-
पु. १ मनोधर्म किंवा पदार्थाचा धर्म ; त्यांतील बल ; तेज ; सत्त्व ; अंत : स्थित धर्म ; विद्या , कला , सत्य , शौर्य इ० धर्म . एवं गुण लक्षण । - ज्ञा १७ . १३१ . २ ( न्यायशास्त्र ) रूप , रस , गंध , स्पर्श , संख्या , परिमाण , पृथकत्व , संयोग , विभाग , परत्व , अपरत्व , गुरुत्व , द्रवत्व , स्नेह , शब्द , बुध्दि , सुख , दु : ख , इच्छा , दोष , प्रयत्न , धर्म , अधर्म , संस्कार हे २४ धर्म . ३ सृष्टा , उत्पन्न केलेल्या वस्तूंचा धर्म . हे गुण तीन आहेत ; सत्व , रज , तम . हे ब्रह्मा , विष्णु . शिव यांचें अनुक्रमें लक्षण दर्शवितात . गुणीं देवां त्रयी लाविली - ज्ञा १८ . ८१७ . ४ उत्कृष्टता ; योग्यता ; व्यंगापासून अलिप्तता ; निर्दोषता . ५ उपयोग ; फायदा ; नफा ; फल ; लाभ . ६ निघालेलें फल , वस्तु , परिणाम , निपज ; उत्पन्न . ७ ( अंकगणित ) गुणून आलेलें फळ ; गुणाकार . ८ दोरी ; रज्जू . हें कर्माचे गुणीं गुंथलें । - ज्ञा १३ . ११०२ . मुक्तमोती लगसंपूर्ण । गुणेविण लेइलासे ॥ - एरुस्व १ . ३९ . ९ प्रत्यंचा ; धनुष्याची दोरी . गेला लक्ष्मण किष्किंधेतें गुण जोडुनि चापातें । - मोरामा १ . ५११ . १० ( समासांत ) - पट ; प्रमाण ; गुणाकार . जसें - अष्टगुण = आठपट ; सप्तगुण , इ० . शतकोटिगुणें तदधिक गमला शर निकर विखरितां पार्थ । - मोभीष्म ३ . ५६ . ११ उतार ; कमीपणा ( रोगाचा ). १२ ( अंकगणित ) गुणक . १३ ( भूमिति ) वर्तुळखंडाची ज्या . १४ दिव्याची वात . पै गुणुतेतुला खाय । - ज्ञा १३ . ७१९ . १५ परीक्षा उतरण्यासाठीं ठरविण्यांत आलेले संख्यांक ; ( इं . ) मार्क . १६ ( व्याक . ) संधि करतांना वगैरे स्वराच्या रूपांत होणारा फेरफार . [ इचा ए , उचा ओ , ऋचा अर , लृचा अल ] १७ वधुवरांचें घटित पाहण्याचे अंक . हे ३६ असतात . १८ ( ल . ) रोग ; व्याधि . म्ह० अठरा गुणांचा खडोबा . १९ प्रभाव ; परिणाम . संपत्ति हें एका तर्हेचें मद्य आहे , तें आपला गुण केल्याखेरीज बहुधा सोडणार नाहीं . - नि ५३ . [ सं . ] ( वाप्र . )
-
०आठविणें ( मृत , गैरहजर मनुष्याच्या ) चांगल्या गोष्टी स्मरणें ; त्यांचा उल्लेख करणें .
-
०उधळणें पसरणें पाघळणें - स्वाभाविक वाईट , दुष्ट स्वभाव बाहेर पडणें ; वाईट गुणांचें आविष्करण करणें . पत्र पुरतें झाल्यावर सदाशिवराव म्हणाले हे आपल्या मातोश्रींनीं कसे गुण उधळले पहा । - रंगराव .
-
गुण आठविणें
Site Search
Input language: