मराठी मुख्य सूची|मराठी पुस्तके|संत तुकाराम गाथा|
अभंग संग्रह ४२०१ ते ४३००

तुकाराम गाथा - अभंग संग्रह ४२०१ ते ४३००

तुकाराम महाराजांचे अभंग म्हणजे रोजच्या जीवनातील विविध व्यवहारातील सुत्ररूपाने केलेले मार्गदर्शन आणि जीवनाचे महाभाष्य.

Tukaram was one of the greatest poet saints, whose Abhang says the greatest philosophy of routine life.


४२०१

संसार करिती मोठ्या महत्वानें । दिसे लोका उणें न कळे त्या ॥१॥

पवित्रपण आपुलें घरच्यासी च दिसे । बाहेर उदास निंदिताती ॥ध्रु.॥

आपणा कळेना आपले अवगुण । पुढिलाचे दोषगुण वाखाणिती ॥२॥

विषयाचे ध्यासें जग बांधियेलें । म्हणोनि लागले जन्ममृत्यु ॥३॥

तुका म्हणे माझें संचित चि असें । देवाजीचें पिसे सहजगुण ॥४॥


४२०२

गव्हाराचें ज्ञान अवघा रजोगुण । सुखवासी होऊन विषय भोगी ॥१॥

त्यासी ज्ञानउपदेश केला । संगेंविण त्याला राहावेना ॥२॥

तुका म्हणे संग उत्तम असावा । याविण उपावा काय सांगों ॥३॥

४२०३

भाग्यालागी लांचावले । देवधर्म ते राहिले ॥१॥

कथे जातां अळसे मन । प्रपंचाचें मोटें ज्ञान ॥ध्रु.॥

अखंडप्रीति जाया । नेणे भजनाच्या ठाया ॥२॥

कथाकीर्तन धनाचें । सर्वकाळ विषयीं नाचे ॥३॥

तुका म्हणे पंढरिराया । ऐसे जन्मविले वांयां॥४॥

४२०४

पतिव्रतेची कीर्ती वाखाणितां । सिंदळईंच्या माथां तिडिक उठे ॥२॥

आमुचें तें आहे सहज बोलणें । नाहीं विचारून केलें कोणीं ॥ध्रु.॥

अंगें उणें त्याच्या बैसे टाळक्यांत । तेणें ठिणग्या बहुत गाळीतसे ॥२॥

तुका म्हणे आम्ही काय करणें त्यासी । ढका खवंदासी लागतसे ॥३॥

४२०५

आहे ऐसा देव वदवावी वाणी । नाहीं ऐसा मनीं अनुभवावा ॥१॥

आवडी आवडी कळिवराकळिवरी । वरिली अंतरी ताळी पडे ॥ध्रु.॥

अपूर्व दर्शन मातेपुत्रा भेटी । रडूं मागे तुटी हर्षयोगें ॥२॥

तुका म्हणे एकें कळतें दुसरें । बरियानें बरें आहाचाचें आहाच ॥३॥

४२०६

हे चि माझे चित्ती । राहो भावप्रीति । विठ्ठल सुषुप्ती । जागृति स्वप्नासी ॥१॥

आणिक नाहीं तुज मागणें । राज्यचाड संपत्ति धन । जिव्हे सुख तेणें । घेतां देहीं नाम तुझें ॥ध्रु॥

तुझें रूप सर्वाठायीं । देखें ऐसें प्रेम देई । न ठेवावा ठायीं । अनुभव चित्तीचा ॥२॥

जन्ममरणाचा बाध । समुळूनि तुटे कंद । लागो हा चि छंद । हरि गोविंद वाचेसी ॥३॥

काय पालटे दरुषणें । अवघें कोंदाटे चैतन्य । जीवशिवा खंडण । होय ते रे चिंतितां ॥४॥

तुका म्हणे या चि भावें । आम्हीं धालों तुझ्या नामें । सुखें होत जन्म । भलते याती भलतैसीं ॥५॥

