पाद ३ - खण्ड ५६
व्याकरणमहाभाष्य म्हणजे पाणिनि लिखीत अष्टाध्यायीतील काही निवडक सूत्रांवर पतञ्जलिने केलेले भाष्य. या ग्रंथाची रचना ई.पू २०० ते ई.पू १४० मध्ये केली गेली, असे मत व्याकरण पंडितांचे आहे.
१ - १९ - विभक्तित्वे किम् प्रयोजनम् ।
२ - १९ - विभक्तित्वे प्रयोजनम् इत्प्रतिषेधः ।
३ - १९ - इदानीम् ।
४ - १९ - न विभक्तौ तुस्माः इति इत्प्रतिषेधः सिद्धः भवति ।
५ - १९ - यदि एवम् किमः अत् क्व प्रेप्स्यन् दीप्यसे क्व अर्धमासाः ।
६ - १९ - अत्र अपि प्राप्नोति ।
७ - १९ - तौ च उक्तम् ।
८ - १९ - किम् उक्तम् ।
९ - १९ - विभक्तौ तवर्गप्रतिषेधः अतद्धिते इति ।
१० - १९ - इदमः विभक्तिस्वरः च ।
११ - १९ - इदमः विभक्तिस्वरः च प्रयोजनम् ।
१२ - १९ - इतः ।
१३ - १९ - इह ।
१४ - १९ - इदमः तृतीयादिः विभक्तिः उदात्ता भवति इति एषः स्वरः भवति ।
१५ - १९ - त्यदादिविधयः च ।
१६ - १९ - त्यदादिविधयः च प्रयोजनम् ।
१७ - १९ - यतः ।
१८ - १९ - यत्र ।
१९ - १९ - विभक्तौ इति त्यदादिविधयः सिद्धाः भवन्ति ।
१ - ९ - बहुग्रहणे सङ्ख्याग्रहणम् ।
२ - ९ - बहुग्रहणे सङ्ख्याग्रहणम् कर्तव्यम् ।
३ - ९ - इह मा भूत् ।
४ - ९ - बहौ ।
५ - ९ - बहोः इति ।
६ - ९ - अथ किमर्थम् किमः उपसङ्ख्यानम् क्रियते न सर्वनाम्नः इति एव सिद्धम् ।
७ - ९ - द्व्यातिप्रतिषेधात् किमः उपसङ्ख्यानम् ।
८ - ९ - द्व्यातिप्रतिषेधात् किमः उपसङ्ख्यानम् क्रियते ।
९ - ९ - अद्व्यादिभ्यः इति प्रतिषेधे प्राप्ते किमः उपसङ्ख्यानम् क्रियते ।
१ - २८ - क्व अयम् नकारः श्रूयते ।
२ - २८ - न क्व चित् श्रूयते ।
३ - २८ - लोपः अस्य भवति नलोपः प्रातिपदिकान्तस्य इति ।
४ - २८ - यदि न क्व चित् श्रूयते किमर्थम् उच्चार्यते ।
५ - २८ - अनेकाल्शित् सर्वस्य इति सर्वादेशः यथा स्यात् ।
६ - २८ - क्रियमाणे अपि नकारे सर्वादेशः न प्राप्नोति ।
७ - २८ - किम् कारणम् ।
८ - २८ - नलोपे कृते एकाल्त्वात् ।
९ - २८ - इदम् इह सम्प्रधार्यम् ।
१० - २८ - नलोपः क्रियताम् सर्वादेशः इति ।
११ - २८ - किम् अत्र कर्तव्यम् ।
१२ - २८ - परत्वात् नलोपः ।
१३ - २८ - असिद्धः नलोपः ।
१४ - २८ - तस्य असिद्धत्वात् सर्वादेशः भवति ।
१५ - २८ - परिगणितेषु कार्येषु नलोपः असिद्धः न च इदम् तत्र परिगण्यते ।
१६ - २८ - एवम् तर्हि आनुपूर्व्या सिद्धम् एतत् ।
१७ - २८ - न अकृते सर्वादेशे प्रातिपदिकसञ्ज्ञा प्राप्नोति न च अकृतायाम् प्रातिपदिकसञ्ज्ञायाम् नलोपः प्राप्नोति ।
१८ - २८ - तत् आनुपूर्व्या सिद्धम् ।
१९ - २८ - न एतत् अस्ति प्रयोजनम् ।
२० - २८ - अलः अन्त्यस्य विधयः भवन्ति इति अकारस्य अकारवचने प्रयोजनम् न अस्ति इति कृत्वा अन्तरेण नकारम् सर्वादेशः भविष्यति ।
२१ - २८ - अस्ति अन्यत् अकारस्य अकारवचने प्रयोजनम् ।
२२ - २८ - किम् ।
२३ - २८ - ये अन्ये अकारादेशाः प्राप्नुवन्ति तद्बाधनार्थम् ।
२४ - २८ - तत् यथा मः राजि समः क्वौ इति मकारस्य मकारवचनसामर्थ्यात् अनुस्वारादयः न भवन्ति ।
२५ - २८ - तस्मात् नकारः कर्तव्यः ।
२६ - २८ - न कर्तव्यः ।
२७ - २८ - क्रियते न्यासे एव ।प्रश्लिष्टनिर्देशः अयम् अ अ अ इति ।
२८ - २८ - सः अनेकाल्शित् सर्वस्य इति सर्वादेशः भविष्यति ।
१ - १५ - एतदः इति योगविभागः ।
२ - १५ - एतदः इति योगविभागः कर्तव्यः ।
३ - १५ - एतदः एत इत् इति एतौ आदेशौ भवतः ततः अन् ।
४ - १५ - अन् च भवति एतदः इति ।
५ - १५ - केन विहितेन थकारे एतदः आदेशः उच्यते ।
६ - १५ - एतदः च थमः उपसङ्ख्यानम् ।
७ - १५ - एतदः च थमः उपसङ्ख्यानम् कर्तव्यम् ।
८ - १५ - एतत्प्रकारम् इत्थम् ।
९ - १५ - तत् तर्हि उपसङ्ख्यानम् कर्तव्यम् ।
१० - १५ - न कर्तव्यम् ।
११ - १५ - एतत् ज्ञापयति भवति अत्र थमुः इति यत् अयम् थकारादौ आदेशम् शास्ति ।
१२ - १५ - कुतः नु खलु एतज्ज्ञापकात् अत्र थमुः भविष्यति ।
१३ - १५ - न पुनः यः एव असौ अविशेषविहितः थकारादिः तस्मिन् आदेशः स्यात् ।
१४ - १५ - इदमा थकारादिम् विशेषयिष्यामः ।
१५ - १५ - इदमः यः थकारादिः इति ।
१ - ५९ - इदम् विचार्यते इमे तसिलादयः विभक्त्यादेशः वा स्युः परे वा इति ।
२ - ५९ - कथम् च आदेशः स्युः कथम् वा परे ।
३ - ५९ - यदि पञ्चम्याः सप्तम्याः इति षष्ठी तदा आदेशाः ।
४ - ५९ - अथ पञ्चमी ततः परे ।
५ - ५९ - कुतः सन्देहः ।
६ - ५९ - समानः निर्देशः ।
७ - ५९ - कः च अत्र विशेषः ।
८ - ५९ - तसिलादयः विभक्त्यादेशाः चेत् सुब्लुक्स्वरगुणदीर्घैत्त्वौत्त्वस्मायादिविधिप्रतिषेधः ।
९ - ५९ - तसिलादयः विभक्त्यादेशाः चेत् सुब्लुक्स्वरगुणदीर्घैत्त्वौत्त्वस्मायादिविधिप्रतिषेधः वक्तव्यः ।
१० - ५९ - सुब्लुक् ।
११ - ५९ - ततस्त्यः ।
१२ - ५९ - यतस्त्यः ।
१३ - ५९ - तत्रत्यः ।
१४ - ५९ - यत्रत्यः ।
१५ - ५९ - सुपः धातुप्रातिपदिकयोः इति सुब्लुक् प्राप्नोति ।
१६ - ५९ - सुब्लुक् ।
१७ - ५९ - स्वर ।
१८ - ५९ - यदा ।
१९ - ५९ - तदा ।
२० - ५९ - अनुदात्तौ सुप्पितौ इति एषः स्वरः प्राप्नोति ।
२१ - ५९ - स्वर ।
२२ - ५९ - गुण ।
२३ - ५९ - कस्मात् ।
२४ - ५९ - कुतः ।
२५ - ५९ - घेः ङिति इति गुणः प्राप्नोति ।
२६ - ५९ - गुण ।
२७ - ५९ - दीर्घ ।
२८ - ५९ - तस्मिन् ।
२९ - ५९ - तर्हि ।
३० - ५९ - अतः दीर्घः यञि सुपि च इति दीर्घत्वम् प्राप्नोति ।
३१ - ५९ - दीर्घ ।
३२ - ५९ - एत्त्व. तेषु ।
३३ - ५९ - तत्र ।
३४ - ५९ - बहुवचने झलि एत् इति एत्त्वम् प्राप्नोति ।
३५ - ५९ - एत्त्व ।
३६ - ५९ - औत्त्व ।
३७ - ५९ - कस्मिन् ।
३८ - ५९ - कुत्र ।
३९ - ५९ - इदुद्भ्याम् औत् अत् च घेः इति औत्त्वम् प्राप्नोति ।
४० - ५९ - औत्त्व ।
४१ - ५९ - स्मायादिविधिः ।
४२ - ५९ - तस्मात् ।
४३ - ५९ - ततः ।
४४ - ५९ - तस्मिन् ।
४५ - ५९ - तत्र ।
४६ - ५९ - ङसिङ्योः स्मात्स्मिनौ इत् स्मादयः प्राप्नुवन्ति ।
४७ - ५९ - पञ्चमीनिर्देशात् सिद्धम् ।
४८ - ५९ - सन्तु परे ।
४९ - ५९ - यदि परे समानशब्दानाम् प्रतिषेधः वक्तव्यः ।
५० - ५९ - तस्मात् तस्यति ।
५१ - ५९ - यस्मात् तस्यति ।
५२ - ५९ - पञ्चम्यन्तस्य तसेः तसिल् भवति इति तसिल् प्राप्नोति ।
५३ - ५९ - अनादेशे स्वार्थविज्ञानात् समानशब्दाप्रतिषेधः ।
५४ - ५९ - अनादेशे स्वार्थविज्ञानात् समानशब्दाप्रतिषेधः ।
५५ - ५९ - अनर्थकः प्रतिषेधः अप्रतिषेधः ।
५६ - ५९ - तसिल् कस्मात् न भवति ।
५७ - ५९ - स्वार्थविज्ञानात् ।
५८ - ५९ - पञ्चम्यन्तात् परस्य तसेः स्वार्थे वर्तमानस्य तसिला भवितव्यम् ।
५९ - ५९ - न च अत्र पञ्चम्यन्तात् परः तसिः स्वार्थे वर्तते ।
१ - १८ - किमर्थम् तसेः तसिल् उच्यते ।
२ - १८ - तसेः तसिल्वचनम् स्वरार्थम् ।
३ - १८ - तसेः तसिल्वचनम् क्रियते स्वरार्थम् ।
४ - १८ - लिति प्रत्ययात् पूर्वम् उदात्तम् भवति इति एषः स्वरः यथा स्यात् ।
५ - १८ - ननु च अयम् तसिल् तसिम् बाधिष्यते ।
६ - १८ - न सिध्यति ।
७ - १८ - परत्वात् तसिः प्राप्नोति ।
८ - १८ - तसिलः अवकाशः ।
९ - १८ - ततः हीयते ।
१० - १८ - ततः अवरोहति ।
११ - १८ - तसेः अवकाशः ।
१२ - १८ - ग्रामतः आगच्छति ।
१३ - १८ - नगरतः आगच्छति ।
१४ - १८ - इह उभयम् प्राप्नोति ।
१५ - १८ - ततः आगच्छति ।
१६ - १८ - यतः आगच्छति ।
१७ - १८ - परत्वात् तसिः प्राप्नोति ।
१८ - १८ - तस्मात् सुष्थु उच्यते तसेः तसिल्वचनम् स्वरार्थम् इति ।
१ - ३ - पर्यभिभ्याम् च इति यत् उच्यते तत् सर्वोभयार्थे द्रष्टव्यम् ।
२ - ३ - यावत् सर्वतः तावत् परितः ।
३ - ३ - यावत् उभयतः तावत् अभितः ।
१ - ४५ - इह कस्मात् न भवति ।
२ - ४५ - सः ।
३ - ४५ - तौ ।
४ - ४५ - ते ।
५ - ४५ - भवदादिभिः योगे इति वक्तव्यम् ।
६ - ४५ - के पुनः भवदादयः ।
७ - ४५ - भवान् ।
८ - ४५ - दीर्घायुः ।
९ - ४५ - देवानाम्प्रियः ।
१० - ४५ - आयुष्मान् इति ।
११ - ४५ - सः भवान् ।
१२ - ४५ - तत्र भवान् ।
१३ - ४५ - ततः भवान् ।
१४ - ४५ - तम् भवन्तम् ।
१५ - ४५ - तत्र भवन्तम् ।
१६ - ४५ - ततः भवन्तम् ।
१७ - ४५ - तेन भवता ।
१८ - ४५ - तत्र भवता ततः भवता ।
१९ - ४५ - तस्मै भवते ।
२० - ४५ - तत्र भवते ।
२१ - ४५ - ततः भवते ।
२२ - ४५ - तस्मात् भवतः ।
२३ - ४५ - तत्र भवतः ।
२४ - ४५ - ततः भवतः ।
२५ - ४५ - तस्मिन् भवति ।
२६ - ४५ - तत्र भवति ।
२७ - ४५ - ततः भवति ।
२८ - ४५ - सः दीर्घायुः ।
२९ - ४५ - तत्र दीर्घायुः ।
३० - ४५ - ततः दीर्घायुः ।
३१ - ४५ - तम् दीर्घायुषम् ।
३२ - ४५ - तत्र दीर्घायुषम् ।
३३ - ४५ - ततः दीर्घायुषम् ।
३४ - ४५ - सः देवानाम्प्रियः ।
३५ - ४५ - तत्र देवानाम्प्रियः ।
३६ - ४५ - ततः देवानाम्प्रियः ।
३७ - ४५ - तम् देवानाम्प्रियम् ।
३८ - ४५ - तत्र देवानाम्प्रियम् ।
३९ - ४५ - ततः देवानाम्प्रियम् ।
४० - ४५ - सः आयुष्मान् ।
४१ - ४५ - तत्र आयुष्मान् ।
४२ - ४५ - ततः आयुष्मान् ।
४३ - ४५ - तम् आयुष्मन्तम् ।
४४ - ४५ - तत्र आयुष्मन्तम् ।
४५ - ४५ - ततः आयुष्मन्तम्
१ - ३ - अधुना इति किम् निपात्यते ।
२ - ३ - इदमः अश्भावः धुना च प्रत्ययः इदमः वा लोपः अधुना च प्रत्ययः ।
३ - ३ - अस्मिन् काले अधुन ।
१ - ९ - इदानीम् ।
२ - ९ - इदमः तृतीयादिविभक्तिः उदात्ता भवति इति एषः स्वरः प्राप्नोति ।
३ - ९ - दानीम् इति निपातनात् स्वरसिद्धिः ।
४ - ९ - दानीम् इति निपातनात् स्वरसिद्धिः भविष्यति ।
५ - ९ - आद्युदात्तनिपातनम् करिष्यते ।
६ - ९ - सः निपातनस्वरः विभक्तिस्वरस्य बाधकः भविष्यति ।
७ - ९ - उक्तम् वा ।
८ - ९ - किम् उक्तम् ।
९ - ९ - आदौ सिद्धम् इति ।
१ - ५ - तदः दावचनम् अनर्थकम् विहितत्वात् ।
२ - ५ - तदः दावचनम् अनर्थकम् ।
३ - ५ - किम् कारणम् ।
४ - ५ - विहितत्वात् ।
५ - ५ - विहितः अत्र प्रत्ययः सर्वैकान्यकिंयत्तदः काले दा इति ।
१ - ४ - तयोः इति प्रातिपदिकनिर्देशः ।
२ - ४ - तयोः इति प्रातिपदिकनिर्देशः द्रष्टव्यः ।
३ - ४ - द्वेष्यम् विजानीयात् ॒योगयोः वा प्रत्यययोः वा इति ।
४ - ४ - तत् आचार्यः सुहृत् भूत्वा अन्वाचष्टे तयोः इति प्रातिपदिकनिर्देशः इति ।
१ - ३४ - सद्यः इति किम् निपात्यते ।
२ - ३४ - समानस्य सभावः द्यः च अहनि ।
३ - ३४ - समानस्य सभावः निपात्यते द्यः च प्रत्ययः अहनि अभिधेये ।
४ - ३४ - समाने अहनि सद्यः ।
५ - ३४ - परुत् परारि इति किम् निपात्यते ।
६ - ३४ - पूर्वपूर्वतयोः परभावः उदारी च संवत्सरे ।
७ - ३४ - पूर्वपूर्वतयोः परभावः निपात्यते उदारी च प्रत्ययौ संवत्सरे अभिधेये ।
८ - ३४ - पूर्वस्मिन् संवत्सरे परुत् ।
९ - ३४ - पूर्वतरे संवत्सरे परारि ।
१० - ३४ - ऐषमः इति किम् निपात्यते ।
११ - ३४ - इदमः समसण् ।
१२ - ३४ - इदमः समसण् प्रत्ययः निपात्यते संवत्सरे अभिधेये ।
१३ - ३४ - अस्मिन् संवत्सरे ऐषमः ।
१४ - ३४ - परेद्यवि इति किम् निपात्यते ।
१५ - ३४ - परस्मात् एद्यवि अहनि ।
१६ - ३४ - परस्मात् एद्यवि प्रत्ययः निपात्यते अहनि अभिधेये ।
१७ - ३४ - परस्मिन् अहनि परेद्यवि ।
१८ - ३४ - अद्य इति किम् निपात्यते ।
१९ - ३४ - इदमः अश्भावः द्यः च ।
२० - ३४ - इदमः अश्भावः निपात्यते द्यः च प्रत्ययः अहनि अभिधेये ।
२१ - ३४ - अस्मिन् अहनि अद्य ।
२२ - ३४ - पूर्वेद्युः अन्येद्युः अन्यतरेद्युः इतरेद्युः अपरेद्युः अधरेद्युः उभयेद्युः उत्तरेद्युः इति किम् निपात्यते ।
२३ - ३४ - पूर्वान्यान्यतरेरापराधरोभयोत्तरेभ्यः एद्युसुच् ।
२४ - ३४ - पूर्वान्यान्यतरेरापराधरोभयोत्तरेभ्यः एद्युसुच् प्रत्ययः निपात्यते अहनि अभिधेये ।
२५ - ३४ - पूर्वस्मिन् अहनि पूर्वेद्युः ।
