पूर्वभागः - अध्यायः २१

सूत उवाच ॥
ब्रह्माणमग्रतः कृत्वा ततः स गरुडध्वजः ॥
अतीतैश्च भविष्यैश्च वर्तमानैस्तथैव च ॥१॥

नामभिश्छांदसैश्चैव इदं स्तोत्रमुदीरयत् ॥
विष्णुरुवाच ॥
नमस्तुभ्यं भगवते सुव्रतानंततेजसे ॥२॥

नमः क्षेत्राधिपतये बीजिने शूलिने नमः ॥
सुमेंढ्रायार्च्यमेंढ्राय दंडिने रूक्षरेतसे ॥३॥

नमो ज्येष्ठाय श्रेष्ठाय पूर्वाय प्रथमाय च ॥
नमो मान्याय पूज्याय सद्योजाताय वै नमः ॥४॥

गह्वराय घटेशाय व्योमचीरांबराय च ॥
नमस्ते ह्यस्मदादीनां भूतानां प्रभवे नमः ॥५॥

वेदानां प्रभवे चैव स्मृतीनां प्रभवे नमः ॥
प्रभवे कर्मदानानां द्रव्याणां प्रभवे नमः ॥६॥

नमो योगस्य प्रभवे सांख्यस्य प्रभवे नमः ॥
नमो ध्रुवनिबद्धानामृषीणां प्रभवे नमः ॥७॥

ऋक्षाणां प्रभवे तुभ्यं ग्रहाणां प्रभवे नमः ॥
वैद्युताशनिमेघानां गर्जितप्रभवे नमः ॥८॥

महोदधीनां प्रभवे द्वीपानां प्रभवे नमः ॥
अद्रीणां प्रभवे चैव वर्षाणां प्रभवे नमः ॥९॥

नमो नदीनां प्रभवे नदानां प्रभवे नमः ॥
महौषधीनां प्रभवे वृक्षाणां प्रभवे नमः ॥१०॥

धर्मवृक्षाय धर्माय स्थितीनां प्रभवे नमः ॥
प्रभवे च परार्धस्य परस्य प्रभवे नमः ॥११॥

नमो रसानां प्रभवे रत्नानां प्रभवे नमः ॥
क्षणानां प्रभवे चैव लवानां प्रभवे नमः ॥१२॥

अहोरात्रार्धमासानां मासानां प्रभवे नमः ॥
ऋतूनां प्रभवे तुभ्यं संख्यायाः प्रभवे नमः ॥१३॥

प्रभवे चापरार्धस्य परार्धप्रभवे नमः ॥
नमः पुराणप्रभवे सर्गाणां प्रभवे नमः ॥१४॥

मन्वंतराणां प्रभवे योगस्य प्रभवे नमः ॥
चतुर्विधस्य सर्गस्य प्रभवेऽनंतचक्षुषे ॥१५॥

कल्पोदयनिबंधानां वातानां प्रभवे नमः ॥
नमो विश्वस्य प्रभवे ब्रह्माधिपतये नमः ॥१६॥

विद्यानां प्रभवे चैव विद्याधिपतये नमः ॥
नमो व्रताधिपतये व्रतानां प्रभवे नमः ॥१७॥

मंत्राणां प्रभवे तुभ्यं मंत्राधिपतये नमः ॥
पितॄणां पतये चैव पशूनां पतये नमः ॥१८॥

वाग्वृषाय नमस्तुभ्यं पुराणवृषभाय च ॥
नमः पशूनां पतये गोवृषेन्द्रध्वजाय च ॥१९॥

प्रजापतीनां पतये सिद्धीनां पतये नमः ॥
दैत्यदानवसंघानां रक्षसां पतये नमः ॥२०॥

गंधर्वाणां च पतये यक्षाणां पतये नमः ॥
गरुडोरगसर्पाणां पक्षिणां पतये नमः ॥२१॥

सर्वगुह्यपिशाचानां गुह्याधिपतये नमः ॥
गोकर्णाय च गोप्त्रे च शंकुकर्णाय वै नमः ॥२२॥