४२०७

मौन कां धरिलें विश्वाच्या जीवना । उत्तर वचना देई माझ्या ॥१॥

तूं माझें संचित तूं चि पूर्वपुण्य । तूं माझें प्राचीन पांडुरंगा ॥ध्रु.॥

तूं माझें सत्कर्म तूं माझा स्वधर्म । तूं चि नित्यनेम नारायणा ॥२॥

कृपावचनाची वाट पाहातसें । करुणा वोरसें बोल कांहीं ॥३॥

तुका म्हणे प्रेमळाच्या प्रियोत्तमा । बोल सर्वोत्तमा मजसवें ॥४॥

४२०८

काय करूं आतां धरुनियां भीड । निःशंक हें तोंड वाजविलें ॥१॥

नव्हे जगीं कोणी मुकियाचा जाण । सार्थक लाजोनी नव्हे हित ॥ध्रु.॥

आलें तें उत्तर बोलें स्वामीसवें । धीट नीट जीवें होऊनियां ॥२॥

तुका म्हणे मना समर्थासीं गांठी । घालावी हे मांडी थापटूनि ॥३॥

४२०९

माझिया तो जीवें घेतला हा सोस । पाहें तुझी वास भेटावया ॥१॥

मातेविण बाळ न मनी आणिका । सर्वकाळ धोका स्तनपाना ॥ध्रु.॥

वोसंगा निघाल्या वांचूनि न राहे । त्याचें आर्त माय पुरवीते ॥२॥

तुका म्हणे माते भक्तां तूं कृपाळ । गिळियेले जाळ वनांतरीं ॥३॥

४२१०

ते काय पवाडे नाहीं म्यां ऐकिले । गोपाळ रक्षिले वनांतरीं ॥१॥

मावेचा वोणवा होऊनि राक्षस । लागला वनास चहूंकडे ॥ध्रु.॥

गगनासी ज्वाळा लागती तुंबळ । गोधनें गोपाळ वेडावलीं ॥२॥

तुका म्हणे तेथें पळावया वाट । नाहीं वा निपट ऐसें जालें ॥३॥

४२११

धडकला अग्नि आह्या येती वरी । गोपाळ श्रीहरी विनविती ॥१॥

अरे कृष्णा काय विचार करावा । आला रे वोणवा जळों आतां ॥ध्रु.॥

अरे कृष्णा तुझें नाम बळिवंत । होय कृपावंत राख आतां ॥२॥

तुका म्हणे अरे कृष्णा नारायणा । गोपाळ करुणा भाकितिले ॥३॥

४२१२

अरे कृष्णा आम्ही तुझे निज गडी । नवनीत आवडी देत होतों ॥१॥

अरे कृष्णा आतां राखेंराखें कैसें तरीं । संकटाभीतरीं पडियेलों ॥ध्रु.॥

वरुषला इंद्र जेव्हां शिळाधारीं । गोवर्धन गिरी उचलिला ॥२॥

तुका म्हणे तुझे पवाडे गोपाळ । वर्णिती सकळ नारायणा ॥३॥

४२१३

अरे कृष्णा तुवां काळया नाथिला । दाढे रगडिला रिठासुर ॥१॥

अरे कृष्णा तुवां पुतना शोषिली । दुर्बुद्धि कळली अंतरींची ॥ध्रु.॥

गोपाळ करुणा ऐसी नानापरी । भाकिती श्रीहरी तुजपुढें ॥२॥

तुझें नाम कामधेनु करुणेची । तुका म्हणे त्यांची आली कृपा ॥३॥

४२१४

चहुंकडूनियां येती ते कलोळ । सभोंवते जाळ जवळि आले ॥१॥

सकुमार मूर्ति श्रीकृष्ण धाकुटी । घोंगडी आणि काठी खांद्यावरि ॥ध्रु.॥

लहान लेंकरूं होत ते सगुण । विक्राळ वदन पसरिलें ॥२॥

चाभाड तें एक गगनीं लागलें । एक तें ठेविलें भूमीवरि ॥३॥

तये वेळे अवघे गोपाळ ही भ्याले । तुकें ही लपालें भेऊनियां ॥४॥

४२१५

श्रीमुख वोणवा गिळीत चालिलें । भ्यासुर वासिलें वदनांबुज ॥१॥

विक्राळ त्या दाढा भ्यानें पाहावेना । धाउनी रसना ज्वाळ गिळी ॥ध्रु.॥

जिव्हा लांब धांवे गोळा करी ज्वाळ । मोटें मुखकमळ त्यांत घाली ॥ २॥

तुका म्हणे अवघा वोणवा गीळिला। आनंद जाहाला गोपाळांसी ॥३॥

४२१६

गोपाळ प्रीतीनें कैसे विनविती । विक्राळ श्रीपती होऊं नको ॥१॥

नको रे बा कृष्णा धरूं ऐसें रूप । आम्हां चळकांप सुटलासे ॥ध्रु.॥

होई बा धाकुटा शाम चतुर्भूज । बैसोनियां गुज सुखें बोलों ॥२॥

वोणव्याच्या रागें गिळिशील आम्हां । तुका मेघशामा पायां लागे ॥३॥

४२१७

सांडियेलें रूप विक्राळ भ्यासुर । झालें सकुमार कोडिसवाणें ॥१॥

शाम चतुर्भुज मुकुट कुंडलें । सुंदर दंडलें नव बाळ ॥ध्रु.॥

गोपाळ म्हणती कैसें रे बा कृष्णा । रूप नारायणा धरियेलें ॥२॥

कैसा वाढलासी विक्राळ जालासी । गटगटा ज्वाळांसी गिळियेलें ॥३॥

तुका म्हणे भावें पुसती गोपाळ । अनाथवत्सल म्हणोनियां ॥४॥

४२१८

बा रे कृष्णा तुझें मुख कीं कोमळ । कैसे येवढे ज्वाळ ग्रासियेले ॥१॥

बा रे कृष्णा तुझी जिव्हा कीं कोवळी । होईंल पोळिली नारायणा ॥ध्रु.॥

बैसें कृष्णा तुझें पाहूं मुखकमळ । असेल पोळलें कोणे ठायीं ॥२॥

घोंगडिया घालीं घालूनियां तळीं । वरी वनमाळी बैसविती ॥३॥

तुका म्हणे भावें आकळिला देव । कृपासिंधुराव त्रैलोक्याचा ॥४॥

४२१९

एक म्हणती मुख वासीं नारायणा । पाहों दे वदना डोळेभरि ॥१॥

वासुनियां मुख पहाती सकळ । अवघे गोपाळ व्योमाकार ॥ध्रु.॥

म्हणती गोपाळ बेटे हो हा देव । स्वरूपाचा ठाव न कळे याच्या ॥२॥

तुका म्हणे अवघे विठोबाभोंवते । मळिाले नेणते लहानथोर ॥३॥

४२२०

एक म्हणती कृष्णा वासिलें त्वां मुख । तेव्हां थोर धाक पडिला आम्हां ॥१॥

गिळो लागलासी अग्नीचे कल्लोळ । आम्ही चळचळां कांपतसों ॥ध्रु.॥

ज्वाळांबरोबरि गळिशील आम्हां । ऐसें मेघशामा भय वाटे ॥२॥

तुका म्हणे ऐसे भाग्याचे गोपाळ । फुटकें कपाळ आमुचें चि ॥३॥

४२२१

गोपाळांचें कैसें केलें समाधान । देउनि आलिंगन निवविले ॥१॥

ज्वाळाबरोबरि तुम्हां कां ग्रासीन । अवतार घेणें तुम्हांसाटीं ॥ध्रु.॥

निर्गुण निर्भय मी सर्वांनिराळा । प्रकृतिवेगळा गुणातीत ॥२॥

चिन्मय चिद्रूप अवघें चिदाकार । तुका म्हणे पार नेणे ब्रम्हा ॥३॥

४२२२

ऐसा मी अपार पार नाहीं अंत । परि कृपावंत भाविकांचा ॥१॥

दुर्जनां चांडाळां करीं निर्दाळण । करीं संरक्षण अंकितांचें ॥ध्रु.॥

भक्त माझे सखे जिवलग सांगाती । सर्वांग त्यांप्रति वोडवीन ॥२॥

पीतांबरछाया करीन त्यांवरी । सदा त्यांचे घरीं दारी उभा ॥३॥

माझे भक्त मज सदा जे रातले । त्यांघरीं घेतलें धरणें म्यां ॥४॥

कोठें हें वचन ठेविलें ये वेळे । तुका म्हणे डोळे झांकियेले ॥५॥

४२२३

भ्रतारेंसी भार्या बोले गुज गोष्टी । मज ऐसी कष्टी नाहीं दुजी ॥१॥

अखंड तुमचें धंद्यावरी मन । माझें तों हेळण करिती सर्व ॥ध्रु.॥

जोडितसां तुम्ही खाती हेरेंचोरें । माझीं तंव पोरें हळहळीती ॥२॥

तुमची व्याली माझे डाई हो पेटली । सदा दुष्ट बोली सोसवेना ॥३॥

दुष्टव्रुति नंदुली सदा द्वेष करी । नांदों मी संसारीं कोण्या सुखें ॥४॥

भावा दीर कांहीं धड हा न बोले । नांदों कोणां खालें कैसी आतां ॥५॥

माझ्या अंगसंगें तुम्हांसी विश्रांति । मग धडगति नाहीं तुमची ॥६॥

ठाकतें उमकतें जीव मुठी धरूनि । परि तुम्ही अजूनि न धरा लाज ॥७॥

वेगळे निघतां संसार करीन । नाहीं तरी प्राण देतें आतां ॥८॥

तुका म्हणे जाला कामाचा अंकित । सांगे मनोगत तैसा वर्ते ॥९॥

४२२४

कामाचा अंकित कांतेतें प्रार्थित । तूं कां हो दुश्चित्त निरंतर ॥१॥

माझीं मायबापें बंधु हो बहिण । तुज करी सीण त्यागीन मी ॥ध्रु.॥

त्यांचें जरि तोंड पाहेन मागुता । तरि मज हत्या घडो तुझी ॥२॥

सकाळ उठोन वेगळा निघेन । वाहातों तुझी आण निश्चयेंसी ॥३॥

वेगळें निघतां घडीन दोरे चुडा । तूं तंव माझा जोडा जन्माचा कीं ॥४॥

ताईंत सांकळी गळांचि दुलडी । बाजुबंदजोडी हातसर ॥५॥

वेणीचे जे नग सर्व ही करीन । नको धरूं सीण मनीं कांहीं ॥६॥

नेसावया साडी सेलारी चुनडी । अंगींची कांचोळी जाळिया फुलें ॥७॥

तुका म्हणे केला रांडेनें गाढव । मनासवें धांव घेतलीसे ॥८॥

४२२५

उजळितां उजळे दीपकाची वाती । स्वयंभ ते ज्योति हिर्‍या अंगीं ॥१॥

एकीं महाकष्टें मेळविलें धन । एकासी जतन दैवयोगें ॥ध्रु.॥

परिमळें केलें चंदनाचे चिन्ह । निवडी ते भिन्न गाढव तो ॥२॥

तुका म्हणे जया अंगीं हरिठसा । तो तरे सहसा वंद्य होय ॥३॥

४२२६

बारावर्षे बाळपण । तें ही वेचलें अज्ञानें ॥१॥

ऐसा जन्म गेला वांयां । न भजतां पंढरिराया ॥ध्रु.॥

बाकी उरलीं आठ्याशीं । तीस वेचलीं कामासी ॥२॥

बाकी उरलीं आठावन्न । तीस वेचली ममतेनें ॥३॥

बाकी उरलीं आठावीस । देहगेह विसरलास ॥४॥

तुका म्हणे ऐसा झाडा । संसार हा आहे थोडा ॥५॥

४२२७

सोवळा तो जाला । अंगीकार देवें केला ॥१॥

येर करिती भोजन । पोट पोसाया दुर्जन ॥ध्रु.॥

चुकला हा भार । तयाची च येरझार ॥२॥

तुका म्हणे दास । जाला तया नाहीं नास ॥३॥

४२२८

आजि शिवला मांग । माझें विटाळलें आंग ॥१॥

यासी घेऊं प्रायश्चित्त । विठ्ठलविठ्ठल हृदयांत ॥ध्रु.॥

जाली क्रोधासी भेटी । तोंडावाटे नर्क लोटी ॥२॥

अनुतापीं न्हाऊं । तुका म्हणे रवी पाहूं ॥३॥

४२२९

ठाव तुम्हांपाशीं । जाला आतां हृषीकेशी ॥१॥

न लगे जागावें सतत । येथें स्वभावें हे नीत ॥ध्रु.॥

चोरट्यासी थारा । येथें कैंचा जी दातारा ॥२॥

तुका म्हणे मनें । आम्हां जालें समाधान ॥३॥

४२३०

पाळियेले लळे । माझे विठ्ठले कृपाळे ॥१॥

बहुजन्माचें पोषणें । सरतें पायांपाशीं तेणें ॥ध्रु.॥

सवे दिली लागों । भातें आवडीचें मागों ॥२॥

तुका म्हणे भिन्न । नाहीं दिसों दिलें क्षण ॥३॥

४२३१

जो या गेला पंढरपुरा । आणीक यात्रा न मानी तो ॥१॥

सुलभ माय पंढरिराणा । पुरवी खुणा अंतरींच्या ॥ध्रु.॥

जन्मांतरिंच्या पुण्यरासी । वारी त्यासी पंढरी ॥२॥

बाहेर येतां प्राण फुटे । रडें दाटे गहिवरें ॥३॥

दधिमंगळभोजन सारा । म्हणती करा मुरडींव ॥४॥

मागुता हा पाहों ठाव । पंढरिराव दर्शनें ॥५॥

तुका म्हणे भूवैकुंठ । वाळुवंट भींवरा ॥६॥

४२३२

न मिळती एका एक । जये नगरीचे लोक ॥१॥

भलीं तेथें राहूं नये । क्षणें होईंल न कळे काय ॥ध्रु.॥

न करितां अन्याय । बळें करी अपाय ॥२॥

नाहीं पुराणाची प्रीति । ठायींठायीं पंचाइती ॥३॥

भल्या बुर्‍या मारी । होतां कोणी न निवारी ॥४॥

अविचार्‍या हातीं । देऊनि प्रजा नागविती ॥५॥

तुका म्हणे दरी । सुखें सेवावी ते बरी ॥६॥

४२३३

शिकवणें नाक झाडी । पुढील जोडी कळेना ॥१॥

निरयगांवीं भोग देता । तेथें सत्ता आणिकांची ॥ध्रु.॥

अवगुणांचा सांटा करी । ते चि धरी जीवासी ॥२॥

तुका म्हणे जडबुद्धि । कर्मशुद्धी सांडवीं ॥३॥

४२३४

गोपीचंदन मुद्रा धरणें । आम्हां लेणें वैष्णवां ॥१॥

मिरवूं अळंकार लेणें । हीं भूषणें स्वामीचीं ॥ध्रु.॥

विकलों ते सेवाजीवें । एक्या भावें एकविध ॥२॥

तुका म्हणे शूर जालों । बाहेर आलों संसारा ॥३॥

४२३५

विषयांचे लोलिंगत । ते फजीत होतील ॥१॥

न सरे येथें यातिकुळ । शुद्ध मूळबीज व्हावें ॥ध्रु.॥

शिखासूत्र सोंग वरि । दुराचारी दंड पावे ॥२॥

तुका म्हणे अभिमाना । नारायणा न सोसे ॥३॥

४२३६

वडिलें दिलें भूमिदान । तें जो मागे अभिळासून ॥१॥

अग्रपूजेचा अधिकारी । श्रेष्ठ दंड यमा घरीं ॥ध्रु.॥

उभयकुल समवेत । नर्का प्रवेश अद्भुत ॥२॥

तप्तलोहें भेटी । तुका म्हणे कल्पकोटी ॥३॥

४२३७

लटिकी ग्वाही सभेआंत । देतां पतित आगळा ॥१॥

कुंभपाकीं वस्ती करूं । होय धुरु कुळेसी ॥ध्रु.॥

रजस्वला रुधिर स्रवे । तें चि घ्यावें तृषेसी ॥२॥

तुका म्हणे जन्मा आला । काळ जाला कुळासी ॥३॥

४२३८

आचरे दोष न धरी धाक । परीपाक दुःखाचा ॥१॥

चांडाळ तो दुराचारी । अंगीकारी कोण त्या ॥ध्रु.॥

नव्हे संतान वोस घर । अंधकार कुळासी ॥२॥

तुका म्हणे त्याचें दान । घेतां पतन दुःखासी ॥३॥

४२३९

कीविलवाणा जाला आतां । दोष करितां न विचारी ॥१॥

अभिळाषी नारी धन । झकवी जन लटिकें चि ॥ध्रु.॥

विश्वासिया करी घात । न धरी चित्ति कांटाळा ॥२॥

तुका म्हणे नाहीं आला । वृथा गेला जन्मासी ॥३॥

४२४०

घेऊं नये तैसें दान । ज्याचें धन अभिळाषी ॥१॥

तो ही येथें कामा नये । नर्का जाय म्हणोनि ॥ध्रु.॥

विकी स्नानसंध्या जप । करी तप पुढिलांचें ॥२॥

तुका म्हणे दांभिक तो । नर्का जातो स्वइच्छा ॥३॥

४२४१

सदा नामघोष करूं हरिकथा । तेणें सदा चित्ति समाधान ॥१॥

सर्वसुख ल्यालों सर्व अलंकार । आनंदें निर्भर डुलतसों ॥ध्रु.॥

असों ऐसा कोठें आठव ही नाहीं । देहीं च विदेही भोगूं दशा ॥२॥

तुका म्हणे आम्ही जालों अग्निरूप । लागों नेदूं पापपुण्य आतां ॥३॥

४२४२

वरिवरि बोले युद्धाचिया गोष्टी । परसैन्या भेटी नाहीं जाली ॥१॥

पराव्याचे भार पाहुनियां दृष्टी । कांपतसे पोटीं थरथरां ॥ध्रु.॥

मनाचा उदार रायांचा जुंझार । फिरंगीचा मार मारीतसे ॥२॥

धन्य त्याची माय धन्य त्याचा बाप । अंगीं अनुताप हरिनामें ॥३॥

तुका म्हणे साधु बोले खर्गधार । खोचती अंतरें दुर्जनाचें ॥४॥

४२४३

गंधर्वनगरीं क्षण एक राहावें । तें चि पैं करावें मुळक्षत्र ॥१॥

खपुष्पाची पूजा बांधोनि निर्गुणा । लक्ष्मीनारायणा तोषवावें ॥ध्रु.॥

वंध्यापुत्राचा लग्नाचा सोहळा । आपुलिया डोळां पाहों वेगीं ॥२॥

मृगजळा पोही घालुनि सज्ञाना । तापलिया जना निववावें ॥३॥

तुका म्हणे मिथ्या देहेंद्रियकर्म । ब्रम्हार्पण ब्रम्ह होय बापा ॥४॥

४२४४

तुझा म्हणविलों दास । केली उच्छिष्टासी आस ॥१॥

मुखीं घालावा कवळ । जरी तूं होशील कृपाळ ॥२॥

सीण भाग माझा पुसें । तुका म्हणे न करीं हांसें ॥३॥

४२४५

काय मागें आम्ही गुंतलों काशानीं । पुढें वाहों मनीं धाक देवा ॥१॥

कीर्ति चराचरीं आहे तैसी आहे । भेटोनियां काय घ्यावें आम्हां ॥ध्रु.॥

घेउनी धरणें बैसती उपवासी । हट आम्हांपासीं नाहीं तैसा ॥२॥

तातडी तयांनीं केली विटंबणा । आम्हां नारायणा काय उणें ॥३॥

नाहीं मुक्तिचाड वास वैकुंठींचा । जीव भाव आमुचा देऊं तुज ॥४॥

तुका म्हणे काय मानेल तें आतां । तूं घेई अनंता सर्व माझें ॥५॥

४२४६

जालों बळिवंत । होऊनियां शरणागत ॥१॥

केला घरांत रिघावा । ठायीं पाडियेला ठेवा ॥ध्रु.॥

हाता चढे धन । ऐसें रचलें कारण ॥२॥

तुका म्हणे मिठी । पायीं देउनि केली लुटी ॥३॥

४२४७

दासीचा जो संग करी । त्याचे पूर्वज नर्का द्वारीं ॥१॥

ऐसे सांगों जातां जना । नये कोणाचिया मना ॥ध्रु.॥

बरें विचारूनी पाहें । तुज अंतीं कोण आहे ॥२॥

तुका म्हणे रांडलेंका । अंतीं जासिल यमलोका ॥३॥

४२४८

गुळ सांडुनि गोडी घ्यावी । मीठ सांडुनि चवि चाखावी ॥१॥

ऐसा प्रपंच सांडुनि घ्यावा । मग परमार्थ जोडावा ॥ध्रु.॥

साकरेचा नव्हे ऊंस । आम्हां कैंचा गर्भवास ॥२॥

बीज भाजुनि केली लाही । जन्ममरण आम्हांसि नाहीं ॥३॥