२६ - ३४ - अन्यस्मिन् अहनि अन्येद्युः ।
२७ - ३४ - अन्यतरस्मिन् अहनि अन्यतरेद्युः ।
२८ - ३४ - इतरस्मिन् अहनि इतरेद्युः ।
२९ - ३४ - अपरस्मिन् अहनि अपरेद्युः ।
३० - ३४ - अधरस्मिन् अहनि अधरेद्युः ।
३१ - ३४ - उभयोः अह्नोः उभयेद्युः ।
३२ - ३४ - उत्तरस्मिन् अहनि उत्तरेद्युः ।
३३ - ३४ - द्युः च उभयात् । उभयशब्दात् द्युः च वक्तव्यः ।
३४ - ३४ - तस्मात् मनुष्येभ्यः उभयद्युः ।
१ - ४ - इह कस्मात् न भवति ।
२ - ४ - पूर्वस्मिन् देशे वसति इति ।
३ - ४ - न एषः देशः ।
४ - ४ - देशविशेषणम् एतत् ।
१ - ३५ - किमर्थम् अतसुच् क्रियते न तसुच् एव क्रियते ।
२ - ३५ - तत्र अयम् अपि अर्थः ।
३ - ३५ - स्वरार्थः चकारः न कर्तव्यः भवति ।
४ - ३५ - प्रत्ययस्वरेण एव सिद्धम् ।
५ - ३५ - का रूपसिद्धिः दक्षिणतः ग्रामस्य ।
६ - ३५ - उत्तरतः ग्रामस्य ।
७ - ३५ - दक्षिणोत्तरशब्दौ अकारान्तौ ।
८ - ३५ - तसुशब्दः प्रत्ययः ।
९ - ३५ - भवेत् सिद्धम् यदा अकारान्तौ ।
१० - ३५ - यतु तु खलु आकारान्तौ तदा न सिध्यति ।
११ - ३५ - तदा अपि सिद्धम् ।
१२ - ३५ - कथम् ।
१३ - ३५ - पुंवद्भावेन ।
१४ - ३५ - कथम् पुंवद्भावः ।
१५ - ३५ - तसिलादिषु आ कृत्वसुचः इति ।
१६ - ३५ - न सिध्यति ।
१७ - ३५ - भाषितपुंस्कस्य पुंवद्भावः न च एतौ भाषितपुंस्कौ ।
१८ - ३५ - ननु च भो दक्षिणशब्दः उत्तरशब्दः च पुंसि भाष्येते ।
१९ - ३५ - समानायाम् आकृतौ यत् भाषितपुंस्कम् इति उच्यते आकृत्यन्तरे च एतौ भाषितपुंस्कौ ।
२० - ३५ - दक्षिणा उत्तरा इति दिक्शब्दौ ।
२१ - ३५ - दक्षिणः उत्तरः इति व्यवस्थाशब्दौ ।
२२ - ३५ - यदि पुनः दिक्शब्दाः अपि व्यवस्थाशब्दाः स्युः ।
२३ - ३५ - कथम् यानि दिगपदिष्टानि कार्याणि ।
२४ - ३५ - दिशः यदा व्यवस्थाम् वक्ष्यन्ति ।
२५ - ३५ - यदि तरि यः यः दिशि वर्तते सः सः दिक्शब्दः रमणीयादिषु अतिप्रसङ्गः भवति ।
२६ - ३५ - रमणीया दिक् शोभना दिक् इति ।
२७ - ३५ - अथ मतम् एतत् दिशि दृष्टः दिग्दृष्टः दिग्दृष्टः शब्दः दिक्शब्दः दिशम् यः न व्यभिचरति इति रमणीयादिषु अतिप्रसङ्गः न भवति ।
२८ - ३५ - पुंवद्भावः तु प्राप्नोति ।
२९ - ३५ - एवम् तर्हि सर्वनाम्नः वृत्तिमात्रे पुंवद्भावः वक्तव्यः दक्षिणोत्तरपूर्वाणाम् इति एवमर्थम् ।
३० - ३५ - विशेषणार्थम् तर्हि ।
३१ - ३५ - क्व विशेषणार्थेन अर्थः ।
३२ - ३५ - षष्ठी अतसर्थप्रत्ययेन इति ।
३३ - ३५ - षष्ठी तसर्थप्रत्ययेने इति उच्यमाने इह अपि स्यात् ।
३४ - ३५ - ततः ग्रामात् ।
३५ - ३५ - यतः ग्रामात् इति ।
१ - ४ - उपरि उपरिष्टात् इति किम् निपात्यते ।
२ - ४ - ऊर्ध्वस्य उपभावः रिलिष्टातिलौ च ।
३ - ४ - ऊर्ध्वस्य उपभावः रिलिष्टातिलौ च प्रत्ययौ निपात्येते ।
४ - ४ - उपरि उपरिष्तात् ।
१ - १५ - पश्चात् इति किम् निपात्यते ।
२ - १५ - अपरस्य पश्चभावः आतिः च प्रतययः ।
३ - १५ - अपरस्य पश्चभावः निपात्यते आतिः च प्रतययः ।
४ - १५ - पश्चात् ।
५ - १५ - दिक्पूर्वपदस्य च ।
६ - १५ - दिक्पूर्वपदस्य च अपरस्य पश्चभावः वक्तव्यः आतिः च प्रतययः ।
७ - १५ - दक्षिणपश्चात् ।
८ - १५ - उत्तरपश्चात् ।
९ - १५ - अर्धोत्तरपदस्य च समासे ।
१० - १५ - अर्धोत्तरपदस्य च समासे अपरस्य पश्चभावः वक्तव्यः ।
११ - १५ - दक्षिणपश्चार्धः ।
१२ - १५ - उत्तरपश्चार्धः ।
१३ - १५ - अर्धे च ।
१४ - १५ - अर्धे च परतः अपरस्य पश्चभावः वक्तव्यः ।
१५ - १५ - पश्चार्धः ।
१ - ४ - अपञ्चम्याः इति प्राक् असः ।
२ - ४ - अपञ्चम्याः इति यत् उच्यते प्राक् असः तत् द्रष्टव्यम् ।
३ - ४ - द्वेष्यम् विजानीयात् अविशेषेण उत्तरम् अपञ्चम्याः इति ।
४ - ४ - तत् आचार्यः सुहृत् भूत्वा अन्वाचष्टे अपञ्चम्याः इति प्राक् असः इति ।
१ - १० - किमर्थः चकारः ।
२ - १० - स्वरार्थः ।
३ - १० - चितः अन्तः उदात्तः भवति इति अन्तोदात्तत्वम् यथा स्यात् ।