वराहायाप्रमेयाय ऋक्षाय विरजाय च ॥
नमो सुराणां पतये गणानां पतये नमः ॥२३॥

अंभसां पतये चैव ओजसां पतये नमः ॥
नमोस्तु लक्ष्मीपतये श्रीपाय क्षितिपाय च ॥२४॥

बलाबलसमूहाय अक्षोभ्यक्षोभणाय च ॥
दीप्तश्रृंगैकश्रृंगाय वृषभाय ककुद्मिने ॥२५॥

नमः स्थैर्याय वपुषे तेजसानुव्रताय च ॥
अतीताय भविष्याय वर्तमानाय वै नमः ॥२६॥

सुवर्चसे च वीर्याय शूराय ह्यजिताय च ॥
वरदाय वरेण्याय पुरुषाय महात्मने ॥२७॥

नमो भूताय भव्याय महते प्रभवाय च ॥
जनाय च नमस्तुभ्यं तपसे वरदाय च ॥२८॥

अणवे महते चैव नमः सर्वगताय च ॥
नमो बंधाय मोक्षाय स्वर्गाय नरकाय च ॥२९॥

नमो भवाय देवाय इज्याय याजकाय च ॥
प्रत्युदीर्णाय दीप्ताय तत्त्वायातिगुणाय च ॥३०॥

नमः पाशाय शस्त्राय नमस्त्वाभरणाय च ॥
हुताय उपहूताय प्रहुतप्राशिताय च ॥३१॥

नमोस्त्विष्टाय पूर्ताय अग्निष्टोमद्विजाय च ॥
सदस्याय नमश्चैव दक्षिणावभृथाय च ॥३२॥

अहिंसायाप्रलोभाय पशुमंत्रौषधाय च ॥
नमः पुष्टिप्रदानाय सुशीलाय सुशीलिने ॥३३॥

अतीताय भविष्याय वर्तमानाय ते नमः ॥
सुवर्चसे च वीर्याय शूराय ह्यजिताय च ॥३४॥

वरदाय वरेण्याय पुरुषाय महात्मने ॥
नमो भूताय भव्याय महते चाभयाय च ॥३५॥

जरासिद्ध नमस्तुभ्यमयसे वरदाय च ॥
अधरे महते चैव नमः सस्तुपताय च ॥३६॥

नमश्चेंद्रियपत्राणां लेलिहानाय स्रग्विणे ॥
विश्वाय विश्वरूपाय विश्वतः शिरसे नमः ॥३७॥

सर्वतः पाणिपादाय रुद्रायाप्रतिमाय च ॥
नमो हव्याय कव्याय हव्यवाहाय वै नमः ॥३८॥

नमः सिद्धाय मेध्याय इष्टायेज्यापराय च ॥
सुवीराय सुघोराय अक्षोभ्यक्षोभणाय च ॥३९॥

सुप्रजाय सुमेधाय दीप्ताय भास्कराय च ॥
नमो बुद्धाय शुद्धाय विस्तृताय मताय च ॥४०॥

नमः स्थूलाय सूक्ष्माय दृश्यादृश्याय सर्वशः ॥
वर्षते ज्वलते चैव वायवे शिशिराय च ॥४१॥

नमस्ते वक्रकेशाय ऊरुवक्षःशिखाय च ॥
नमो नमः सुवर्णाय तपनीयनिभाय च ॥४२॥

विरूपाक्षाय लिंगाय पिंगलाय महौजसे ॥
वृष्टिघ्नाय नमश्चैव नमः सौम्येक्षणाय च ॥४३॥

नमो धूम्राय श्वेताय कृष्णाय लोहिताय च ॥
पिशिताय पिशंगाय पीताय च निषंगिणे ॥४४॥

नमस्ते सविशेषाय निर्विशेषाय वै नमः ॥
नम ईज्याय पूज्याय उपजीव्याय वै नमः ॥४५॥

नमः क्षेम्याय वृद्धाय वत्सलाय नमोनमः ॥
नमो भूताय सत्याय सत्यासत्याय वै नमः ॥४६॥

नमो वै पद्मवर्णाय मृत्युघ्नाय च मृत्यवे ॥
नमो गौराय श्यामाय कद्रवे लोहिताय च ॥४७॥