आकारासी कैंचा ठाव । देह प्रत्यक्ष जाला वाव ॥४॥

तुका म्हणे अवघें जग । सर्वां घटीं पांडुरंग ॥५॥

४२४९

आमुचें दंडवत पायांवरि डोईं । व्हावें उतराईं ठेवूनियां ॥१॥

कराल तें काय नव्हे जी विठ्ठला । चत्ति द्यावें बोला बोबडिया ॥२॥

तुका म्हणे आम्ही लडिवाळें अनाथें । म्हणोनि दिनानाथें सांभाळावें ॥३॥

४२५०

भाग्यवंत आम्ही विष्णुदास जगीं । अभंग प्रसंगीं धैर्यवंत ॥१॥

नाही तें पुरवीत आणुनि जवळी । गाउनी माउली गीत सुखें ॥ध्रु.॥

प्रीति अंगीं असे सदा सर्वकाळ । वोळली सकळ सुखें ठायीं ॥२॥

आपुल्या स्वभावें जैसे जेथें असों । तैसे तेथें दिसों साजिरे चि ॥३॥

वासनेचा कंद उपडिलें मूळ । दुरितें सकळ निवारिलीं ॥४॥

तुका म्हणे क्तजनाची माउली । करील साउली विठ्ठल आम्हां ॥५॥

४२५१

तीर्थे फळती काळें जन्में आगळिया । संतदृष्टी पाया हेळामात्रें ॥१॥

सुखाचे सुगम वैष्णवांचे पाय । अंतरींचा जाय महाभेव ॥ध्रु.॥

काळें हि न सरे तपें समाधान । कथे मूढजन समाधिस्थ ॥२॥

उपमा द्यावया सांगतां आणीक । नाहीं तिन्ही लोक धुंडाळितां ॥३॥

तुका म्हणे मी राहिलों येणें सुखें । संतसंगें दुःखें नासावया ॥४॥

४२५२

संतजना माझी यावया करुणा । म्हणउनी दीन हीन जालों ॥१॥

नेणें योग युक्ती नाहीं ज्ञान मति । गातसें या गीती पांडुरंगा ॥ध्रु.॥

भाव भक्ती नेणें तप अनुष्ठान । करितों कर्तिन विठ्ठलाचें ॥२॥

ब्रम्हज्ञान ध्यान न कळे धारणा । एका नारायणा वांचूनियां ॥३॥

तुका म्हणे माझा विटोबासी भार । जाणे हा विचार तो चि माझा ॥४॥

४२५३

ऐसें काय उणें जालें तुज देवा । भावेंविण सेवा घेसी माझी ॥१॥

काय मज द्यावा न लगे मुशारा । पहावें दातारा विचारूनि ॥ध्रु.॥

करितों पाखांडें जोडूनि अक्षरें । नव्हे ज्ञान खरें भक्तिरस ॥२॥

गुणवाद तुझे न बोलवे वाणी । आणिका छळणी वाद सांगें ॥३॥

तरी आतां मज राखें तुझे पायीं । देखसील कांहीं प्रेमरस ॥४॥

तुका म्हणे तुज हांसतील लोक । निःकाम सेवक म्हणोनियां ॥५॥

४२५४

भोंदावया मीस घेऊनि संतांचें । करी कुटुंबाचें दास्य सदा ॥१॥

मनुष्याचे परी बोले रावा करी । रंजवी नरनारी जगामध्यें ॥ध्रु.॥

तिमयाचा बैल करी सिकविलें । चित्रींचें बाहुलें गोष्टी सांगे ॥२॥

तुका म्हणे देवा जळो हे महंती । लाज नाहीं चित्ती निसुगातें ॥३॥

४२५५

अंगीं घेऊनियां वारें दया देती । तया भक्ता हातीं चोट आहे ॥१॥

देव्हारा बैसोनि हालविती सुपें । ऐसीं पापी पापें लिंपताती ॥ध्रु.॥

एकीबेकीन्यायें होतसे प्रचित । तेणें लोक समस्त भुलताती ॥२॥

तयाचे स्वाधीन दैवतें असती । तरी कां मरती त्यांचीं पोरें ॥३॥

तुका म्हणे पाणी अंगारा जयाचा । भक्त कान्होबाचा तो ही नव्हे ॥४॥

४२५६

कोणा एकाचिया पोरें केली आळी । ठावी नाहीं पोळी मागें देखी ॥१॥

बुझाविलें हातीं देउनी खापर । छंद करकर वारियेली ॥ध्रु.॥

तैसें नको करूं मज कृपावंता । काय नाहीं सत्ता तुझे हातीं ॥२॥

तुका म्हणे मायबापाचें उचित । करावें तें हित बाळकाचें ॥३॥

४२५७

पंढरपुरींचें दैवत भजावें । काया वाचा जावें शरण त्या ॥१॥

मनीं ध्यान करी अहंता धरूनी । तया चक्रपाणी दूर ठेला ॥ध्रु.॥

मान अभिमान सांडुनियां द्यावे । अवघ्यां नीच व्हावें तरी प्राप्त ॥२॥

तुका म्हणे हें चि कोणासी सांगावें । सादर होउनि भावें भजें देवा ॥३॥

४२५८

अधमाचें चत्ति अहंकारीं मन । उपदेश शीण तया केला ॥१॥

पापियाचें मन न करी आचार । विधवे शृंगार व्यर्थ केला ॥ध्रु.॥

अधमाचें चत्ति दुश्चित्त ऐकेना । वांयां सीण मना करूं काय ॥२॥

गर्धबासी दिली चंदनाची उटी । केशर लल्हाटीं शुकराच्या॥३॥

पतिवंचकेसी सांगतां उदंड । परि तें पाषांड तिचे मनीं ॥४॥

तुका म्हणे तैसें अभावीं सांगतां । वाउगा चि चित्ति सीण होय ॥५॥

४२५९

किती उपदेश करावा खळासी । नावडे तयासी बरें कांहीं ॥१॥

शुद्ध हे वासना नाहीं चांडाळाची । होळी आयुष्याची केली तेणें ॥ध्रु.॥

नाहीं शुद्ध भाव नायके वचन । आपण्या आपण नाडियेलें ॥२॥

तुका म्हणे त्यासी काय व्याली रांड । करितो बडबड रात्रदिस ॥३॥

४२६०

संत देखोनियां स्वयें दृष्टी टाळी । आदरें न्याहाळी परस्त्रीसी ॥१॥

वीट ये कर्णासी संतवाक्यामृता । स्त्रीशब्द ऐकतां निवे कर्ण ॥ध्रु.॥

कथेमाजी निज वाटे नित्यक्षणीं । स्त्रियेचे कीर्तनीं प्रेमें जागे ॥२॥

तुका म्हणे तुम्ही क्रोधासी न यावें । स्वभावा करावें काय कोणीं ॥३॥

४२६१

मणि पडिला दाढेसी मकरतोंडीं । सुखें हस्तें चि काढवेल प्रौढीं ॥१॥

परि मूर्खाचें चत्ति बोधवेना । दुधें कूर्मीच्या पाळवेल सेना ॥ध्रु.॥

सकळ पृथ्वी हिंडतां कदाचित । ससीसिंगाची प्राप्त होय तेथें ॥२॥

अतिप्रयत्नें गाळितां वाळुवेतें । दिव्य तेलाची प्राप्त होय तेथें ॥३॥

अतिक्रोधें खवळला फणी पाही । धरूं येतो मस्तकीं पुष्पप्रायी ॥४॥

पहा ब्रम्हानंदें चि एकीं हेळा । महापातकी तो तुका मुक्त केला ॥५॥

४२६२

भोळे भाविक हे जुनाट चांगले । होय तैसें केलें भक्तिभावें ॥१॥

म्हणउनि चिंता नाहीं आम्हां दासां । न भ्यो गर्भवासा जन्म घेतां ॥ध्रु.॥

आपुलिया इच्छा करूं गदारोळ । भोगूं सर्वकाळ सर्व सुखें ॥२॥

तुका म्हणे आम्हां देवाचा सांगात । नाहीं विसंबत येर येरां ॥३॥

४२६३

आतां तरी माझी परिसा वीनवती । रखुमाईंच्या पति पांडुरंगा ॥१॥

चुकलिया बाळा न मारावें जीवें । हित तें करावें मायबापीं ॥२॥

तुका म्हणे तुझा म्हणताती मज । आतां आहे लाज हे चि तुम्हां ॥३॥

४२६४

नाही बळयोग अभ्यास कराया । न कळे ते क्रिया साधनाची ॥१॥

तुझिये भेटीचें प्रेम अंतरंगीं । नाहीं बळ अंगीं भजनाचें ॥ध्रु.॥

काय पांडुरंगा करूं बा विचार । झुरतें अंतर भेटावया ॥२॥

तुका म्हणे सांगा वडिलपणें बुद्धी । तुजविण दयानिधी पुसों कोणां ॥३॥

४२६५

जिहीं तुझी कास भावें धरियेली । त्यांची नाहीं केली सांड देवा ॥१॥

काय माझा भोग आहे तो न कळे । सुखें तुम्ही डोळे झांकियेले ॥ध्रु.॥

राव रंक तुज सारिके चि जन । नाहीं थोर लहान तुजपाशीं ॥२॥

तुका म्हणे मागें आपंगिलें भक्तां । माझिया संचिता कृपा नये ॥३॥

४२६६

पहावया तुझा जरि बोलें अंत । तरि माझे जात डोळे देवा ॥१॥

स्तंबीं तुज नाहीं घातलें प्रल्हादें । आपुल्या आनंदें अवतार ॥ध्रु.॥

भक्ताचिया काजा जालासी सगुण । तुज नाहीं गुण रूप नाम ॥२॥

ऐसा कोण देवा अधम यातीचा । निर्धार हा साचा नाहीं तुझा ॥३॥

तुका म्हणे बोले कवतुकें गोष्टी । नेदीं येऊं पोटीं राग देवा ॥४॥

४२६७

प्रगट व्हावें हे अज्ञानवासना । माझी नारायणा हीनबुद्धि ॥१॥

खाणीवाणी होसी काष्टीं तूं पाषाणीं । जंतु जीवाजनीं प्रसद्धि हा ॥ध्रु.॥

ज्ञानहीन तुज पाहें अल्पमति । लहान हा चित्ती धरोनियां ॥२॥

परि तूं कृपाळ होसी देवराणा । ब्रिदें तुझीं जना प्रसिद्ध हें ॥३॥

उतावीळ बहु भक्तांचिया काजा । होसी केशीराजा तुका म्हणे ॥४॥

४२६८

जरी तुझा मज नसता आधार । कैसा हा संसार दुर्‍हावला ॥१॥

ऐसा बळी कोण होइल पुरता । जो हे वारी चिंता आशापाश ॥ध्रु.॥

मायामोहफांसा लोकलाजबेडी । तुजवीण तोडी कोण एक ॥२॥

हें तों मज कळों आलें अनुभवें । बरें माझ्या जीवें पांडुरंगा ॥३॥

तुका म्हणे यास तूं चि माझा गोही । पुरी भाव नाहीं जना लोका ॥४॥

४२६९

तुजविण चाड आणिकांची कांहीं । धरीन हें नाहीं तुज ठावें ॥१॥

तरणउपाय योगक्षेम माझा । ठेवियेला तुझ्या पायीं देवा ॥ध्रु.॥

कोण मज आळी काय हे तांतडी । सोनियाची घडी जाय दिस ॥२॥

तुझिया नामाचें ल्यालोंसें भूषण । कृपा संतजन करितील ॥३॥

तुका म्हणे जाला आनंदाचा वास । हृदया या नास नव्हे कधीं ॥४॥

४२७०

हें चि सुख पुढे मागतों आगळें । आनंदाचीं फळें सेवादान ॥१॥

जन्मजन्मांतरीं तुझा चि अंकिला । करूनि विठ्ठला दास ठेवीं ॥ध्रु.॥

दुजा भाव आड येऊं नेदीं चत्तिा । करावा अनंता नास त्याचा ॥२॥

अभय देऊनि करावें सादर । क्षण तो विसर पडों नेदीं ॥३॥

तुका म्हणे आम्ही जेजे इच्छा करूं । ते ते कल्पतरू पुरविसी ॥४॥

४२७१

तुज केलिया नव्हे ऐसें काईं । डोंगराची राईं क्षणमात्रें ॥१॥

मज या लोकांचा न साहे आघात । देखणें प्रचित जीव घेती ॥ध्रु.॥

सहज विनोदें बोलियेलों गोष्टी । अरंभी तों पोटीं न धरावी ॥२॥

दीनरूप मज करावें नेणता । याहुनी अनंता आहें तैसा ॥३॥

तुका म्हणे जेणें मज तूं भोगसी । तें करीं जनासीं चाड नाहीं ॥४॥

४२७२

ऐसा सर्व भाव तुज निरोपिला । तूं मज एकला सर्वभावें ॥१॥

अंतरींची कां हे नेणसील गोष्टी । परि सुखासाटीं बोलविसी ॥ध्रु.॥

सर्व माझा भार तुज चालवणें । तेथें म्यां बोलणें काय एक ॥२॥

स्वभावें स्वहित हिताचें कारण । कौतुक करून निवडिसी ॥३॥

तुका म्हणे तूं हें जाणसी गा देवा । आमुच्या स्वभावा अंतरींच्या ॥४॥

४२७३

लोखंडाचे न पाहे दोष । शिवोन परीस सोनें करी ॥१॥

जैसी तैसी तरीं वाणी । मना आणी माउली ॥ध्रु.॥

लेकराचें स्नेहे गोड । करी कोड त्यागुणें ॥ ॥

मागें पुढें रिघे लोटी । साहे खेटी करी तें ॥३॥

तुका विनंती पांडुरंगा । ऐसें सांगा आहे हें ॥४॥

४२७४.