४ - १० - न एतत् अस्ति प्रयोजनम् ।
५ - १० - एकाच् अयम् ।
६ - १० - तत्र न अर्थः स्वरार्थेन चकारेण अनुबन्धेन ।
७ - १० - प्रत्ययस्वरेण एव सिद्धम् ।
८ - १० - विशेषणार्थः तर्हि ।
९ - १० - क्व विशेषणार्थेन अर्थः ।
१० - १० - अन्यारादितरर्तेदिक्शब्दाञ्चूऊत्तरपदाजाहियुक्ते ।
१ - २६ - विधार्थे इति उच्यते ।
२ - २६ - कः विधार्थः नाम ।
३ - २६ - विधायाः अर्थः विधार्थः ।
४ - २६ - यदि एवम् एका गोविधा ।
५ - २६ - एका हस्तिविधा ।
६ - २६ - अत्र अपि प्राप्नोति ।
७ - २६ - एवम् तर्हि धाविधानम् धात्वर्थपृथग्भावे ।
८ - २६ - धाविधानम् धात्वर्थपृथग्भावे इति वक्तव्यम् ।
९ - २६ - कः पुनः धात्वर्थपृथग्भावः ।
१० - २६ - किम् यत् तत् देवदत्तः कंसपात्र्याम् पाणिना ओदनम् भुङ्क्ते इति ।
११ - २६ - न इति आह ।
१२ - २६ - कारकपृथक्त्वम् एतत् ।
१३ - २६ - यत् तर्हि तत् काल्ये भुङ्के सायम् भुङ्क्ते इति ।
१४ - २६ - न इति आह ।
१५ - २६ - कालपृथक्त्वम् एतत् ।
१६ - २६ - यत् तर्हि शीतम् भुङ्क्ते उष्णम् भुङ्क्ते इति ।
१७ - २६ - न इति आह ।
१८ - २६ - गुणपृथक्त्वम् एतत् ।
१९ - २६ - कः तर्हि धात्वर्थपृथग्भावः ।
२० - २६ - कारकाणाम् प्रवृत्तिविशेषः क्रिया ।
२१ - २६ - यदि एवम् क्रियाप्रकारे अयम् भवति ।
२२ - २६ - विधयुक्तगताः च प्रकारे भवन्ति ।
२३ - २६ - एवंविधम् ।
२४ - २६ - एवंयुक्तम् ।
२५ - २६ - एवङ्गतम् ।
२६ - २६ - एवम्प्रकारम् इति ।
१ - ७ - सहभावे ध्यमुञ् ।
२ - ७ - सहभावे ध्यमुञ् वक्तव्यः ।
३ - ७ - एइकध्यम् राशिम् कुरु ।
४ - ७ - सः तर्हि वक्तव्यः ।
५ - ७ - न वक्तव्यः ।
६ - ७ - अधिकरणविचाले इति उच्यते न च सः एव अधिकरणविचालः यत् एकम् अनेकम् क्रियते ।
७ - ७ - यत् अपि अनेकम् एकम् क्रियते सः अपि अधिकरणविचालः ।
१ - ४ - धमुञन्तात् स्वार्थे डदर्शनम् ।
२ - ४ - धमुञन्तात् स्वार्थे डः दृश्यते सः च विधेयः ।
३ - ४ - पथि द्वैधानि ।
४ - ४ - संशये द्वैधानि ।
१ - १० - पाशपि कुत्सितग्रहणम् ।
२ - १० - पाशपि कुत्सितग्रहणम् कर्तव्यम् ।
३ - १० - वैयाकरणपाशः ।
४ - १० - याज्ञिकपाशः ।
५ - १० - यः हि यापयितव्यः याप्यः तत्र मा भूत् इति ।
६ - १० - अथ वैयाकरणः शरीरेण कृशः व्याकरणेन च शोभनः कर्तव्यः वैयाकरणपाशः इति ।
७ - १० - न कर्तव्यः ।
८ - १० - कथम् ।
९ - १० - यस्य भावात् द्रव्ये शब्दनिवेशः तदभिधाने तद्गुणे वक्तव्ये प्रत्ययेन भवितव्यम् ।
१० - १० - न च कार्श्यस्य भावात् द्रव्ये वैयाकरणशब्दः ।
१ - ६ - पूरणग्रहणम् शक्यम् अकर्तुम् ।
२ - ६ - न हि अपूरणः तीयशब्दः अस्ति यत्र दोषः स्यात् ।
३ - ६ - ननु च अयम् अस्ति मुखतीयः पार्श्वतीयः इति ।
४ - ६ - अर्थवद्ग्रहणे न अनर्थकस्य इति एवम् अस्य न भविष्यति ।
५ - ६ - उत्तरार्थम् तर्हि पूरणग्रहणम् कर्तव्यम् ।
६ - ६ - प्राक् एकादशभ्यः अच्छन्दसि इति पूरणात् यथा स्यात् ।
१ - ३१ - एकात् आकिनिचि द्विबह्वर्थे प्रत्ययविधानम् ।
२ - ३१ - एकात् आकिनिचि द्विबह्वर्थे प्रत्ययः विधेयः ।
३ - ३१ - एकाकिनौ ।
४ - ३१ - एकाकिनः इति ।
५ - ३१ - किम् पुनः कारणम् न सिध्यति ।
६ - ३१ - एकशब्दः अयम् सङ्ख्यापदम् सङ्ख्यायाः च सङ्ख्येयम् अर्थः ।
७ - ३१ - सिद्धम् तु सङ्ख्यादेशवचनात् ।
८ - ३१ - सिद्धम् एतत् ।
९ - ३१ - कथम् ।
१० - ३१ - द्विबह्वर्थायाः सङ्ख्यायाः एकशब्दः आदेशः वक्तव्यः ।
११ - ३१ - असहायस्य वा ।
१२ - ३१ - असहायस्य वा एकशब्दः आदेशः वक्तव्यः ।
१३ - ३१ - असहायः एकाकी ।
१४ - ३१ - असहायौ एकाकिनौ ।
१५ - ३१ - असहायाः एकाकिनः ।
१६ - ३१ - सिध्यति ।
१७ - ३१ - सूत्रम् तर्हि भिद्यते ।
१८ - ३१ - यथान्यासम् एव अस्तु ।
१९ - ३१ - ननु च उक्तम् एकात् आकिनिचि द्विबह्वर्थे प्रत्ययविधानम् इति ।
२० - ३१ - न एषः दोषः ।
२१ - ३१ - अयम् एकशब्दः अस्ति एव सङ्ख्यापदम् ।
२२ - ३१ - तत् यथा एकः द्वौ बहवः इति ।
२३ - ३१ - अस्ति अन्यार्थे वर्तते ।
२४ - ३१ - तत् यथा सधमादः द्युम्नः एकाः ताः ।
२५ - ३१ - अन्याः इति अर्थः ।
२६ - ३१ - अस्ति असहायवाची ।
२७ - ३१ - तत् यथा ।
२८ - ३१ - एकाग्नयः ।
२९ - ३१ - एकहलानि ।
३० - ३१ - एकाकिभिः क्षुद्रकैः जितम् इति ।
३१ - ३१ - तत् यः असहायवाची तस्य एषः प्रयोगः ।
१ - ८८ - अतिशायने इति उच्यते ।
२ - ८८ - किम् इदम् अतिशायने इति ।
३ - ८८ - देश्याः सूत्रनिबन्धाः क्रियन्ते ।
४ - ८८ - यावत् ब्रूयात् प्रकर्षे अतिशये इति तावत् अतिशायने इति ।
५ - ८८ - कस्य पुनः प्रकर्षे प्रत्ययः उत्पद्यते ।
६ - ८८ - ङ्याप्प्रातिपदिकात् इति वर्तते ।
७ - ८८ - ङ्याप्प्रातिपदिकस्य प्रकर्षे ।
८ - ८८ - ङ्याप्प्रातिपदिकम् वै शब्दः न च शब्दस्य प्रकर्षापकर्षौ स्तः ।
९ - ८८ - शब्दे असम्भवात् अर्थे कार्यम् विज्ञास्यते ।
१० - ८८ - कः पुनः ङ्याप्प्रातिपदिकार्थः ।
११ - ८८ - द्रव्यम् ।
१२ - ८८ - न वै द्रव्यसय प्रकर्षे इष्यते ।
१३ - ८८ - एवम् तर्हि गुणः ।
१४ - ८८ - एवम् अपि गुणग्रहणम् कर्तव्यम् ।
१५ - ८८ - द्रव्यम् अपि ङ्याप्प्रातिपदिकार्थः गुणः अपि ।
१६ - ८८ - तत्र कुतः एतत् गुणस्य प्रकर्षे भविष्यति न पुनः द्रव्यस्य प्रकर्षे इति ।
१७ - ८८ - क्रियमाणे च अपि गुणग्रहणे समानगुणग्रहणम् कर्तव्यम् शुक्लात् कृष्णे मा भूत् इति ।
१८ - ८८ - न तर्हि इदानीम् इदम् भवति अध्वर्युः वै श्रेयान् ।
१९ - ८८ - पापीयान् प्रतिप्रस्थाता ।
२० - ८८ - अन्धानाम् काणतमः इति ।
२१ - ८८ - समानगुणे एषा स्पर्धा भवति ।
२२ - ८८ - अध्वर्युः वै श्रेयान् अन्येभ्यः प्रशस्येभ्यः ।
२३ - ८८ - पापीयान् प्रतिप्रस्थाता अन्येभ्यः पापेभ्यः ।
२४ - ८८ - अन्धानाम् काणतमः इति कणिः अयम् सौक्ष्म्ये वर्तते ।
२५ - ८८ - सर्वे इमे किम् चित् पश्यन्ति ।
२६ - ८८ - अयम् एषाम् काणतमः इति ।
२७ - ८८ - अदूरविप्रकर्षे इति वक्तव्यम् ।
२८ - ८८ - इह मा भूत् ।
२९ - ८८ - महान् सर्षपः ।
३० - ८८ - महान् हिमवान् इति ।
३१ - ८८ - जातेः न इति वक्तव्यम् ।
३२ - ८८ - इह मा भूत् वृक्षः अयम् प्लक्षः अयम् इति ।
३३ - ८८ - न तर्हि इदानीम् इदम् भवति गोतरः ।
३४ - ८८ - गोतरा ।
३५ - ८८ - अश्वतरः इति ।
३६ - ८८ - न एषः जातेः प्रकर्षः ।
३७ - ८८ - कस्य तर्हि ।
३८ - ८८ - गुणस्य ।
३९ - ८८ - गौः अयम् शकटम् वहति ।
४० - ८८ - गोतरर्ः अयम् यः शकटम् वहति सीरम् च ।
४१ - ८८ - गौः इयम् या समाम् समाम् विजायते ।
४२ - ८८ - गोतरा इयम् या समाम् समाम् विजायते स्त्रीवत्सा च ।
४३ - ८८ - अश्वः अयम् यः चत्वारि योजनानि गच्छति ।
४४ - ८८ - अश्वतरः अयम् यः अष्टौ योजनानि गच्छति ।
४५ - ८८ - तथा तिङः च इति अत्र क्रियाग्रहणम् कर्तव्यम् साधनप्रकर्षे मा भूत् ।
४६ - ८८ - न एषः दोषः ।
४७ - ८८ - यत् तावत् उच्यते गुणग्रहणम् कर्तव्यम् इति ।
४८ - ८८ - न कर्तव्यम् ।
४९ - ८८ - यस्य प्रकर्षः अस्ति तस्य प्रकर्षे भविष्यति ।
५० - ८८ - गुणस्य च एव प्रकर्षः न द्रव्यस्य ।
५१ - ८८ - कथम् ज्ञायते ।
५२ - ८८ - एवम् हि दृश्यते लोके ।
५३ - ८८ - इह समाने आयामे विस्तारे पटस्य अन्यः अर्घः भवति काशिकस्य अन्यः माथुरस्य ।
५४ - ८८ - गुणान्तरम् खलु अपि शिल्पिनः उत्पादयमानाः द्रव्यान्तरेण प्रक्षालयन्ति ।
५५ - ८८ - अन्येन शुद्धम् धौतकम् कुर्वन्ति अन्येन शैफालिकम् अन्येन माध्यमिकम् ।
५६ - ८८ - यत् अपि उच्यते क्रियमाणे च अपि गुणग्रहणे समानगुणग्रहणम् कर्तव्यम् शुक्लात् कृष्णे मा भूत् इति ।
५७ - ८८ - न कर्तव्यम् ।
५८ - ८८ - समानगुणे एव स्पर्धा भवति ।
५९ - ८८ - नहि आढ्याभिरूपौ स्पर्धेते ।
६० - ८८ - वाचकेन खलु अपि उत्पत्तव्यम् न च शुक्लात् कृष्णे प्रत्ययः उत्पद्यमानः वाचकः स्यात् ।
६१ - ८८ - यत् अपि उच्यते अदूरविप्रकर्षे इति वक्तव्यम् इति ।
६२ - ८८ - न वक्तव्यम् ।
६३ - ८८ - अदूरविप्रकर्षे एव स्पर्धा भवति ।
६४ - ८८ - न हि निष्कधनः शतनिष्कधनेन स्पर्धते ।
६५ - ८८ - यत् अपि उच्यते जातेः न इति वक्तव्यम् इति ।
६६ - ८८ - न वक्तव्यम् ।
६७ - ८८ - जननेन या प्राप्यते सा जातिः न च एतस्य अर्थस्य प्रकर्षापकर्षौ स्तः ।
६८ - ८८ - यत् अपि उच्यते तिङः च इति अत्र क्रियाग्रहणम् कर्तव्यम् साधनप्रकर्षे मा भूत् इति ।
६९ - ८८ - न कर्तव्यम् ।
७० - ८८ - साधनम् वै द्रव्यम् न च द्रव्यस्य प्रकर्षापकर्षौ स्तः ।
७१ - ८८ - किम् पुनः एकम् शौक्ल्यम् आहोस्वित् नाना ।
७२ - ८८ - किम् च अतः ।
७३ - ८८ - यदि एकम् प्रकर्षः न उपपद्यते ।
७४ - ८८ - न हि तेन एव तस्य प्रकर्षः भवति ।
७५ - ८८ - अथ नाना समानगुणग्रहणम् कर्तव्यम् शुक्लात् कृष्णे मा भूत् इति ।
७६ - ८८ - अस्ति एकम् शौक्ल्यम् तत् तु विशेषवत् ।
७७ - ८८ - किङ्कृतः विशेषः ।
७८ - ८८ - अल्पत्वमहत्त्वकृतः ।
७९ - ८८ - अथ वा पुनः अस्तु एकम् निर्विशेषम् च ।
८० - ८८ - ननु च उक्तम् प्रकर्षः न उपपद्यते ।
८१ - ८८ - न हि तेन एव तस्य प्रकर्षः भवति इति ।
८२ - ८८ - गुणान्तरेण प्रच्छादात् प्रकर्षः भविष्यति ।
८३ - ८८ - अथ वा पुनः अस्तु नाना ।
८४ - ८८ - ननु च उक्तम् समानगुणग्रहणम् कर्तव्यम् शुक्लात् कृष्णे मा भूत् इति ।
८५ - ८८ - न कर्तव्यम् ।
८६ - ८८ - समानगुणे एव स्पर्धा भवति ।
८७ - ८८ - नहि आढ्याभिरूपौ स्पर्धेते ।
८८ - ८८ - वाचकेन खलु अपि उत्पत्तव्यम् न च शुक्लात् कृष्णे प्रत्ययः उत्पद्यमानः वाचकः स्यात् ।
१ - ५६ - किमन्तात् पुनः उत्पत्त्या भवितव्यम् ।
२ - ५६ - द्वितीयान्तात् अतिशय्यमानात् ।
३ - ५६ - शुक्लम् अतिशेते शुक्लतरः ।
४ - ५६ - कृष्णम् अतिशेते कृष्णतरः ।
५ - ५६ - यदि द्वितीयान्तात् अतिशय्यमानात् कालः अतिशेते कालीम् कालितरः इति प्राप्नोति कालतरः इति च इष्यते ।
६ - ५६ - तथा काली अतिशेते कालम् कालतरः इति प्राप्नोति कालितरा इति च इष्यते ।
७ - ५६ - तथा गार्ग्यः अतिशेते गर्गान् गर्गतरः इति प्राप्नोति गार्ग्यतरः इति च इष्यते ।
८ - ५६ - तथा गर्गाः अतिशेरते गार्ग्यम् गार्ग्यतराः इति प्राप्नोति गर्गतराः इति च इष्यते ।
९ - ५६ - एवम् तर्हि प्रथमान्तात् स्वार्थिकः भविष्यति ।
१० - ५६ - कालः अतिशेते कालतरः ।
११ - ५६ - काली अतिशेते कालितरा ।
१२ - ५६ - गार्ग्यः अतिशेते गार्ग्यतरः ।
१३ - ५६ - गर्गाः अतिशेरते गर्गतराः ।
१४ - ५६ - यदि प्रथमान्तात् स्वार्थिकः कुमारितरा किशोरितरा अव्यतिरिक्तम् वयः इति कृत्वा वयसि प्रथमे इति ङीप् प्राप्नोति ।
१५ - ५६ - तरपा उक्तत्वात् स्त्रीप्रत्ययः न भविष्यति ।
१६ - ५६ - टाप् अपि तर्हि न प्राप्नोति ।
१७ - ५६ - उक्ते अपि हि भवन्ति एते टाबादयः ।
१८ - ५६ - उक्तम् एतत् स्वार्थिकाः टाबादयः इति ।
१९ - ५६ - ङीप् अपि तर्हि प्राप्नोति ।
२० - ५६ - एवम् तर्हि गुणः अभिधीयते ।
२१ - ५६ - एवम् अपि लिङ्गवचनानि न सिध्यन्ति ।
२२ - ५६ - शुक्लतरम् ।
२३ - ५६ - शुक्लतरा ।
२४ - ५६ - शुक्लतरः ।
२५ - ५६ - शुक्लतरौ ।
२६ - ५६ - शुक्लतराः इति ।
२७ - ५६ - आश्रयतः लिङ्गवचनानि भविष्यन्ति ।
२८ - ५६ - गुणवचनानाम् हि शब्दानाम् आश्रयत लिङ्गवचनानि भवन्ति ।
२९ - ५६ - शुक्लम् वस्त्रम् , शुक्ला शाटी शुक्लः कम्बलः , शुक्लौ कम्बलौ शुक्लाः कम्बलाः इति ।
३० - ५६ - यत् असौ द्रव्यम् श्रितः भवति गुणः तस्य यत् लिङ्गम् वचनम् च तत् गु अस्य अपि भविष्यति ।
३१ - ५६ - अथ वा क्रिया अभिधीयते ।
३२ - ५६ - एवम् अपि लिङ्गवचनानि न सिध्यन्ति ।
३३ - ५६ - आश्रयतः लिङ्गवचनानि भविष्यन्ति ।