महासंध्याभ्रवर्णाय चारुदीप्ताय दीक्षिणे ॥
नमः कमलहस्ताय दिग्वासाय कपर्दिने ॥४८॥

अप्रमाणाय सर्वाय अव्ययायामराय च ॥
नमो रूपाय गंधाय शाश्वतायाक्षताय च ॥४९॥

पुरस्ताद्बृंहते चैव विभ्रांताय कृताय च ॥
दुर्गमाय महेशाय क्रोधाय कपिलाय च ॥५०॥

तर्क्यातर्क्यशरीराय बलिने रंहसाय च ॥
सिकत्याय प्रवाह्याय स्थिताय प्रसृताय च ॥५१॥

सुमेधसे कुलालाय नमस्ते शशिखंडिने ॥
चित्राय चित्रवेषाय चित्रवर्णाय मेधसे ॥५२॥

चेकितानाय तुष्टाय नमस्ते निहिताय च ॥
नमः क्षांताय दांताय वज्रसंहननाय च ॥५३॥

रक्षोघ्नाय विषघ्नाय शितिकंठोर्ध्वमन्यवे ॥
लेलिहाय कृतांताय तिग्मायुधधराय च ॥५४॥

प्रमोदाय संमोदाय यतिवेद्याय ते नमः ॥
अनामयाय सर्वाय महाकालाय वै नमः ॥५५॥

प्रणवप्रणवेशाय भगनेत्रांतकाय च ॥
मृगव्याधाय दक्षाय दक्षयज्ञांतकाय च ॥५६॥

सर्वभूतात्मभूताय सर्वेशाति शयाय च ॥
पुरघ्नाय सुशस्त्राय धन्विनेऽथ परश्वधे ॥५७॥

पूषदंतविनाशाय भगनेत्रांतकाय च ॥
कामदाय वरिष्ठाय कामांगदहनाय च ॥५८॥

रंगे करालवक्राय नागेंद्रवदनाय च ॥
दैत्यानामंतकेशाय दैत्याक्रंदकराय च ॥५९॥

हिमघ्नाय च तीक्ष्णाय आर्द्रचर्मधराय च ॥
श्मशानरतिनित्याय नमोस्तूल्मुकधारिणे ॥६०॥

नमस्ते प्राणपालाय मुंडमालाधराय च ॥
प्रहीणशोकैर्विविधैर्भूतैः परिवृताय च ॥६१॥

नरनारीशरीराय देव्याः प्रियकराय च ॥
जटिने मुंडिने चैव व्यालयज्ञोपवीतिने ॥६२॥

नमोऽस्तु नृत्यशीलाय उपनृत्यप्रियाय च ॥
मन्यवे गीतशीलाय मुनिभिर्गायते नमः ॥६३॥

कटकटाय तिग्माय अप्रियाय प्रियाय च ॥
विभीषणाय भीष्माय भगप्रमथनाय च ॥६४॥

सिद्धसंघानुगीताय महाभागाय वै नमः ॥
नमो मुक्ताट्टहासाय क्ष्वेडितास्फोटिताय च ॥६५॥

नर्दते कूर्दते चैव नमः प्रमुदितात्मने ॥
नमो मॄडाय श्वसते धावतेऽधिष्ठिते नमः ॥६६॥

ध्यायते जृंभते चैव रुदते द्रवते नमः ॥
वल्गते क्रीडते चैव लंबोदरशरीरिणे ॥६७॥

नमोऽकृत्याय कृत्याय मुंडाय कीकटाय च ॥
नम उन्मत्तदेहाय किंकिणीकाय वै नमः ॥६८॥

नमो विकृतवेषाय क्रूरायामर्षणाय च ॥
अप्रमेयाय गोप्त्रे च दीप्तायानिर्गुणाय च ॥६९॥

वामप्रियाय वामाय चूडामणिधराय च ॥
नमस्तोकाय तनवे गुणैरप्रमिताय च ॥७०॥

नमो गुण्याय गुह्याय अगम्यगमनाय च ॥
लोकधात्री त्वियं भूमिः पादौ सज्जनसेवितौ ॥७१॥

सर्वेषां सिद्धियोगानामधिष्ठानं तवोदरम् ॥
मध्येऽन्तरिक्षं विस्तीर्णं तारागणविभूषितम् ॥७२॥

