॥ स्तवोनि मेळविले वर ॥३२॥
पाताळ गंगेमाजि नर ॥ स्नान करोनि चंद्रेश्वर ॥ आणि पूजिता सूर्येश्वर ॥ पूर्ण मनोरथ होतसे ॥३३॥
सप्तनदी भेद जेथ ॥ तेथील तीर्थ चमूनाथ ॥ सांगे करिता स्नान तेथ ॥ पापमुक्त होतसे ॥३४॥
केदारतीर्थी उदकपान ॥ तैसेचि काशीमाजी मरण ॥ तथा श्रीशैल्यशिखरदर्शन ॥ होता जन्म नयेचि ॥३५॥
ऐकोनि यापरी सकळ ऋषी ॥ प्रश्न करिती कार्तिकासी ॥ अहो प्रतीति कवणासी ॥ ऐसी आली पाहता ॥३६॥
परिसोनि यापरी शंकरात्मज ॥ म्हणे देश जो का कान्यकुब्ज ॥ तेथे पापिष्ठ सात द्विज ॥ होते लुब्धक चोर जे ॥३७॥
जन्ममात्र ब्राह्मणाचे ॥ कर्म करिती अंत्यजाचे ॥ वाळित ठेविती ग्रामस्थ त्यांचे ॥ साताजणांसि तेधवा ॥३८॥
तदा पश्चात्ताप साता ॥ होवोनि दैवासि साष्टांगपाता ॥ करोनि म्हणती उद्धारा आता ॥ पापसमुद्रापासुनी ॥३९॥
ऐसे ऐकोनि दीन वचन ॥ म्हणती सातांसि ते ब्राह्मण ॥ घ्यावे श्रीशैल्यशिखरदर्शन ॥ निष्पाप व्हावया कारणे ॥४०॥
परिसोनि यापरी ब्राह्मणोक्ती ॥ सातही निघाले द्विज त्वरिती ॥ हिंडोनि तीर्थे सर्व शेवटी ॥ श्रीगिरिसी निघाले ॥४१॥
मार्गी भक्षण यांना करावे ॥ म्हणोनि राक्षस त्यांसवे ॥ गुप्त होते ते आघवे ॥ भस्म जाहले सवेंचि ॥४२॥
हे सातही ब्राह्मण मग ॥ श्रुंगासहित तो लक्ष्मीनग ॥ डोळा देखोनि साष्टांग ॥ नमन करिती भक्तीने ॥४३॥
होता शिखराग्री दर्शन ॥ गेली पापेधने जळोन ॥ नीलगंगानदीस्नान ॥ करिती ते द्विज सातही ॥४४॥
श्रीगिरिवरी मल्लिकार्जुन ॥ करिती तयाचे मग पूजन ॥ तदा तेथील जे ब्राह्मण ॥ सातांजणांसि बोलती ॥४५॥
तुह्मी निष्पाप जाहला ॥ परी संदेह जरी असला ॥ तरी नंदीला गवत घाला ॥ किंवा धान्यासि विप्र हो ॥४६॥
तेणे भक्षिता मनी उमजा ॥ पाप गेले उठा जा जा ॥ ऐसे सांगता सातही द्विजा ॥ सवेंचि उठले सर्वही ॥४७॥
धान्य घेवोनिया हाती ॥ जावोनि नंदीपुढे ठेविती ॥ तदा अहो ती पाषाणमूर्ति ॥ खाय गबगबा धान्य ते ॥४८॥
देखोनि मग ते जाश्वनीळ ॥ कोपोनि म्हणे तू नंदी केवळ ॥ आता नको हा धान्यकवळ ॥ घेउ वृषभवरारे ॥४९॥
ऐसा देखोनि अगाध महिमा ॥ सकळ म्हणती आलिया जन्मा ॥ हेचि सार्थक पुण्यसीमा ॥ धन्य आम्ही धन्य हो ॥५०॥
हा अध्याय ऐकता कानी ॥ पूर्ण होईल चिंतिले मनी ॥ पुढे बोलेल सेनानी ॥ आणीक कृष्णाचरित्र ॥५१॥
कृष्णाकथा इक्षुदंड ॥ चाखोनि पाहता रस उदंड ॥ पावाल तृप्ति तेणे अखंड ॥ अठावन्नावा अध्याय हा ॥५२॥
इति श्रीस्कंदपुराणे श्रीकृष्णामाहात्म्ये मल्लिकार्जुनवर्णनं नामाष्टपंचाशत्तमोऽध्यायः ॥५८॥