पर्वकाळीं धर्म न करी नासरी । खर्ची राजद्वारीं द्रव्यरासी ॥१॥

सोइर्‍याची करी पाहुणेर बरा । कांडवी ठोंबरा संतांलागीं ॥ध्रु.॥

बाइलेचीं सर्व आवडीनें पोसी । मातापितरांसी दवडोनी ॥२॥

श्राद्धीं कष्टी होय सांगतां ब्राम्हण । गोवार मागून सावडीतो ॥३॥

नेतो पानें फुलें वेश्येला उदंड । ब्राम्हणासी खांड नेदी एक ॥४॥

हातें मोर्‍या शोधी कष्ट करी नाना । देवाच्या पूजना कांटाळतो ॥५॥

सारा वेळ धंदा करितां श्रमेना । साधूच्या दर्शना जातां कुंथे ॥६॥

हरिच्या कीर्तनीं गुंगायासि लागे । येरवीं तो जागे उगला चि ॥७॥

पुराणीं बैसतां नाहीं रिकामटी । खेळतो सोंगटी अहोरात्रीं ॥८॥

देवाच्या विभुती न पाहे सर्वथा । करी पानवथा नेत्रभिक्षा ॥९॥

गाईंला देखोनी बदबदां मारी । घोड्याची चाकरी गोड लागे ॥१०॥

ब्राम्हणाचें तीर्थ घेतां त्रास मोटा । प्रेमें घेतो घोंटा घटघटां ॥११॥

तुका म्हणे ऐसे प्रपंचीं गुंतले । जन्मोनि मुकले विठोबासी ॥१२॥

४२७५

आम्ही रामाचे राऊत । वीर जुंझार बहुत ॥१॥

मनपवनतुरंग । हातीं नामाची फिरंग ॥ध्रु.॥

वारू चालवूं चहूंखुरीं । घाला घालूं यमपुरी ॥२॥

तुका म्हणे पेणें । आम्हां वैकुंठासी जाणें ॥३॥

४२७६

पवित्र तें कुळ पावन तो देश । जेथें हरिचे दास घेती जन्म ॥१॥

कर्मधर्म त्याचे जाला नारायण । त्याचेनी पावन तिन्ही लोक ॥ध्रु.॥

वर्णअभिमानें कोण जाले पावन । ऐसें द्या सांगून मजपाशीं ॥३॥

अंत्यजादि योनि तरल्या हरिभजनें । तयाचीं पुराणें भाट जालीं ॥३॥

वैश्य तुळाधार गोरा तो कुंभार । धागा हा चांभार रोहिदास ॥४॥

कबीर मोमीन लतिब मुसलमान । शेणा न्हावी जाण विष्णुदास ॥५॥

काणोपात्र खोदु पिंजारी तो दादु । भजनीं अभेदू हरिचे पायीं ॥६॥

चोखामेळा बंका जातीचा माहार । त्यासी सर्वेश्वर ऐक्य करी ॥७॥

नामयाची जनी कोण तिचा भाव । जेवी पंढरीराव तियेसवें ॥८॥

मैराळा जनक कोण कुळ त्याचें । महिमान तयाचें काय सांगों ॥९॥

यातायातीधर्म नाहीं विष्णुदासा । निर्णय हा ऐसा वेदशास्त्रीं ॥१०॥

तुका म्हणे तुम्ही विचारावे ग्रंथ । तारिले पतित नेणों किती ॥११॥

४२७७.