स्वातेः पथ इवाभाति श्रीमान् हारस्तवोरसि ॥
दिशो दशभुजास्तुभ्यं केयूरांगदभूषिताः ॥७३॥

विस्तीर्णपरिणाहश्च नीलांजनचयोपमः ॥
कंठस्ते शोभते श्रीमान् हेमसूत्रविभूषितः ॥७४॥

दंष्ट्राकरालं दुर्धर्षमनौपम्यं मुखं तथा ॥
पद्ममालाकृतोष्णीषं शिरो द्यौः शोभतेऽधिकम् ॥७५॥

दीप्तिः सूर्ये वपुश्चंद्रे स्थैर्यं शैलेऽनिले बलम् ॥
औष्ण्यमग्नौ तथा शैत्यमप्सु शब्दोऽम्बरे तथा ॥७६॥

अक्षरांतरनिष्पंदाद्गुणानेतान्विदुर्बुधाः ॥
जपो जप्यो महादेवो महायोगोमहेश्वरः ॥७७॥

पुरेशयो गुहावासी खेचरो रजनीचरः ॥
तपोनिधिर्गुहगुरुर्नंदनो नंदवर्धनः ॥७८॥

हयशीर्षा पयोधाता विधाता भूतभावनः ॥
बोद्धव्यो बोधिता नेता दुर्धर्षो दुष्प्रकंपनः ॥७९॥

बृहद्रथो भीमकर्मा बृहत्कीर्तिर्धनंजयः ॥
घंटाप्रियो ध्वजी छत्री पिनाकी ध्वजिनीपतिः ॥८०॥

कवची पाट्टिशी खङ्गी धनुर्हस्तः परमश्वधी ॥
अघस्मरोऽनघः शूरो देवराजोऽरिमर्दनः ॥८१॥

त्वां प्रसाद्य पुरास्माभिर्द्विषंतो निहता युधि ॥
अग्निः सदार्णवांभस्त्वं पिबन्नपि न तृप्यसे ॥८२॥

क्रोधाकारः प्रसन्नात्मा कामदः कामगः प्रियः ॥
ब्रह्मचारि चागाधश्च ब्रह्मण्यः शिष्टपूजितः ॥८३॥

देवानामक्षयः कोशस्त्वया यज्ञः प्रकल्पितः ॥
हव्यं तवेदं वहति वेदोक्तं हव्यवाहनः ॥
प्रीति त्वयि महादेव वयं प्रीति भवामहे ॥८४॥

भवानीशोऽनादिमांस्त्वं च सर्वलोकानां त्वं ब्रह्मकर्तादिसर्गः ॥
सांख्याः प्रकृतेः परमं त्वां विदित्वा क्षीणध्यानास्त्वाममृत्युं विशंति ॥८५॥

योगाश्च त्वां ध्यायिनो नित्यसिद्धं ज्ञात्वा योगान् संत्यजन्ते पुनस्तान् ॥
ये चाप्यन्ये त्वां प्रसन्ना विशुद्धाः स्वकर्मभिस्ते दिव्यभोगा भवंति ॥८६॥

अप्रसंख्येयतत्त्वस्य यथा विद्मः स्वशक्तितः ॥
कीर्तितं तव माहात्म्यमपारस्य महात्मनः ॥८७॥

शिवो नो भव सर्वत्र योऽसि सोऽसि नमोऽस्तु ते ॥
सूत उवाच ॥
य इदं कीर्तयेद्भक्त्या ब्रह्मनारायणस्तवम् ॥८८॥

श्रावयेद्वा द्विजान् विद्वान् श्रृणुयाद्वा समाहितः ॥
अश्वमेधायुतं कृत्वा यत्फलं तदवाप्नुयात् ॥८९॥

पापाचारोऽपि यो मर्त्यः श्रृणुयाच्छिवसन्निधौ ॥
जपेद्वापि विनिर्मुक्तो ब्रह्मलोकं स गच्छति ॥९०॥

श्राद्धे वा दैविके कार्ये यज्ञे वावभृथांतिके ॥
कीर्तयेद्वा सतां मध्ये स याति ब्रह्मणोंतिकम् ॥९१॥

इति श्रीलिंगमहापुराणे पूर्वभागे ब्रह्मविष्णुस्तुतिर्नामैकविंशोऽध्यायः ॥२१॥