३४ - ५६ - एवम् अपि द्विवचनम् प्राप्नोति ।
३५ - ५६ - यः च अतिशेते यः च अतिशय्यते उभौ तौ तस्य आश्रयौ भवतः ।
३६ - ५६ - न एषः दोषः ।
३७ - ५६ - कथम् ।
३८ - ५६ - शेतिः अकर्मकः ।
३९ - ५६ - अकर्मकाः अपि धातवः सोपसर्गाः सकर्मकाः भवन्ति ।
४० - ५६ - कर्मापदिष्टाः विधयः कर्मस्थभावकानाम् कर्मस्थक्रियाणम् वा भवन्ति कर्तृस्थभावकः च शेतिः ।
४१ - ५६ - अथ यदि एव द्वितीयान्तात् उत्पत्तिः प्रथमान्तात् वा स्वार्थिकः अथ अपि गुणः अभिधीयते अथ अपि क्रिया किम् गतम् एतत् इयता सूत्रेण आहोस्वित् अन्यतरस्मिन् पक्षे भूयः सूत्रम् कर्तव्यम् ।
४२ - ५६ - गतम् इति आह ।
४३ - ५६ - कथम् ।
४४ - ५६ - यदा तावत् द्वितीयान्तात् उत्पत्तिः प्रथमान्तात् वा स्वार्थिकः तदा कृत्यल्युटः बहुलम् इति एवम् अत्र ल्युट् भविष्यति ।
४५ - ५६ - यदा गुणः अभिधीयते तदा न्यायसिद्धम् एव ।
४६ - ५६ - यदा लपि क्रिया तदा अपि न्यायसिद्धम् एव ।
४७ - ५६ - अथ वा अतिशाययति इति अतिशायनम् ।
४८ - ५६ - कः प्रयोज्यार्थः ।
४९ - ५६ - गुणाः गुणिनम् प्रयोजयन्ति गुणी वा गुणान् प्रयोजयति ।
५० - ५६ - कः पुनः इह शेत्यर्थः ।
५१ - ५६ - इह यः यत्र भवति शेते असौ तत्र ।
५२ - ५६ - गुणाः च गुणिनि शेरते ।
५३ - ५६ - शेत्यर्थः कारितार्थः वा निर्देशः अयम् समीक्षितः ।
५४ - ५६ - शेत्यर्थे न अस्ति वक्तव्यम् ।
५५ - ५६ - कारितार्थे ब्रवीमि ते ।
५६ - ५६ - गुणी वा गुणसंयोगात् गुणः वा गुणिना यदि अभिव्यज्येत संयोगात् कारितार्थः भविष्यति ।
१ - ३३ - इह अस्य अपि सूक्ष्माणि वस्त्राणि अस्य अपि सूक्ष्माणि वस्त्राणि इति परत्वात् आतिशायिकः प्राप्नोति ।
२ - ३३ - अतिशायने बहुव्रीहौ उक्तम् ।
३ - ३३ - किम् उक्तम् ।
४ - ३३ - पूर्व्पदातिशये आतिशायिकात् बहुव्रीहिः सूक्ष्मवस्त्रतराद्यर्थः ।
५ - ३३ - उत्तरपदातिशये आतिशायिकः बहुव्रीहेः बह्वाढ्यतराद्यर्थः इति ।
६ - ३३ - इह त्रीणि शुक्लानि वस्त्राणि प्रकर्षापकर्षयुक्तानि ।
७ - ३३ - तत्र पूर्वम् अपेक्ष्य उत्तरे द्वे तरबन्ते ।
८ - ३३ - तत्र द्वयोः तरबन्तयोः एकस्मात् प्रकर्षयुक्तात् शुक्लतरशब्दात् उत्पत्तिः प्राप्नोति शुक्लशब्दात् एव च इष्यते ।
९ - ३३ - शुक्लतरस्य शुक्लभावात् प्रकृतेः प्रत्ययविज्ञानम् ।
१० - ३३ - शुक्लतरशब्दे शुक्लशब्दः अस्ति ।
११ - ३३ - तस्मात् उत्पत्तिः भविष्यति ।
१२ - ३३ - न एतत् विवदामहे शुक्लतरशब्दे शुक्लशब्दः अस्ति न अस्ति इति ।
१३ - ३३ - किम् तर्हि ।
१४ - ३३ - शुक्लतरशब्दः अपि अस्ति ।
१५ - ३३ - ततः उत्पत्तिः प्राप्नोति ।
१६ - ३३ - तदन्तात् च स्वार्थे छन्दसि दर्शनम् श्रेष्ठमाय इति ।
१७ - ३३ - तदन्तात् आतिशायिकान्तात् च स्वार्थे छन्दसि आतिशायिकः दृश्यते ।
१८ - ३३ - देवो वः सवित प्रर्पयतु श्रेष्ठमाय कर्मणे ।
१९ - ३३ - एवम् तर्हि मध्यमात् शुक्लशब्दात् पूर्वपरापेक्षात् उत्पत्तिः वक्तव्या ।
२० - ३३ - मध्यमः च शुक्लशब्दः पूर्वम् अपेक्ष्य प्रकृष्टः परम् अपेक्ष्य न्यूनः न च न्यूनः प्रवर्तते ।
२१ - ३३ - अथ वा उत्पद्यताम् ।
२२ - ३३ - लुक् भविष्यति ।
२३ - ३३ - वाचकेन खलु अपि उत्पत्तव्यम् न च शुक्लतरशब्दात् उत्पद्यमानः वाचकः स्यात् ।
२४ - ३३ - न खलु अपि बहूनाम् प्रकर्षे तरपा भवितव्यम् ।
२५ - ३३ - केन तर्हि ।
२६ - ३३ - तमपा ।
२७ - ३३ - पूर्वेण स्पर्धमानः अयम् लभते सितः ।
२८ - ३३ - परस्मिन् न्यूनताम् एति न च न्यूनः प्रवर्तते ।
२९ - ३३ - अपेक्ष्य मध्यमः पूर्वम् आधिक्यम् लभते सितः ।
३० - ३३ - परस्मिन् न्यूनताम् एति यथा अमात्यः स्थिते नृपे ।
३१ - ३३ - अस्तु वा अपि तरः तस्मात् ।
३२ - ३३ - न अपशब्दः भविष्यति ।
३३ - ३३ - वाचकः चेत् प्रयोक्तव्यः वाचकः चेत् प्रयुज्यताम् ।
N/A
References : N/A
Last Updated : January 17, 2018
TOP