नामासारिखी करणी । हे तों न दिसे त्रिभुवनीं ॥१॥

सिलंगणीचें सोनें । ठेवूं नये तें गाहाण ॥ध्रु.॥

आदित्याचीं झाडें । काय त्याचा उजड पडे ॥२॥

तुका म्हणे देवा । ब्रिदें सोडोनियां ठेवा ॥३॥

४२७८

येऊनि संसारा काय हित केलें । आयुष्य नासिलें शिश्नोदरा ॥१॥

विषय सेवितां कोण तृप्त जाला । इंधनीं निवाला अग्नि कोठें ॥ध्रु.॥

देखोनी मृगजळ भांबावलीं वेडीं । विचाराची थडी न टाकिती ॥२॥

ऐसियां जीवांसी सोय न लाविसी । निष्ठ‍ कां होसी कृपाळुवा ॥३॥

तुका म्हणे देवा अगाध पैं थोरी । सर्वांचे अंतरीं पुरलासी ॥४॥

४२७९

समर्थाचे सेवे बहु असे हित । विचार हृदयांत करुनी पाहें ॥१॥

वरकडोऐसा नव्हे हा समर्थ । क्षणें चि घडित सृष्टी नाशें ॥ध्रु.॥

ज्याची कृपा होतां आपणा ऐसें करी । उरों नेदी उरी दारिद्राची ॥२॥

ऐशालागीं मन वोळगे अहर्निशीं । तेणें वंद्य होशी ब्रम्हांदिकां ॥३॥

तुका म्हणे हें चि आहे पैं मुद्दल । सत्य माझा बोल हा चि माना ॥४॥

४२८०

पिकलिये सेंदे कडुपण गेलें । तैसें आम्हां केलें पांडुरंगें ॥१॥

काम क्रोध लोभ निमाले ठायीं चि । सर्व आनंदाची सृष्टि जाली ॥ध्रु.॥

आठव नाठव गेले भावाभाव । जाला स्वयमेव पांडुरंग ॥२॥

तुका म्हणे भाग्य या नांवें म्हणीजे । संसारीं जन्मीजे या चि लागीं ॥३॥

४२८१

येऊनि नरदेहा विचारावें सार । धरावा पैं धीर भजनमार्गा ॥१॥

चंचळ चत्तिासी ठेवूनियां ठायीं । संतांचिये पायीं लीन व्हावें ॥ध्रु.॥

भावाचा पैं हात धरावा नश्चियें । तेणें भवभय देशधडी ॥२॥

नामापरतें जगीं साधन सोपें नाहीं । आवडीनें गाई सर्वकाळ ॥३॥

तुका म्हणे धन्य वंश त्या नराचा । ऐसा नश्चियाचा मेरु जाला ॥४॥

४२८२

षडधसीं रांधिलें खापरीं घातलें । चोहोटा ठेविलें मध्यरात्रीं ॥१॥

त्यासी सदाचारी लोक न शिवती । श्वानासी निश्चिती फावलें तें ॥ध्रु.॥

तैसें दुष्टकर्म जालें हरिभक्ता । त्यागिली ममता विषयासक्ति ॥२॥

इहपरलोक उभय विटाळ । मानिती केवळ हरिचे दास ॥३॥

तुका म्हणे देवा आवडे हे सेवा । अनुदिनीं व्हावा पूर्ण हेतु ॥४॥

४२८३

बीज भाजुनि केली लाही । आम्हां जन्ममरण नाहीं ॥१॥

आकाराशी कैंचा ठाव । देहप्रत्यक्ष जाला देव ॥ध्रु.॥

साकरेचा नव्हे उस । आम्हां कैंचा गर्भवास ॥२॥

तुका म्हणे औघा योग । सर्वां घटीं पांडुरंग ॥३॥

४२८४

वैकुंठींचा देव आणिला भूतळा । धन्य तो आगळा पुंडलीक ॥१॥

धारष्टि धैर्याचा वरिष्ठ भक्तांचा । पवित्र पुण्याचा एकनिष्ठ ॥ध्रु.॥

पितृसेवा पुण्यें लाधला निधान । ब्रम्ह सनातन अंगसंगें ॥२॥

अंगसंगें रंगें क्रीडा करी जाणा । ज्या घरीं पाहुणा वैकुंठींचा ॥३॥

धन्य त्याची शक्ति भक्तीची हे ख्याति । तुका म्हणे मुक्ति पायीं लोळे ॥४॥

४२८५

मृगाचिये अंगीं कस्तुरीचा वास । असे ज्याचा त्यास नसे ठाव ॥१॥

भाग्यवंत घेती वेचूनियां मोलें । भारवाही मेले वाहतां ओझें ॥ध्रु.॥

चंद्रामृतें तृप्तिपारणें चकोरा । भ्रमरासी चारा सुगंधाचा ॥२॥

अधिकारी येथें घेती हातवटी । परीक्षावंता दृष्टी रत्न जैसें ॥३॥

तुका म्हणे काय अंधळिया हातीं । दिले जैसें मोतीं वांयां जाय ॥४॥

४२८६

आलिया संसारीं देखिली पंढरी । कीर्ति महाद्वारीं वानूं तुझी ॥१॥

पताकांचे भार नामाचे गजर । देखिल्या संसार सफळ जाला ॥ध्रु.॥

साधुसंतांचिया धन्य जाल्या भेटी । सांपडली लुटी मोक्षाची हे ॥२॥

तुका म्हणे आतां हें चि पैं मागणें । पुढती नाहीं येणें संसारासी ॥३॥

४२८७

ऐसे कैसे जाले भोंदू । कर्म करोनि म्हणति साधु ॥१॥

अंगा लावूनियां राख । डोळे झांकुनी करिती पाप ॥ध्रु.॥

दावुनि वैराग्याची कळा । भोगी विषयाचा सोहळा ॥२॥

तुका म्हणे सांगों किती । जळो तयांची संगती ॥३॥

४२८८

कोणी निंदा कोणी वंदा । आम्हां स्वहिताचा धंदा ॥१॥

काय तुम्हांसी गरज । आम्ही भजूं पंढरिराज ॥ध्रु.॥

तुम्हांसारिखें चालावें । तेव्हां स्वहिता मुकावें ॥२॥

तुका म्हणे हो कां कांहीं । गळ दिला विठ्ठल पायीं ॥३॥

४२८९

तुझे नामें दिनानाथा । आम्ही उघडा घातला माथा ॥१॥

आतां न धरावें दुरी । बोल येईंल ब्रीदावरी ॥ध्रु.॥

पतित होतों ऐसा ठावा । आधीं कां न विचारावा ॥२॥

तुका म्हणे तुझे पायीं । आम्ही मिरास केली पाहीं ॥३॥

४२९०

रक्त श्वेत कृष्ण पीत प्रभा भिन्न । चिन्मय अंजन सुदलें डोळां ॥१॥

तेणें अंजनगुणें दिव्यदृष्टि जाली । कल्पना निवाली द्वैताद्वैत ॥ध्रु.॥

देशकालवस्तुभेद मावळला । आत्मा निर्वाळला विश्वाकार ॥२॥

न जाला प्रपंच आहे परब्रम्ह । अहंसोहं ब्रम्ह आकळलें ॥३॥

तत्वमसि विद्या ब्रम्हानंद सांग । तें चि जाला अंगें तुका आतां ॥४॥

४२९१

नीत सांडोनि अवनीत चाले । भंडउभंड भलतें चि बोले ॥१॥

त्यांत कोणाचें काय बा गेलें । ज्याचें तेणें अनहित केलें ॥ध्रु.॥

ज्यासि वंदावें त्यासी निंदी । मैत्री सांडोनि होतसे दंदी ॥२॥

आन यातीचे संगती लागे । संतसज्जनामध्यें ना वागे ॥३॥

केल्याविण पराक्रम सांगे । जेथें सांगे तेथें चि भीक मागे ॥४॥

करी आपुला चि संभ्रम । परि पुढें कठीण फार यम ॥५॥

तुका म्हणे कांहीं नित्यनेम । चित्ती न धरी तो अधम ॥६॥

४२९२

मानूं कांहीं आम्ही आपुलिया स्वइच्छा । नाहीं तरि सरिसा रंकरावो ॥१॥

आपुल्या उदास आहों देहभावीं । मग लज्जाजीवीं चाड नाहीं ॥२॥

तुका म्हणे खेळों आम्ही सहजलीळे । म्हणोनी निराळे सुख दुःख ॥३॥

४२९३

बोले तैसा चाले । त्याचीं वंदीन पाउलें ॥१॥

अंगें झाडीन अंगण । त्याचें दासत्व करीन ॥ध्रु.॥

त्याचा होईंन किंकर। उभा ठाकेन जोडोनि कर ॥२॥

तुका म्हणे देव । त्याचे चरणीं माझा भाव ॥३॥

४२९४

पाण्या निघाली गुजरी । मन ठेविलें दो घागरीं । चाले मोकऑया पदरीं । परी लक्ष तेथें ॥१॥

वावडी उडाली अंबरीं । हातीं धरोनियां दोरी । दिसे दुरिच्या दुरी । परी लक्ष तेथें ॥ध्रु.॥

चोर चोरी करी । ठेवी वनांतरीं । वर्ततसे चराचरीं । परी लक्ष तेथें ॥२॥

व्यभिचारिणी नारी । घराश्रम करी । परपुरुष जिव्हारीं । परी लक्ष तेथें ॥३॥

तुका म्हणे असों भलतिये व्यापारीं । लक्ष सर्वेश्वरीं । चुकों नेदी ॥४॥

४२९५

जनाचिया मना जावें कासियेसी । माझी वाराणसी पांडुरंग ॥१॥

तेथें भागीरथी येथें भीमरथी । अधिक म्हणती चंद्रभागा ॥ध्रु.॥

तेथें माधवराव येथें यादवराज । जाणोनियां भाव पुंडलिकाचा ॥२॥

विष्णुपद गया ते चि येथें आहे । प्रत्यक्ष हें पाहे विटेवरी ॥३॥

तुका म्हणे हे चि प्रपंच उद्धरी । आतां पंढरपुरी घडो बापा ॥४॥

४२९६

नको येऊं लाजे होय तूं परती । भजों दे श्रीपती सखा माझा ॥१॥

तुझे संगतीनें मोटा जाला घात । जालों मी अंकित दुर्जनाचा ॥२॥

तुका म्हणे रांडे घेइन काठीवरी । धनी सहाकारी राम केला ॥३॥

४२९७

भक्तिॠण घेतलें माझें । चरण गाहाण आहेत तुझे ॥१॥

प्रेम व्याज देई हरी । माझा हिशेब लवकरी करीं ॥ध्रु.॥

माझें मी न सोडीं धन । नित्य करितों कीर्तन ॥२॥

तुझें नाम आहे खत । सुखें करी पंचाईंत ॥३॥

तुका म्हणे गरुडध्वजा । यासी साक्ष श्रीगुरुराजा ॥४॥

४२९८

फिरविलें देऊळ जगामाजी ख्याति । नामदेवा हातीं दुध प्याला ॥१॥

भरियेली हुंडी नरसी महत्याची । धनाजीजाटाचींसेतें पेरी ॥ध्रु.॥

मिराबाईंसाटीं घेतों विष प्याला । दामाजीचा जाला पाढेवार ॥२॥

कबीराचे मागीं विणूं लागे सेले । उठविलें मूल कुंभाराचें ॥३॥

आतां तुम्ही दया करा पंढरिराया । तुका विनवी पायां नमीतसे ॥४॥

४२९९

हे चि वेळ देवा नका मागें घेऊं । तुम्हांविण जाऊं शरण कोणा ॥१॥

नारायणा ये रे पाहें विचारून । तुजविण कोण आहे मज ॥ध्रु.॥

रात्रहि दिवस तुज आठवूनि आहें । पाहातोसी काये सत्व माझें ॥२॥

तुका म्हणे किती येऊं काकुलती । कांहीं माया चित्ती येऊं द्यावी ॥३॥

४३००

इंद्रावणा केलें साकरेचें आळें । न सांडी वेगळें कडुपण ॥१॥

कावळ्याचें पिलूं कौतुकें पोशिलें । न राहे उगलें विष्ठेविण ॥ध्रु.॥

क्षेम देतां अंगा गांधेलाची पोळी । करवी नादाळी महाशब्द ॥२॥

तुका म्हणे ऐसे न होती ते भले । घालिती ते घाले साधुजना ॥३॥

N/A

References : N/A
Last Updated : December 09, 2007

Comments | अभिप्राय

Comments written here will be public after appropriate moderation.
Like us on Facebook to send us a private message.
TOP